Morgunblaðið - 03.02.1987, Blaðsíða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. FEBRÚAR 1987
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir CHARLES ALDINGER
smíði kjarnorku-
knúinna flugmóðurskipa
Bandaríkin:
Deilt um
Heyra þau brátt sögnnni til?
EMBÆTTISMENN í bandaríska varnarmálaráðuneytinu og
stjórnmálamenn greinir á um hvort ráðast eigi í smíði tveggja
kjamorkuknúinna flugmóðurskipa. Ýmsir sérfræðingar og
áhrifamiklir menn á Bandaríkjaþingi telja að smíði þeirra muni
reynast dýr mistök. Vamarmálaráðuneytið hefur lagt beiðni um
fjárveitingu fyrir þingið en áætlað er að fullbúin kosti skipin sjö
miUjarða Bandaríkjadala (um 280 milljarða ísl. kr.).
Caspar Weinberger vamar-
málaráðherra telur brýnt að
endurnýja flugmóðurskipaflota
Bandaríkjamanna og vísar á bug
fullyrðingum um að nútíma
vopnabúnaður hafi gert þau úrelt.
Bandaríkjamenn eiga nú 15 flug-
móðurskip. Ef þingið veitir
samþykki sitt er áætlað að smíði
skipanna taki sjö ár. Þau munu
verða sömu gerðar og Nimitz, sem
er stærsta herskip sem smíðað
hefur verið. Bandaríkjafloti ræður
yfir fjórum slíkum skipum og tvö
munu bætast við árið 1990 og
1991. Skipin eru ógnarstór, 317
metra löng og 94.000 tonn.
Áhöfnin er 5.800 menn og 90
flugvélar eru um borð. Þessi
ferlíki sigla um heimshöfin án
þess að þurfa nokkum tíma að
halda til hafnar til að taka elds-
neyti.
Eitt kjamorkuknúið flugmóð-
urskip er í flota Sovétmanna og
talið var að hefðu eldflaugar inn-
anborðs, og sáu ráðamenn eystra
sér þann kost vænstan að kalla
skipin heim.
En margir eru á öndverðum
meiði og fullyrða að nútíma
vopnabúnaður, einkum flugskeyti,
hafi gert það að verkum að flug-
móðurskip heyri sögunni til. Þeir
hinir sömu segja að fráleitt sé að
líta til síðari heimsstyijaldarinnar
þegar flugvélar frá flugmóður-
skipum Bandaríkjaflota gjöreyddu
flota Japana. Aukinheldur telja
þeir að smíði skipanna svari ein-
faldlega ekki kostnaði, einkum og
sér í lagi þegar litið er til hins
gífurlega fjárlagahalla Banda-
ríkjanna.
Á norðurslóðum
Þá líta andstæðingar Wein-
bergers vamarmálaráðherra svo
á að Falklandseyjastríðið árið
1982 hafi leitt í ljós hve vamar-
gætu hugsanlega sökkt með einu
flugskeyti.
I umræðum um málið hafa
embættismenn í vamarmálaráðu-
neytinu oftlega bent á að banda-
rísku skipin séu vel varin þar sem
stjóma megi vömum gegn flug-
vélum og flugskeytum með aðstoð
tölvubúnaðar. „í raun kostar
hvert skip ekki 3,5 milljarða dala
heldur 15 milljarða þegar við
bætist kostnaður vegna flugvéla
og vemdarskipa. Vissulega geta
skipin skipt sköpum í hugsanleg-
um átökum í einhverju ríkja þriðja
heimsins. Spumingin er hvort
smíði þeirra svarar kostnaði og
hvort þau verða brátt úrelt,“ sagði
John Pike í viðtali nú nýlega.
Reynsla Kissingers
og Gaddafis
Weinberger ávarpaði vamar-
málanefnd öldungadeildarinnar
nýlega og lýsti þeirri skoðun sinni
að skipanna væri þörf til að end-
umýja flugmóðurskipaflotann.
Benti hann á að árið 1990 munu
nokkur flugmóðurskipanna verða
orðin 50 ára gömul. Robert Sims,
fyrrum flotaforingi og einn helsti
talsmaður vamarmálaráðuneytis-
ins, er sama sinnis. Hann segir
flugmóðurskipin hafa sannað gildi
sitt er Bandaríkjastjóm ákvað að

: :■ ;
Bandaríska flugmóðurskipið Enterprise, sem er kjarnorkuknúið, var í eina tíð voldugasta herskip
heims. Nú er deilt um hvort tími
bryndrekanna sé liðinn.
var því hleypt af stokkunum í
desember 1985. Fyrir áttu Sovét-
menn §ögur olíuknúin flugmóður-
skip, sem smíðuð vom á síðasta
áratug.
Mikilvæg ákvörðun
Vegna þess hve hart hefur ver-
ið deilt um fjárveitingar til smíði
kjamorkuflauga og geimvamar-
áætlunar Ronalds Reagan
Bandaríkjaforseta hefur minna
borið á ágreiningi um smíði flug-
móðurskipanna. Sérfræðingar um
vamarmál telja þó margir hveijir
að í herfræðilegu tilliti kunni þetta
að reynast mikilvægasta ákvörð-
un stjómarinnar næstu tíu árin.
Þeir sem fylgjandi em smíði
flugmóðurskipanna segja að þau
hafí margsannað gildi sitt. Máli
sínu til stuðnings nefna þeir loft-
árásir Bandaríkjamanna á Líbýu
í fyrra og Kúbudeiluna árið 1962.
Þá stöðvuðu bandarísk flugmóð-
urskip sovésk flutningaskip, sem
laus flugmóðurskipin em gagn-
vart flugskeytaárásum. Arg-
entínumenn sökktu breska
tundurspillinum Sheffíeld með
flugskeyti og Bretar neyddust til
að halda flugmóðurskipum sínum
utan helsta átakasvæðisins. Loks
hafa þeir sem andvígir em sagt
að ekki megi jafna saman árásum
Bandaríkjamanna á Líbýu og
hugsanlegum átökum við Sovét-
menn á Norður-Atlantshafí. Segja
þeir að Sovétmenn myndu tefla
fram gífurlegum fjölda kafbáta
og flugvéla auk þess sem þeir
ráða yfír mjög öflugum flugskeyt-
um og því kynni að reynast
áhættusamt að beita svo dýmm
hergögnum í fremstu víglínu.
John Pike, sem starfar á vegum
samtaka bandarískra vísinda-
manna og fylgist grannt með
útgjöldum stjómvalda til hermála,
segir það vafasama ákvörðun að
veita svo gífurlegum fjármunum
til smíði skipa, sem Sovétmenn
ráðast á Líbýu þegar hermdar-
verkastarfsemi Gaddafís Líbýu-
leiðtoga þótti fullsönnuð.
„Flugmóðurskipin vom send til
Líbýu til að vara Gaddafi við.
Hann lét sér ekki segjast og því
varð að grípa til róttækari að-
ferða," sagði Sims í viðtali við
greinarhöfund. Hann bætti við að
Henry Kissinger, utanríkisráð-
herra í stjóm Richards Nixon,
hefði verið fullur efasemda um
gildi flugmóðurskipa þegar hann
tók við völdum. Hins vegar hefði
Kissinger ávallt spurt hvort ekki
mætti beita flugmóðurskipunum
þegar óvissuástand skapaðist.
„Þegar um framkvæmd stefnu
stjómarinnar er að ræða em flug-
móðurskipin áhrifamikil tæki og
skiptir þá engu hvort þeim er
beitt í hemaðarlegum tilgangi eða
til að varðveita friðinn," sagði
Robert Sims að lokum.
Höfundur er fréttaritari Reut-
er-fréttastofunnar.
Tryggvi Sigtryggs-
son — Kveðjuorð
Fæddur 20. nóvember 1894
Dáinn 1. desember 1986
Brotið er blað
birta dvín
reikar árroði
rís ekki sól.
Verður svo veröld
í vinaraugum
þá harmþrungin horfa
að hinsta beði.
(Jenna Jensdóttir)
Sorgin er sá nístandi tónn hrein-
leika og raunsæis sem leitar inn í
sálarlífíð og býr sér til nótu í næmi
tilfínninganna — þar sem hann sker
sig úr, lágvær en óvæginn.
Þannig berst sorgin til okkar er
92 ára maður í fjarlægu héraði
deyr. Þetta er hvorki skrýtið né
óraunverulegt fyrir þeim er þekktu
Tryggva Sigtryggsson vel eða áttu
hann að vini gegnum tíðina.
Þessi greindi, hógværi maður,
lifandi gleðigjafí vinum sínum til
þess dags er þeir sáu hann síðast,
átti hárbeitta, rökræna hugsun í
Qölþættri þekkingu á lífínu en al-
mennt gerist.
Ósjálfrátt leiddi hann hug sam-
ferðamanna sinna að því hve tilver-
an er harðari, sannleikurinn
torfundnari og framkvæmd þess
háleita, góða, erfíðari en svo, að
ekki þurfi að hafa augu sín skyggn
og anda sinn sívökulan til að rata
þann veg er beinir efni og anda til
þroska og farsældar á þessu hóteli
okkar jörðinni.
Það er óþarfi að leiða sérstök rök
að því sem ég hefi hér sagt um
Tryggva Sigtryggsson.
Margþætt ævistarf hans ber
hæst í ást hans á móður náttúru
og umönnun hans fyrir öllum þeim
sterka — og veika gróðri hennar
er við í raun byggjum líf okkar á.
I skógarreitnum hans á Lauga-
bóli, þar sem margættuð tré og
jurtir skarta sínu fegursta í nærfær-
inni umhirðu hans, eru einnig hin
fíngerðustu blóm sem mannleg og
hugkvæmni óf í listaverk.
Allt á sinn endi, einnig að kær-
kominn gestur úr fjarlægu héraði
lýsi upp hjá vinum sínum með nær-
veru sinni er leiddi ævinlega til
þess að bomir vom að vömm þeir
bikarar er fylltir vom andans auði
bestu bókmennta er þjóðin á að
fomu og nýju. Samofíð þessu var
sú einstæða hlýja og skilningur er
hún Ingunn dóttir hans og fjöl-
skylda hennar sýndu sál hans og
urðu stærri ljós á vegi hans en þá
gmnar sem ekki þekktu til.
Sérstök umhyggja Unnar dótt-
urdóttur hans síðustu stundirnar
hans og langan tíma áður vom í
fullu samræmi við þá nærgætni og
ástúð alla.
Hin mikilhæfa kona Tryggva,
Unnur, býr nú við þau örlög að
heimurinn og umhverfi hafa ekki
snert anda hennar til sorgar eða
gleði um nokkurt árabil. Bamalán
þeirra er mikið. Unnur átti þátt í
því.
Okkar kveðja til látins vinar skal
tilfærð hér með orðum franska
heimspekingsins Emest Rean. Þau
orð kenndi Tryggvi okkur að íhuga.
„Að lifa, það er að tileinka sér
margt fagurt, það er að vera föm-
nautur stjamanna, það er að dást
að, það er að vona, það er að elska."
Þetta var hans líf.
Jenna Jensdóttir
t
Eiginkona mín,
GUÐBJÖRG BJARNADÓTTIR,
er látin.
Stefán Reykjalfn.
t
Konan mín og dóttir,
HRÖNN HUGRÚN HARALDSDÓTTIR,
smurbrauðsdama,
Sörlaskjóli 9, Reykjavfk,
lést laugardaginn 31. janúar síðastliðinn.
Útförin verður auglýst síðar.
Fyrir hönd fjölskyldunnar,
Marinó Þ. Jónsson,
Sigrún Jónsdóttir.
t
Móðir okkar,
JÓHANNA EGILSDÓTTIR
frá Hvammi, Hvftársföu,
lést á hjúkrunardeild Hrafnistu, Hafnarfirði, 30. janúar.
Guðlaugur Torfason,
Svanlaug Torfadóttlr,
Magnús Ágúst Torfason.
t
Móðir okkar,
MARGRÉT ÞORKELSDÓTTIR
frá Austurey f Laugardal,
lést að kvöldi 30. janúar í sjúkrahúsi Suðurlands, Selfossi.
Böm og tengdabörn.