Morgunblaðið - 11.03.1987, Síða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. MARZ 1987
Tengsl við annað
fólk er lykilatriði
-viðtal við Halldór Gunnarsson, félagsráðgjafa
S.Á.Á. er orðin ein stærsta
hjálparstofnunin í landinu. í
byijun október á síðasta ári
höfðu tæplega 11.500 sjúklingar
verið innritaðir á sjúkrastöðvar
S.Á.Á. frá stofnun. Eru þá ótald-
ir þeir leituðu göngudeildar-
þjónustu fyrir alkóhólista og
aðstandendur þeirra. Allt bendir
til að um 30% þeirra sem útskrif-
ast eftir eftirmeðferð S.Á.Á. nái
góðum bata.
Þetta kemur fram í nýútko-
minni könnun á batagöngu
alkóhólista eftir meðferð hjá S.
Á.Á. Könnunina, sem ber heitið
Alkóhólismi og félagstengsl,
framkvæmdi Halldór Gunnars-
Þannig var meðallengd þess tíma
sem leið eftir að meðferð lauk og
neysla hófst að nýju, 11 mánuðir.
Engu að síður vsir um það mikinn
mun á hópunum 2 að ræða að ég
taldi að draga mætti af saman-
burðinum nokkrar ályktanir.
Mikilvægi fjölskyldunn-
ar
„í stuttu máli má segja að niður-
stöðumar hafi rennt stoðum undir
þá kenningu að tengsl alkóhólist-
anna við annað fólk og hvemig
þeim er varið , sé eitt af lykilatrið-
um afturbatans. Þetta kemur m.a.
fram í mikilvægi A.A. fundarsókn-
ars fólks og þar með að auka og
viðhalda löngun til að taka þátt í
lífinu án vímugjafa."
Þú talar um mikilvægi fjölskyl-
dunnar, hvemig birtist að í könnun-
inni?
„Fyrst er að líta til þess að mun
fleiri em fráskildir í endurkomu-
hópi. Þeir skilnaðir em að mestu
raktir til drykkjunnar. Hér kveður
við eitt af meginstefjum niðurstöð-
unnar, þ.e. að því fleiri tengsl sem
alkóhólistinn hefur rofið við fjöl-
skyldu og samfélag, þess erfiðari
verður verður batagangan. Þrátt
fyrir ýmsar ágjafir á síðustu öld
virðist fjölskyldan enn vera helsti
vettvangumáinna tengsla og gegna
lykilhiutverki í tilfinningalífi ein-
staklinganna.
Jafnvægið raskast
Hvað með þátttöku aðstandenda
í Qölskyldumeðferð?
Meginþorri þeirra sem sækja fjöl-
skyldunámskeið S.Á.Á. em makar
alkóhólista. Séu menn á annað borð
ekki fráskildir er til meðferðar kem-
ur, virðist þátttaka makans ekki
skipta máli uppá viðureignina við
vímugjafana, aftur á móti virðist
þátttaka hafa vel merkjanleg áhrif
á endingu þeirra samvista sem til
staðar vom í meðferðinni.
Og hvemig má skýra það?
Fram að þeim tíma að alkóhólist-
inn fer í meðferð er hann og
drykkjan yfirleitt hið skilgreinda
„vandamál" heimilisins. Hver og
einn fjölskyldumeðlima hefur aðlag-
að sig því, með því að axla ákveðin
hlutverk, sem þrátt fyrir öll óþæg-
MYND 1: Hjúskaparstaða þegar farið var í meðferð Hópur án vfmu (181)
Gift/í sambúð Éinhleyp(ur) Skilin(n) Ekkja/Ekkill Vantar Gift/Í sambúð Einhleyp(ur) Skilin(n) Ekkja/Ekkill Vantar 65,8% ]
(18,8%

|2,2% 12,2% Endurkomuhópur (100)
(47,0%
i—J20.0%
0 12,0%
I
Halldór Gunnarsson Morgunblaðið/RAX
MYND 3:
Mat á áhrifum A.A. samtakanna
„ Hve miklar líkur telurðu að þú hefðir verið án áfengis og eða
annarra vímugjafa þennan tíma án stuðnings A.A. ?“
Alls engar
eða mjög litlar
Nokkrar,
frekar litlar
Miklar, naut
ekki aðstoðar
Vantar
68,0%
MYND 2: Var alkóhólismi á bernskuheimili ? Hópur án vímu (181)
Já Nei Vantar Já Nei Vantar ■ 133,7%
(61.3%
||5,0% Endurkomuhópur (100)
!51'0Cyo
j 48,0%
J 1,0%
son, félagsráðgjafi og er hún
lokaritgerð hans í félagsfræði
við Háskóla íslands. Blaðamaður
Morgunblaðsins ræddi við Halld-
ór um könnunina og helstu
niðurstöður hennar.
Arangnr í baráttunni
við vímuefnin
„Ritgerðin fjallar einkum um það
hvemig þeim einstaklingum sem
náð hafa a.m.k. tveimur ámm án
vímugjafa hefur reitt af og er þá
litið til ýmissa félagslegra þátta,
s.s. fjölskylduaðstæðna, atvinnu,
afskipta dómskerfis og ekki síst
þátttöku í starfi A.A. samtakanna.
Könnunin náði til 281 alkóhólista,
þar af em 181 í svokölluðum vímu-
lausum hópi og 100 í samanburðar-
hópi. Þennan hóp langaði mig til
að skoða betur og bera saman við
aðra sem síður hafði gengið hjá.
Til að nálgast þann hóp sem náð
hafði a.m.k. 2. ámm án vímugjafa
studdist ég við kannanir Þórarins
Tyrfingssonar, læknis S.Á.Á. og
Sigurðar Gunnsteinssonar, dag-
skrárstjóra Sogni. Kannanir þessar
náðu til þeirra sem nutu aðstoðar
á eftirmeðferðarheimilinu Sogni frá
stofnun þess í ágúst 1978 til árs-
loka 1981. Rúmlega 240 eða um
þriðjungur hafði verið án vímugjafa
í a.m.k. 2 ár. Um 77% þeirra sem
náðist til svömðu spumingalista
sem ég sendi út haustið 1985. Þá
var meðallengd þess tíma sem þessi
hópur hafði náð án vímugjafa orð-
inn 5 ár.
Samanburðarhópurinn var feng-
inn með því lagi að endurkomu-
sjúkiingar á Vogi, þ.e. þeir sem
áður höfðu farið í eftirmeðferð á
Sogn eða Staðarfell og þurftu aftur
að leita aðstoðar S.A.Á. svömðu
sömu spumingum. Ég vil í þessu
sambandi undirstrika að vissulega
hafði endurkomuhópurinn einnig
náð árangri gegn vímuefnum.
arinnar og einnig hversu fjölskyldu-
fólki virðist veitast brautin greiðari.
Fullorðnum bömum alkóhólista sem
hafa sjálf orðið ofneyslunni að bráð
á fullorðinsárum eiga mun erfiðara
uppdráttar að lokinni meðferð, sem
ég tel mega skrifa á þá erfiðleika
sem þau eiga við að mynda eðlileg
tilfinningatengsl við annað fólk,
vegna sárrar reynslu bemskunnar
í þeim efnum.
Áhrif A.A.
Af hveiju ræður þú mikilvægi
A.A. starfsins?
„í ljós kemur að til hreinna und-
antekninga heyrir ef árangur næst
án kröftugrar virkni í félagsstarfi
A.A.. Einnig virðist endurkomuhópi
ganga vel að halda sér frá áfengi
og öðmm vímuefnum meðan hann
sækir fundi af einhveijum krafti.
Undanfari „fallsins" er greinilega
hraðminnkandi fundarsókn. Yfír-
gnæfandi meirihluti beggja hópa
telur litlar eða engar líkur á að
hafa náð árangri án stuðnings A.A.
Hvemig skýriðu þessa þýðingu
A.A.?
„Um þetta Qallar seinni hluti rit-
gerðarinnar, en í örstuttu máli tel
ég að samfélag A.A. sé til þess
fallið að byggja upp traust til ann-
indin verða töm og hægt að ganga
út frá sem vísum. Fljótlega eftir
að alkóhólistinn kemur heim úr
meðferðinni kemur í ljós að gamla
jafnvægið hefur raskast og við tek-
ur öryggisleysi og upplausn. Inn í
þetta blandast að alkóhólistinn er
kominn með mjög mótaðar skoðan-
ir um eðli alkóhólisma og mikilvægi
A.A. fundarsóknar. Fyrir fjöl-
skyldumeðlimi, sem ekki hafa kynnt
sér kenningar þær sem meðferðin
byggir á getur þetta hjómað all
undarlega í eyrum frá manni sem
alltaf hafði á takteinum haldbærar
afsakanir fyrir drykkju sinni. Það
er mjög eðlilegt að þetta endi með
skilnaði ef ekkert er gert. Þess
vegna er nauðsynlegt að stilla við-
horf saman og fá stuðning í að
koma upp nýju jafnvægi innan fjöl-
skyldunnar. Einnig má nefna að
maki sem ekki hefur farið á þessi
námskeið situr oft uppi með gífur-
lega reiði og spennu sem safnast
hefur upp í gegnum árin.
Börnin eru varnar-
lausasta fólkið
Fjölskyldunámskeiðin eru fyrir
maka, en hvað með böm alkóhó-
lista? Vilja þau ekki oft gleymast?
„Já, eins og fram kemur em það
aðallega makar sem sækja nám-
skeiðin. Vonandi eiga bömin eftir
að verða tekin meira inn í þessa
vinnu eins og er til að mynda mjög
að færast í vöxt í Bandaríkjunum,
þar sem áherslan er víða að aukast
á vinnu með allri fjölskyldunni.
Bömin em varnarlausasta fólkið
og hver varanleiki skemmdanna
virðist vera, kemur glögglega fram
í því hversu miklu fleiri í endur-
komuhópi telja sig hafa alist upp
við alkóhóliskar kringumstæður.
Þessar niðurstöður verða vonandi
hvatning til þess að hugað verði
betur að þessum þætti í þjón-
ustunni. Besta vinnan á sér alltaf
stað á milli foreldra og barna og
það er alltaf spuming að hve miklu
leyti aðrir eiga að koma þar inn í,
en sá möguleiki þarf vissulega að
vera fyrir hendi.
Kemur fram munur hvað kynin
varðar í þessari könnun?
„Fyrst er til að taka að sam-
kvæmt þessari könnun virðist
konum ganga ívið betur að tileinka
sér vímulaust líf en körlunum. Þetta
er athyglisvert ef litið er til ýmissa
ytri kringumstæðna sem em þeim
óhagstæðari. Hér á ég til dæmis
við þann mun sem er til staðar
annars staðar í þjóðfélaginu, s.s.
varðandi starfsstöðu og menntun.
Það er ýmislegt fleira sem ætla
mætti að gerði konunum erfiðara
fyrir. Kynjamunur kom líka í ljós
varðandi neyslu annars heimilis-
MYND 4:
Fundarsókn í hverri viku (meðaltal)
Fyrstu 3 mánuðir eftir meðferð
i-------------Vímulaus hópur
3,20 Ejf~
3,05
Morgunblaöiö/ GÚI
-Endurkomuhópur
Fundarsókn endurkomu-
hópsins síðustu vikurnar
fyrir „FALL“
4. síðasta 3
vikan
2 vSíðasta
vikan
T