Morgunblaðið - 04.04.1987, Page 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. APRÍL 1987
Hatton-Rockall svæðið:
Vísmdarannsókn-
ír hefjast í sumar
Kort frá utanríkisráðuneytinu sem sýnir svæðið sem rannsakað verð-
ur.
ALÞINGI hefur allt frá árinu
1978 ályktað um réttindi íslands
á landgrunninu suður af íslandi
á grundvelli 76. greinar Hafrétt-
MORGUNBLAÐIÐ sneri sér til
Eyjólfs Konráðs Jónssonar,
formanns Utanríkismálanefndar
Alþingis. Eyjólfur sagði:
Bretar geta ekkert annað gert
en sigrað með okkur. Full samstaða
Islendinga annars vegar, og Færey-
inga og Dana hins vegar, hlýtur
að leiða til þess að Bretar setjist
að samningaborðinu, enda eru þeir
skyldugir til þess samkvæmt 83.
grein Hafréttarsáttmálans. Sam-
hljóða tilkynningar Dana, Færey-
arsamnings Sameinuðu þjóð-
anna. Með reglugerð utanríkis-
ráðuneytisins hinn 9. maí 1985
var landgrunn íslands afmarkað
inga og fslendinga, sem sendar eru
Bretum samtímis, hljóta að gera
þeim ljóst, að þeir geta ekkert ann-
að gert en sigrað með okkur, sem
frá upphafi höfum boðið þeim til
samninga. Varla hafa þeir gleymt
því hvernig á að tapa í þorska- eða
hafréttarstríði!
Sjálfsagt var að bjóða Bretum
og írum þátttöku í rannsóknunum
en mér liggur í léttu rúmi hvort
þeir taka því tilboði.
til vesturs, í suður og til austurs
og nær það m.a. yfir hið svo-
nefnda Hatton-Rockall svæði. í
5. grein reglugerðarinnar segir,
að leita beri samkomulags milli
íslands og annarra hlutaðeigandi
landa um endanlega afmörkun
landgrunnsins í samræmi við al-
mennar reglur þjóðaréttar.
í framhaldi af þessu hafa íslend-
ingar óskað eftir samvinnu við þær
þjóðir, sem einnig gera kröfur til
svæða sem falla innan þeirra marka
er reglugerð utanríkisráðuneytisins
setti, en það eru Danir, fyrir hönd
Færeyinga, svo og Bretar og írar.
Á fundi íslendinga, Dana og
Færeyinga í Kaupmannahöfn í lok
febrúar var tekin ákvörðun um að
hefjast handa um sameiginlegar
vísindarannsóknir á Hatton-Rockall
svæðinu, sem þessir aðilar hafa
báðir afmarkað sem hluta af land-
grunni. sínu. Bretum og írum, sem
einnig gera tilkall til hluta þessa
svæðis, hefur verið tilkynnt um
þessa ákvörðun og boðin þátttaka
eða aðgangur að niðurstöðum.
Rannsóknirnar munu fara fram
í sumar og standa í u.þ.b. 6 mán-
uði. Þar er ætlunin að safna jarðeðl-
isfræðilegum upplýsingum um
Hatton-Rockall svæðið með mæl-
ingum á endurkasti frá jarðlögum.
Er búist við að niðurstöður rann-
sóknanna liggi fyrir vorið 1988.
Danir og Færeyingar annars veg-
ar og Islendingar hins vegar tiln-
efna þrjá fulltrúa hvor í stjómar-
nefnd fyrir þetta vekefni og mun
sú nefnd ráða verkefnisstjóra og
hafa eftirlit með framgangi rann-
sóknanna.
Af íslands hálfu hafa verið til-
nefndir í þessa stjómamefnd dr.
Guðmundur Pálmason, jarðfræð-
ingur, Karl Gunnarsson, jarðfræð-
ingur og dr. Manik Talwani,
ráðunautur íslands í hafsbotnsmál-
um.
Fyrsti fundur stjórnamefndar-
innar verður haldinn í Kaupmanna-
höfn um miðjan þessan mánuð.
Eyjólfur Konráð Jónsson:
Bretar geta ekki
annað gert en sigr-
að með okkur
Heilbrigðisstefna mótuð fram til aldamóta:
Ahersla lögð á forvarn-
arstarf á komandi árum
Þjónusta við aldraða aukin og sjúkrarúmum fækkað
í NÝRRI heilbrigðisáætlun, sem
nær fram til aldamóta, er rík
áhersla lögð á forvarnarstarf á
sviði heilbrigðismála svo hægt
verði að fækka sjúkrarúmum til
muna frá því sem nú er. Vaxandi
áhersla yrði hinsvegar lögð á
þjónustu við aldraða, sérstaklega
við þá sem vilja búa á heimilum
sínum.
Ragnhildur Helgadóttir heil-
brigðis- og tryggingamálaráðherra
skipaði fyrir ári síðan sérstakan
starfshóp til að gera rammadrög
að íslenskri heilbrigðisáætlun þar
sem í fyrsta áfanga væru m.a. til-
lögur um þær aðgerðir sem væru
aðkallandi og svo kostnaðarlitlar
að unnt yrði að hrinda þeim í fram-
kvæmd fljótlega. í hópnum áttu
sæti Páll Sigurðsson ráðuneytis-
stjóri sem jafnframt var formaður,
Guðjón Magnússon aðstoðarland-
læknir og Hrafn V. Friðriksson
yfirlæknir. Við gerð áætlunarinnar
miðaði starfshópurinn við íslenskar
aðstæður og stefnu Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunarinnar „Heil-
brigði allra árið 2000“ frá árinu
1977. Einnig var tekið mið af heil-
brigðisstefnu og heilbrigðismark-
miðum Evrópuskrifstofu Alþjóða-
heilbrigðismálastofnunarinnar frá
1980 og 1984 og samsvarandi heil-
brigðisáætlunum nágrannaþjóða
okkar, að sögn Páls Sigurðssonar.
Skýrslan var lögð fyrir Alþingi
skömmu fyrir þingslit og var hún
kynnt á fundi héraðslækna, sem
haldinn var á Akureyri í sl. viku.
í skýrslu nefndarinnar segir að
á undanfömum áratugum hafí heil-
brigði íslendinga gjörbreyst og
væri nú með því besta sem gerðist.
„Þrátt fyrir batnandi heilsufar hafa
kröfur almennings um aukna heil-
brigðisþjónustu stöðugt aukist
meðal annars vegna nýrra og
bættra meðferðarmöguleika og
breyttra samfélagsaðstæðna, svo
sem fjölgunar aldraðra. Það hefur
verið ljóst um nokkurt skeið að
lífshættir einstaklinga og umhverf-
ið ráða miklu um heilsufar og
framvindu þess. Viðfangsefni heil-
brigðisþjónustunnar eru því ekki
eingöngu að lækna og hjúkra held-
ur ekki síður að koma í veg fyrir
sjúkdóma."
Ragnhildur sagði á blaðamanna-
fundi í gær að markmiðum heil-
brigðisskýrslunnar mætti skipta í
þrennt, að stuðla að heilbrigðu
líferni, draga úr hættum er valda
heilsutjóni og að heilbrigðiskerfið
þjóni öllum landsmönnum á sem
bestan hátt.
Páll Sigurðsson sagði að íslend-
ingar hefðu yfir að ráða um 30%
fleiri sjúkrarúmum en nágrannar
okkar í Danmörku og Noregi. Á
hveija þúsund íbúa hérlendis eru
til staðar 16 til 17 sjúkrarúm á
meðan Danir og Norðmenn hefðu
milli 11 og 12 rúm. Þessi mikla
þörf hér á landi væri meðal annars
til komin vegna þess hve algengt
væri, sérstaklega úti á landi, að
aldraðir væru vistaðir á sjúkra-
stofnunum vegna þess að dvalar-
heimili væru ekki fyrir heridi. Hann
sagði jafnframt að um 40% af
ríkisútgjöldum hérlendis færu til
heilbrigðis- og tryggingamála á
meðan ríkisútgjöld nágrannaþjóð-
anna til þessara málaflokka væru
mun lægri. Æskilegt væri því að
draga úr þessari miklu sjúkrahús-
þörf með forvamaraðgerðum og
uppbyggingu öldrunarþjónustu.
Gert er ráð fyrir í skýrslunni að
verkaskiptingu milli ríkis og sveit-'
arfélaga um rekstur heilbrigðis-
þjónustu verði breytt á þann veg
að saman fari ábyrgð á fjármögnun
og rekstri. Jafnframt verði ríki og
sveitarfélögum heimilt að gera
samning við einkaaðila og félaga-
samtök um að annast afmarkaða
rekstrarþætti. Árlega verði á Al-
þingi lögð fram stefnumörkun í
heilbrigðismálum í tengslum við
fjárlagafrumvarpið. Heilsugæslu-
stöðvamar verði homsteinar heilsu-
gæslunnar hver á sínu svæði, en
leitast verði við að auka samstarf
heilsugæslunnar við aðra aðila svo
sem íþrótta- og fræðsluyfirvöld,
félagsmálastofnanir og lögreglu í
því skyni að auka heilsuvemd og
heilsurækt. Jafnhliða fækkun
sjúkrarúma verði stefnt að fjölgun
rúma á hjúkrunarheimilum þannig
að sjúklingar geti dvalist sem næst
heimilum sínum sé þess kostur.
Aukin verði göngudeilda- og dag-
deildaþjónusta sjúkrahúsa til þess
að stytta legutíma og fækka inn-
lögnum. Heimahjúkmn er nú greidd
af sjúkrasamlögum samkvæmt nýj-
um lögum. Endurskoða þarf
verkaskiptingu sjúkrahúsa, starfs-
svið og starfssvæði stofnana. Komið
verði á fót stofnun forvama- og
heilbrigðisfræðslu sem annist ráð-
gjöf um heilbrigða lifnaðarhætti,
gerð fræðsluefnis og endurmenntun
starfsliðs í heilsugæslu. Til þessarar
stofnunar færist starfsemi áfengi-
svamaráðs, tóbaksvamanefndar,
manneldisráðs, tannvemdarstarf-
semi og starfsemi CINDI-verkefnis.
Lagt er til að stuðla skuli að
neyslu holls matar með fræðslu og
verðstýringu og eftirlit með auka-
efnum í matvælum skal vera full-
nægjandi. Á grundvelli þeirrar
vinnu og upplýsinga, sem manneld-
isráð hefur gert, hafa verið sett
fram matvælaframleiðslu- og
manneldismarkmið og ný slík mark-
mið verði endurunnin á fimm ára
fresti. Þá segir í skýrslunni að reynt
verði að draga úr og síðar að út-
rýma tóbaksreykingum og eins og
jafnframt verður reynt að minnka
áfengisdrykkju m.a. með því að
hækka verð á sterkum drykkjum
og frekar lækka léttu vínin.
I skýrslunni segir ennfremur að
minnka þurfi líkur á geðrænum
vandamálum fólks með því m.a. að
auka menntun og hjálpa þeim sem
í vanda eru staddir. Þjóðfélags-
þegnum verði gefin fleiri tækifæri
til heilbrigðrar hreyfingar en nú er
og nefndi Ragnhildur sérstaklega
hlaupa- og göngubrautir í því sam-
bandi og önnur útivistarsvæði auk
almenningsíþróttahúsa. Lagt er til
að vinnuverndarmál verði tekin til
athugunar og við þá athugun hugað
sérstaklega að bæði líkamlegum og
geðrænum heilbrigðisvandamálum
sem tengd eru vinnu. Þá er stefnan
að fækka slysum við vinnu um
helming fram til aldamóta. Hávaða-
þröskull á vinnustöðum verði
lækkaður frá því sem nú er og notk-
un hættulegustu efnanna verði
bönnuð fullkomlega fyrir árið 1995.
Sérstakt slysráð verði stofnað til
að samræma nauðsynlegar aðgerðir
og leitað verði samvinnu við á aðila
sem lögum samkvæmt annast rann-
sóknir á flug- og sjóslysum. Sjúkra-
tryggingar og örorkumat verði
endurskoðað og tekið verði til at-
hugunar að færa allan sjúkrahús-
kostnað frá sjúkratryggingum til
fastra fjárlaga.
Öll málefni lyfjasölu og lyfja-
neyslu verði tekin til sérstakrar
athugunar. Sérstaklega verði litið á
möguleika heilsugæslustöðva til
þess aö annast lyfjasölu og ráða
lyfjafræðinga til að sinna þeim
verkefnum á sama hátt og læknar
og annað heilbrigðisstarfslið. Ráð-
stafanir verði gerðar til að draga
úr óhóflegri ly^aneyslu hvort sem
hún er á kostnað sjúkratrygginga
eða ekki. Greiðslufyrirkomulag
sjúklinga á lyfjum verði endurskoð-
að.
Þá segir að reynslan sýni að af
og til verða óhöpp við lækningar
sem koma óvænt og engum verðum
um kennt. Sanngjamt er að þeir
sem fyrir slíku verða fái hæfílegar
bætur án þess að stofna til mála-
ferla. Því er nauðsynlegt að setja
reglur um bótarétt þeirra sjúklinga,
sem kunna að verða fyrir heilsu-
tjóni vegna læknismeðferðar.
Morgunblaðið/RAX
Heilbrigðisáætlunin kynnt á blaðamannafundi í gær, talið frá vinstri:
Hrafn V. Friðriksson yfirlæknir, J6n Ingimarsson skrifstofustjóri,
Ragnhildur Helgadóttir heilbrigðisráðherra og Páll Sigurðsson ráðu-
neytisstjóri.