Morgunblaðið - 23.07.1987, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JÚLÍ 1987
f
Reuter
Soyuz TM-3 g-eimfarinu var skotið á loft frá Baikonur-geimferðamið-
stöðinni, í Kazakhstan, snemma í gærmorgun.
Sovétríkin:
Fyrsta sýrlenska geim
faranum skotið á loft
Moskva. Reuter.
SOVÉTMENN skutu í gærmorgun
á loft geimfari sem í voru fyrsti
sýrlenski geimfarinn og tveir sov-
éskir félagar hans. Ferð þeirra á
að standa í 10 daga og munu þeir
m.a. tengjast geimstöðinni MIR er
verið hefur úti í geimnum siðan i
febrúar 1986.
Sýrlendingurinn, Mohammad Far-
is, er annar arabinn er fer í geimferð.
Sá fyrsti var saudi-arabiskur p'rins,
er fór í geimferð með Bandaríkja-
mönnum árið 1985. Faris hefur
þjálfað sig fyrir ferðina undanfarin
tvö ár og á hann m.a. að taka mynd-
ir af eyðimörkum Sýrlands og dalnum
er áin Efrat rennur eftir. Geimfararn-
ir eiga einnig að rannsaka andrúms-
loft jarðarinnar og framkvæma
læknisfræðilegar rannsóknir.
Sovétmenn hafa ellefu sinnum áð-
ur boðið útlendingi að taka þátt i
geimferð og hafa geimfaramir yfír-
leitt verið frá dyggum stuðningsríkj-
um Sovétstjómarinnar. Sýrlendingar
eru t.d. taldir fraustustu fylgismenn
Kremlvetja meðal arabaríkja og
kaupa ógrynni af vopnum frá Sov-
étríkjunum. Á næsta ári er ráðgert
að Búlgarir og Frakkar taki þátt í
leiðangri til MIR-geimstöðvarinnar.
Sviss tekur forystuna
í gerð sólarorkubíla
Zurích. Reuter.
TALSVERÐ líkindi eru á, að
á næsta áratug verði Svisslend-
ingar farnir að aka til vinnu i
hljóðlausum, léttum bílum, sem
eru ódýrir, sparneytnir og valda
engri mengun. Það er að
minnsta kosti draumur verk-
fræðinganna — bæði leikra og
lærðra - sem segjast hafa gert
Sviss að forystulandi i gerð sól-
arorkubíla.
„Það em fleiri sólarorkubílar í
Sviss en nokkm öðm landi og þeir
em almennt á hærra tæknistigi hjá
okkur en annars staðar," segir raf-
magnsverkfræðingurinn Urs
Muntwyler.
Muntwyler er sá, sem skipulagði
heimsmeistarakeppnina í sólarorku-
akstri, „Sólarferð", og naut þar
góðs af almennum áhuga landa
sinna á hreinleika raforkunnar.
Heimsmeistarakeppnin var fyrst
haldin árið 1985, og þá fyrir for-
göngu verkfræðinema. Hún er nú
orðinn árlegur atburður í Sviss og
á vísan dyggilegan stuðning sviss-
neskra iðnfyrirtækja, auk þess sem
fjölmiðlar gerða keppninni rækileg
skil.
Sólarorkubflamir „veiða“ sólar-
ljósið í þar til gerða geislaplötu og
breyta því í raforku, sem vistuð er
í geymum til seinni nota - þegar
bflamir er í akstri.
„Sé ekið á sólríkum degi, má enn
fremur fá fímm til sex amper inn
á geyminn," segir Renate Jenni,
þrítugur handavinnukennari frá
Bem.
Smíði sólarorkubflanna hefur
sameinað ólíka hópa manna, allt frá
umhverfísvemdarsinnum til sér-
fræðinga á svið hátækni — og það
sama má segja um keppnimar.
„Ég tek eingöngu þátt í þessu
vegna ánægjunnar við aksturinn,"
segir Jenni, sem smfðaði grindina
f eigin sólarorkubíl - eins sætis bfl,
sem er í laginu eins og blýantur.
„Hann er svo gjörsamlega laus við
að menga út frá sér, auk þess sem
hann er bæði hljóðlátur og fall-
egur.“
Bræður hennar sáu um rafeinda-
og tæknibúnaðinn í bílnum. Þeir
era miklir áhugamenn um gerð sól-
arorkubfla og era á kafí í tilrauna-
starfi þar að lútandi í frítímum
sínum. Þeir eiga og reka fyrirtæki,
sem sérhæfír sig í sólarhitunarkerf-
um fyrir íbúðarhús.
Jenni-fjölskyldan sér fyrir sér
þann möguleika, að þetta starf geti
orðið vísir að nýjum iðnaði — auk
ánægjunnar, sem það veitir.
Um 50 sólarorkubflar era þegar
komnir á ökutækjaskrá í Sviss og
þijú eða fjögur fyrirtæki einbeita
sér að framleiðslu þeirra, en fram-
leiðslan er enn sem komið er í mjög
smáum stfl.
Rannsókn, sem gerð var í Sviss,
leiddi í ljós, að þessir bílar era álit-
legur kostur frá tæknilegu sjónar-
miði, og það er umtalsverður
markaður fyrir þá þar í landi.
Vandinn er fólginn f fjármögnun
framleiðslunnar.
Samkvæmt niðurstöðum rann-
sóknarinnar mundi það kosta
nokkur hundrað milljóna sviss-
neskra franka að fjöldaframleiða
sólarorkubfla, sem seldir yrðu á
10.000 franka (um 250.000 ísl.
kr.) hver.
I Sviss er enginn bílaiðnaður og
erlendir bflaframleiðendur hafa enn
sem komið er ekki sýnt málinu al-
varlegan áhuga.
„Framleiðendumir halda að sér
höndum, en fylgjast grannt með
því, sem kemur út úr starfí áhuga-
mannanna," segir Rene Jeanneret,
aðstoðarforstjóri Bienne-tækniskól-
ans í Norðvestur-Sviss. í skóla hans
er sérstök deild fyrir sólarorkurann-
sóknir, og bíll, sem smíðaður var
þar, vann í heimsmeisiarakeppninni
á þessu ári.
Ég sé fyrir mér þá ffamtíðarsýn,
að léttbyggðir tveggja sæta sólar-
orkubflar geti hentað ágætlega á
stuttum vegalengdum," segir
Jeanneret. „Þeir mundu endurhlaða
geymana á sérstökum áfyllingar-
stöðvum."
Eini tæknilegi vandinn, sem enn
á eftir að yfírstíga, era geymamir
sjálfír. Blý-sýrageymamir, sem nú
era notaðir, henta sólarorkubflun-
um illa. „En ég trúi því statt og
stöðugt, að nýir og hentugri geym-
ar verði komnir á markaðinn upp
úr 1990,“ segir Jeanneret.
Reuter.
Renate Jenni undir stýri á sólarorkubíl sínum í heimsmeistara-
keppninni „Sólarferð“, sem nýlega var haldin í Sviss. Hún segir,
að bílinn, sem er eins og stór blýantur í laginu, sé „Iaus við að
menga andrúmsloftið, hljóðlátur og fallegur".
Bandaríkin:
Fjölmiðlafár vegna kosta og
galla „hins nýja Rússlands
í BRESKA blaðinu The Times birtist fyrir skömmu grein eftir Char-
les Bremner, fréttaritara blaðsins í New York-borg. Þar Qallar hann
um þau áhrif sem stjórnarstefoa Gorbachevs Sovétleiðtoga hefúr
haft — ekki í Sovétríkjunum, eins og flestir keppast við að greina
frá — heldur í Bandaríkjunum. Það vill nefnilega oft gleymast að
Gorbachev hefúr ekki sist tekist að snúa fólki hins frjálsa heims til
fylgis við sig, eins og fram kemur í greininni hér á eftir.
Fjölmiðlastjarnan Mikhail Gorbachev.
„Mikhail Gorbachev, fram-
kvæmdastjóri Kommúnistaflokks
Sovétríkjanna, kann að eiga í erfíð-
leikum með að breyta fréttaflutn-
ingi í Sovétríkjunum, en hann á
ekki í neinum vandræðum með
bandarísku fjölmiðlana.
Það er varla hægt að kveikja á
sjónvarpinu í Bandaríkjunum þessa
dagana án þess að rekast á heim-
ildamynd um „hið nýja Rússland",
eða einhvem talsmann Sovétstjóm-
arinnar þar sem hann rekur gömul
mistök stjómar sinnar.
Tímarit birta ítarlegar greinar
um daglegt líf frá Rigu til Kha-
barovsk. Fyrir tveimur mánuðum
helgaði hið útbreidda tímarit People
Sovétríkunum heilt tölublað og að-
alefni síðasta tölublaðs fréttaritsins
Time íjallaði að mestu um Sovétríki
Gorbachevs. Fyrir hálfum mánuði
sendi sjónvarpsstöðin CBS út
tveggja kiukkustunda langan þátt
í umsjá Dan Rather og annara
helstu fréttamanna stöðvarinnar,
sem fóru í vikuferð til Sovétríkjanna
til þess að kynnast „glasnost" af
eigin raun.
Bandaríkjamenn hug-
fangnir
Bandaríkin era nú eina ferðina
enn hugfangin af hinu risaveldinu
og það aldrei sem fyrr. Rússar á
hinn bóginn vita af þessu og hafa
fært sér það í nyt til þess að bæta
almenningsálitið enn frekar. Þetta
hefur valdið áhyggjum hjá mörgum
innflytjendum af rússnesku bergi
brotnum sem og íhaldsmönnum,
sem telja að þjóðin sé að fyllast
falskri öryggiskennd, sem kunni að
veikja öryggi hennar.
Sem dæmi um þetta má nefna
að Dmitri Symes, stjómmálaskýr-
andi og flóttamaður frá Sovétríkj-
unum, sagði upp stöðu sinni sem
ráðgjafí CBS í sovéskum málefnum
vegna vinnubragða við þáttargerð-
ina. Sagði Symes að sjónvarpsstöð-
in hefði plötuð upp úr skónum af
Sovétmönnum við tökur heimildar-
myndarinnar.
Skoðun bandarískrar alþýðu á
Rússum, hefur vissulega fylgt
pólítískum straumum, sem fjölmiðl-
ar hafa tekið þátt í að móta, en
jafnvel þegar hvað skörpust mynd
hefur verið dregin upp af hinu
kjamorkuvædda lögregluríki, hafa
Bandaríkjamenn ávallt hneigst til
þess að lfta á Rússa sem ósköp
venjulegt fólk — en undir stjóm
ómennskrar harðstjómar.
Venjulega Rússa þyrstir í fróð-
leik um Bandaríkin, en þeir hafa
öllu jarðbundnari skilning á þeim
pólítísku og menningarlegu hindr-
unum, sem era á milli þjóðanna
tveggja.
Endurspeglun kvik-
myndanna
Frá Kruschev-þíðunni á sjötta
áratugnum hafa kvikmyndir á borð
við „Rússamir korna" sýnt mann-
legt, ef ekki vinalegt andlit á
kjamorkuandstæðingnum. Hin
skammæa slökun áttunda áratug-
arins hafði för með sér James
Bond-ræmur þar_ sem 007 vann í
félagi við KGB. Ákveðnari afstaða
var tekin á fyrstu fímm áram Reag-
ans og áróðursmeistaramir í
Moskvu litu á myndir eins og
„Rambo“, „Rocky“ og „Amerika"
sem nokkurs konar samsæri gegn
Sovétríkjunum, frekar en viðbrögð
við stefnu þeirra.
„Ég held að Bandaríkin hafí stað-
ist hatrið," skrifaði Vitaly Korotich,
ritstjóri Ogonyok það tímarit so-
véskt, sem helst fetar veginn sem
Gorbachev varðar. Grein Korotichs,
þar sem Bandaríkjunum árið 1987
var hrósað í hástert, birtist sam-
tímis í júní-heftum Ogonyok og
bandaríska blaðsins Parade, en rit-
stjóri þess reit jafnframt grein um
Sovétríkin, sem birtist í sömu blöð-
um.
Rússar geta þakkað sjálfum sér
mestan part þessa bætta álits
Bandaríkjamanna á sér. Hin aðlað-
andi framkoma Gorbachevs á þama
að sjálfsögðu dijúgan þátt að máli
— ekki síður en ýmsar aðgerðir
hans, eins og lausn dr. Andrei Sak-
harovs og annarra andófsmanna.
Menn skyldu þó ekki gleyma þætti
sovéskra áróðursmeistara, því fag-
leg vinnubrögð þeirra hafa ekki
síður breytt ímynd Rússa í huga
Bandaríkjamanna til hins betra.
í fyrsta lagi hafa Kremlveijar svo
gott sem einangrað bandaríska
fréttaritara í Moskvu, en ráðamenn
eystra telja þá óþarflega neikvæða
og kaldhæðnislega í garð Sovét-