Morgunblaðið - 17.09.1987, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐÍÐ, FIMMTUDAGUR íí.' SEPTEIÍÍBfeR 1987'
§*
Verð kr.13.380,-meu Skál’ Þeytara, hnoðara
> og hrærara.
Viðgerda- og varahlutaþjónusta
Fáanlegir
fylgihlutir:
Raftækja- og heimilisdeild
HEKLAHF
Laugavegi 170-172 Simi 695550

hefur lýst því yfir á fjórðungsþing-
um hve gagnkvæmt samstarf
þingmanna beggja kjördæma Norð-
urlands er þegar í hlut eiga mál er
Fjórðungsþing Norðlendinga, og
þar með norðlenskir sveitarstjóm-
armenn, eru almennt samtaka um.
Hér kom meira til liðsinnis. Þing-
menn annarra landsbyggðarkjör-
dæma fóru að óskum forráðamanna
sinna landshlutasamtaka. Þetta var
gert að undirlagi Fjórðungssam-
bands Norðlendinga.
Á háskólaráðstefnunni kom í ljós
að það var að myndast jákvæður
pólitískur grundvöllur í öllum þing-
flokkum til málsins. Hér naut að
sjálfsögðu sterkra tengsla margra
ráðamanna á Alþingi frá námsárum
þeirra á Akureyri. Erfið sigling var
framundan og eitt var víst að for-
ráðamenn Háskóla íslands fögnuðu
ekki þessu nýja fleyi, með því að
auðvelda landtökuna og ekki var
að vænta kraftaverka úr mennta-
málaráðuneytinu á þessum tíma.
Fljótt skipast veður í lofti. Iðnað-
arráðherrann, sem fylltist hugljóm-
un sama dag og háskólavakningin
var á sal Menntaskólans á Akur-
eyri, tók nú upp, sem nýbakaður
menntamálaráðherra, einkunnarorð
ráðstefnunnar og gerði að sínum.
Þetta var hugdetta í réttu tómi, sem
verður stærsta fjöður í hatti Sverr-
is Hermannssonar sem mennta-
málaráðherra, og heldur orðstír
réttu tómi
stæða iðnþróunarstofnun á Akur-
eyri, benti Sverrir á að útibú væri
versta tegund valdatilfærslu. Það
var illa farið, að skammsýnir menn
sáu ekki ljósið í því máli. Lands-
byggðarmenn verða að skilja það
að ekkert fæst af máð og að sjálfs-
höndin ein dugar. Er ekki tímabært
að dusta rykið af þessari hugmynd
og þróa Iðnþróunarfélag Eyjafjarð-
ar í nýjan búning á breiðum
grundvelli, sem iðnþróunarstofnun
fyrir Akureyringa og Norðlendinga
alla.
Á kirkjubekkjum Akureyrar-
kirkju hef ég sannfærst um að án
þeirrar hugmyndafræði, sem varð
kveikjan að Fjórðungssambandi
Norðlendinga og lagður var grunn-
ur að í því vígða húsi, væri
Norðurland sundrað og ekkert sam-
einandi afl væri til staðar, sem
væri nægilega öflugt til að veita
fulltingi, þegar forystuafli Norð-
lendinga er beitt upp í vindinn til
stærstu átaka fyrir norðlenskar
byggðir og landsbyggðina í heild.
Þannig tengjast Akureyrarkaup-
staður og samtök norðlenskra
byggða órofa böndum.
I þetta sama sinni var mér nokk-
ur ógn af þeirri tilhugsun, að nú
væru Norðlendingar að tapa taflinu
um staðsetningu stóriðju á íslandi.
Þessu máli hélt Fjórðungssamband
Norðlendinga vakandi, þegar fáar
hendur réttu því lið í bæjarstjóm
Akureyrar. Slík öfl eflast enn í dag
um gagnsemi af Fjórðungssam-
bandi Norðlendinga.
Áskell Einarsson, framkvæmda-
stjóri.
hans á lofti löngu eftir að annað
fymist, sem honum vom mislagðar
hendur um.
Eftir á að hyggja var það rétt
stefna hjá Sverri Hermannssyni að
stofna til sjálfstæðrar háskólastarf-
semi á Akureyri í stað þess að
stofna annexíu frá Háskóla íslands,
öðrum þræði til ama, eins og ótæpi-
lega hefur komið fram í máli
margra háskólamanna á Melunum
í Reykjavfk.
í umræðum þetta ár, um sjálf-
Höfundur er franikvæmdastjóri
FJórðungssambands Norðlend-
inga.
==ICENWOOD==
ÞAÐ VERDUR ENGINN FYRIR VONBRIGÐUM MEÐ KENWOOD HEIMILISTÆKIN
KENWOOD CHEF
hefur sannað ágæti sitt í gegnum árin
AÐEINS EITT
SÍMTAL
691140 691141
Með einu símtali er hægt að breyta innheimtuað-
ferðinni. Eftir það verða áskriftargjöldin skuldfærð á
viðkomandi greiðslukortareikning mánaðarlega.

Hugdetta í
eftir Askel Einarsson
Ég er ekki vanur að sækja kirkj-
ur nema eiga alveg sérstakt erindi.
Tvo sfðustu laugardaga var ég gest-
komandi í Akureyrarkirkju. I fyrra
sinn í tilefni af 125 afmæli Akur-
eyrarbæjar og í síðara sinnið við
fýrstu setningu Háskólans á Akur-
eyri. Þessar báðar stundir eru mér
hugstæðar.
Á hátíðarstundu á tímamótum í
sögu Akureyrar lýsti leiðtogi bæjar-
stjómar Akureyrar Gunnar Ragn-
ars hug bæjaryfirvalda á Akureyri
til hlutverks Fjórðungssambands
Norðlendinga og gat þess að full-
trúi þess væri meðal gesta. í hið
síðara sinn mættu þrír, núverandi
og fyrrverandi, menntamálaráð-
herrar við setningu Háskólans á
Akureyri. Þeir settu með hugnæm-
um hætti svip á upphaf vegferðar,
sem nú er að bijóta sitt fyrsta blað
í menningarsögu Norðurlands, þar
sem Akureyri fer fyrir eins og vera
ber um höfuðstað Norðurlands.
Nokkur ánægja var að heyra
Sverri Hermannsson, fyrrverandi
menntamálaráðherra, lýsa hug
sínum til háskólamálsins og gera
grein fyrir þeim rökum, sem stóðu
að baki þeirri ákvörðun hans um
að ná landi með nýjan háskóla hér
á Akureyri. Á hnyttinn hátt gat
hann þess, að hann hefði sem iðnað-
arráðherra staðið að orkuspamað-
arráðstefnu sama dag og
Fjórðungssamband Norðlendinga
boðaði til ráðstefnu um háskóla-
kennslu á Akureyri, en þar lýsti
hann yfir í krafti þess ráðherraemb-
ættis, að hann styddi hugmyndir
um háskóla á Akureyri. Síðar, sem
menntamálaráðherra, fylgdi Sverrir
málinu eftir í höfn undir kjörorðinu
„Staðurinn er hér og stundin er
nú“, sem Gísli Jónsson mennta-
skólakennari varpaði fram í ræðu
sinni á umræddri háskólaráðstefnu
og urðu einkunnarorð ráðstefnunn-
ar.
Sessunautur minn við háskóla-
setninguna í Akureyrarkirkju
skýrði fyrir mér, að verið sé að
byggja mikinn sal undir Akureyrar-
kirkju. Þetta leiddi hugann að því,
að í samkomusal undir kór Akur-
eyrarkirkju var Fjórðungssamband
Norðlendinga stofnað 14. júlí 1945.
Má vera að þama skapist skilyrði
til að halda síðar tímamóta fjórð-
ungsþing.
I upphafi stóðu kirkjunnar menn
og kennarar að undirbúningi stofn-
unar Fjórðungssambands Norð-
lendinga. f ræðu sr. Páls Þorleifs-
sonar, prófasts á Skinnastað, á
stofnþingi sambandsins var í mörg-
um efnum mörkuð sú hugsjóna-
stefna, sem Fjórðungssamband
Norðlendinga byggir á enn í dag.
Meðal málefna í ræðu hans var
háskólanám á Akureyri, biskups-
stóll á Hólum og norðlenskt útvarp
frá Skjaldarvík. Á fyrstu fjórðungs-
þingum náðist samstaða um þessi
mál og gerðar um þau ályktanir,
einnig nú á síðari fjórðungsþingum.
Dropinn holar steininn. Samstaða í
þesskonar málum er fmmskilyrði
að það þýði að sækja þau gegn
tregðu og tómlæti. Þetta verkefni
hefur fallið í hlut Fjórðungssam-
bands Norðlendinga.
í menntamálaráðherratíð Ing-
vars Gíslasonar starfaði háskóla-
nefnd til undirbúnings háskóla-
kennslu á Akureyri. Sú nefnd vann
athyglisvert undirbúningsstarf. En
síðan kom tómarúm í málið og ljóst
er að ekki mátti treysta á forgöngu
nýs menntamálaráðherra og fálætis
var farið að gæta hjá frammámönn-
um í Háskóla íslands.
Margir hugsuðu eins og Bjami
frá Vogi þegar hann lagðist gegn
frumvarpi til laga á Alþingi um
menntaskóla á Akureyri, þegar það
var lagt fram á þingi í fyrsta sinn,
fyrir rúmum 60 árum. Þið megið
vera vissir um að Norðlendingar
heimta bráðum háskóla. Þessi um-
mæli voru rifjuð upp í hnyttinni
ræðu Steindórs Steindórssonar,
fyrrverandi skólameistara, á um-
ræddri háskólaráðstefnu. Gömlu
draugamir frá fyrstu árum Mennta-
skólans á Akureyri mögnuðust upp
í nýjum gerfum, en andinn sá sami,
að ekki séu tök á því að láta í té
samkeppnisfært nám á Akureyri.
Málið var að komast í blindgötu.
Unnið var að því með ýmsum ráðum
að gera háskólamálið að sérmáli
Akureyrar. Mörgum kappsfullum
Akureyringum sást ekki fyrir í þess-
um efnum, en andstæðingum
málsins þótti ekki ónýtt að einangra
Akureyringa í málinu.
Á fyrsta fjórðungsþingi, sem ég
sat sennilega 1958, á Akureyri, þá
sem bæjarstjóri á Húsavík, var mér
minnisstæð ræða Þórarins Bjöms-
sonar, skólameistara, um háskóla-
menntun á Akureyri. í þeirri ræðu
ræddi hann um háskólanám í
íslenskum fræðum og nám á svo-
nefndu BA-stigi. Fyrst í tengslum
við Menntaskólann á Akureyri, en
síðan sem fullburða starfsemi.
Hann taldi að Menntaskólinn á
Akureyri ætti að gegna hér hlut-
verki frumheijans, með sama hætti
og Gagnfræðaskólinn á Akureyri,
arftaki hins eldra Hólaskóla, skóp
menntaskóla á Akureyri. Þetta
merki tók Tryggvi Gíslason, skóla-
meistari Menntaskólans á Akureyri,
upp í hinni fyrri háskólanefnd.
Nú var málið komið á ný á dag-
skrá Fjórðungssambands Norðlend-
inga og rækilega kynnt á þingum
þess t.d. á Laugum 1985.
Ljóst var að nauðsynlegt var að
móta breiða samstöðu, fyrst og
fremst meðal Norðlendinga og
landsbyggðarmanna, en ekki síður
meðal stjómmálaaflanna í landinu,
ella var málið tapað að sinni. Hér
kom að hlutverki Fjórðungssam-
bands Norðlendinga. Ekki er
vafamál að ráðstefna um háskóla-
kennslu á Akureyri á vegum
Fjórðungssambands Norðlendinga
skipti sköpum í þessum efnum. Eg
man að ýmsum forystumönnum
Akureyrarbæjar þótti lítt um þessa
ráðstefnu og trúðu því ekki að tæk-
ist að ná samstöðu Norðlendinga í
málinu og fá jákvæðan stuðning
forráðamanna annarra landshluta
við málefnið.
Halldór Blöndal, alþingismaður,