Morgunblaðið - 30.09.1987, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. SEPTEMBER 1987
GENGISFELL-
ING ER ÓÞÖRF
— ábyrgð eða ábyrgðarleysi —
eftírÁsmund
Stefánsson
Atvinnurekendur og stjómar-
herrar hafa að undanfömu aðvarað
launafólk við þeirri geigvænlegu
ógn sem yfír þjóðina gengi ef kaup
hækkar um 7% um næstu mánaða-
mót. Þeir segja að óðverðbólga sé
óhjákvæmileg ef laun hækka um
meira en 1V2%. Þeir segja að kaup-
hækkun muni augljóslega leiða til
lækkandi kaupmáttar og allsheijar
upplausnar í efnahagslífínu.
Stjórnvöld og atvinnu-
rekendur hafa brugðist
Um langa hríð hefur verkalýðs-
hreyfingin varað við þeirri upplausn
sem sambland af aðgerðum og að-
gerðaleysi stjómvalda hafa leitt
yfir þjóðina.
Með samningunum á síðasta ári
var gerð tilraun til þess að snúa
málum til betri áttar, auka kaup-
mátt, einkum þeirra lægstlaunuðu,
og ná niður verðbólgunni í landinu.
Þeir samningar hafa skilað mark-
tækum árangri, bæði hefur
kaupmáttur vaxið og verðbólga
minnkað. Árangurinn hefur þó frá
upphafi verið ótryggur og það blas-
að við að ef dæmið ætti að ganga
upp yrðu allir, sem að samkomulag-
inu stóðu, að standa við sitt.
Ríkisstjómin hefur magnað upp
mikla spennu í landinu með fjár-
lagahalla og erlendum lántökum.
Atvinnurekendur hafa velt út í verð-
lagið meiri hækkunum en ráð var
fyrir gert. Verðbólga hefur því orð-
ið meiri en búist var við. Engum
getur blandast hugur um hver ber
sökina. Sökin er þeirra sem ekki
hafa staðið við sitt.
Orsök eða af leiðing
Það er skrítið að sjá hvemig
þeir sem bmgðust horfa nú á afleið-
ingar eigin gerða og aðgerðaleysis
með angist og segja: „Ef verðbólg-
an sem við höfum valdið og látið
fólk bera í sumar verður bætt í
kaupi er óðaverðbólga óumflýjan-
leg.“ Er þessum heirum fyrirmunað
að skilja hvað er orsök og hvað
afleiðing? Skilja þeir ekki það aug-
ljósa, að launanefnd samningsaðila
hlýtur að taka afleiðingunum af því
sem þegar hefur gerst? Með úr-
skurði um launahækkun 1. október
er launanefnd ekki að búa til vanda-
mál, aðeins að staðfesta orðinn hlut.
Vaxandi góðæri
Kauptryggingarákvæði gildandi
samninga eru ekki sjálfvirk vísi-
töluákvæði. Áður en nefndin tekur
ákvörðun um að verðhækkanir skuli
bættar í kaupi, skal hún auk þess
líta til kaupmáttar, meta áhrif
breytinga á efnahagslegum for-
sendum eins og viðskiptakjömm og
þjóðarframleiðslu.
Á liðnum vetri spáði Þjóðhags-
stofnun því að þjóðartekjur myndu
aukast um rúmlega 5% á þessu
ári. Nýjasta endurskoðun Þjóð-
hagsstofnunar gefur hins vegar til
kynna að þjóðartekjur muni vaxa
um nálægt 9%, sem á rætur að
rekja bæði til bættra viðskiptakjara
og meiri framleiðslu en áður var
reiknað með. Efnahagsforsendur
hafa því gengið okkur meira í hag-
inn en búist var við. Vaxandi góðæri
getur ekki verið röksemd fyrir því
að skerða skuli verðbætur vegna
þeirrar verðbólgu sem nú liggur
óbætt og hefur valdið því að kaup-
máttur taxtakaups hefur í sumar
verið lægri en að var stefnt.
Að láta láglaunafólk
borga launaskrið
Atvinnurekendur og stjómvöld
hafa haldið því fram að vemlegar
launahækkanir hafi orðið umfram
samninga og því eigi ekki að bæta
verðbólguskrið sumarsins.
Satt að segja er þessi röksemd
furðuleg, því í desembersamningun-
um sjálfum er skýrt kveðið á um
það að launaskriðið sé alfarið á
ábyrgð hvers atvinnurekanda og
launanefnd samningsaðila eigi því
ekki að taka tillit til þess. En jafn-
vel þó þetta væri ekki formlega
tekið fram, væri röksemdin lang-
sótt. Það er einfaldlega útilokað að
koma því í efnislegt samhengi að
vegna þess að sumir hafí hækkað
umfram samninga skuli þeir sem
aðeins hafa notið samningsbund-
innar hækkunar bera verðbólguna
bótalaust.
Það væri öldungis fráleitt að
ætla þeim, sem einskis hafa notið
Ásmundur Stefánsson
„Er þessum herrum
fyrirmunað að skilja
hvað er orsök og hvað
afleiðing? Skiljaþeir
ekki það augljósa, að
launanefnd samnings-
aðila hiýtur að taka
afleiðingunum af því
sem þegar hefur gerst?
Með úrskurði um launa-
hækkun 1. október er
launanefnd ekki að búa
til vandamál, aðeins að
staðfesta orðinn hlut.“
af því, að borga þannig launaskrið
annarra af eigin kaupi.
Atti að fresta úr-
skurði launanefndar
Á þriðjudagskvöld hittust þeir
ráðherrar sem þá voru á landinu.
Ekki veit ég hvað gerðist á þeim
fundi, en mér sýnist að þar hafí
einhveijum þeirra orðið litið á al-
manak og hann sagt stundarhátt:
„Það er 1. október í næstu viku.
Eigum við ekki að athuga hvort
hægt sé að komast hjá því að kaup
hækki um mánaðamótin." Allavega
var efnahagsnefnd ríkisstjórnarinn-
ar falið að halda fund með fulltrúum
ASÍ og atvinnurekenda á miðviku-
dagsmorgni til að ræða málin.
Á fundi ríkisstjómarinnar með
ASÍ lagði ríkisstjórnin ekkert fram,
en lýsti áhyggjum sínum og spurði
af hógværð hvort okkur sýndist
forsenda til að fresta úrskurði
launanefndar í nokkrar vikur og
semja í skyndi fyrir komandi ár.
Það var erfítt að sjá rökin fyrir
frestun. Atvinnurekendur hafa
kynnt hug sinn til samninga með
tilboði sem gerir hyort tveggja í
senn að skerða verðbætur 1. októ-
ber og binda samninga kauptrygg-
Harðplast
parket
Þetta sterka
©HF.OFNASMIfiJAN
SÖLUDEILD
HÁTEIGSVEGI7 S: 21220
ingarlaust í heilt ár. Ríkisstjómin
er ber að því að hafa engan veginn
staðið við sitt varðandi gildandi
samninga og virðist vera í þann
mund að leggja fram fjárlagafrum-
varp þar sem húsnæðiskerfíð verður
svikið enn frekar en á þessu ári um
nauðsynlegt ríkisframlag og jafn-
framt stefnt að stórfelldri nýrri
skattheimtu á matvöru umfram það
sem þegar er orðið.
Ríkisstjórnin er
sammála ASI
í launanefndum opinberra starfs-
manna vom sömu ákvarðanir
teknar á föstudaginn, þ.e. ákveðið
var að kaup skyldi hækka um
7,23%. Þar greiddi ríkisstjómin at-
kvæði með hækkun og tók þannig
sömu afstöðu og fulltrúar ASI.
Ríkisstjómin gerir sér því fulla
grein fyrir því að ákvörðunin var
réttmæt og nauðsynleg.
Allt úr böndunum?
Þegar sú staðreynd blasir við að
verðhækkanir hafa á fjórum mán-
uðum farið 5,65% fram úr áætlun
er óumdeilanlegt að verðlag hefur
farið úr böndum. Launanefnd
samningsaðila varð að beygja sig
fyrir þeirri staðreynd. Áframhaldið
nú ræðst af viðbrögðum stjómvalda
og atvinnurekenda. Láta þeir allt
vaða á súðum og magna upp nýja
flóðöldu verðhækkana, eða verður
reynt að spyrna við fótum?
Gengisfelling er óþörf
Það skiptir miklu máli að fólk
geri sér ljóst að 7% kauphækkun
1. október ræður ekki úrslitum um
áframhald fastgengisstefnunnar.
Sjávarútvegurinn stendur eftir þá
hækkun vel að mati Þjóðhagsstofn-
unar. Raunar eru bæði frysting og
söltun með betri afkomu að mati
stofnunarinnar eftir 7% kauphækk-
un 1. október en var að meðaltali
í þessum greinum á árinu 1986.
Það er því ekki forsenda til geng-
isfellingar. Það er hins vegar brýn
þörf á samræmdri efnahagsstjórn
og aðhaldi í verðlagsmálum. Það
er nú á ábyrgð stjómvalda að hemja
verðbólguna og ég ætla að vona
að ríkisstjóminni sé að skiljast til
hvers er ætlast.
Höfundur er forseti ASÍ.
Varmahlíð:
Útför Sveins
Jóhannssonar
frá Varmalæk
Varmahlíð.
ÚTFÖR Sveins Jóhannssonar
bónda að Varmalæk fór fram frá
Reykjakirkju í Lýtingsstaða-
hreppi síðastliðinn laugardag.
Sóknarpresturinn séra Ólafur
Hallgrímsson á Mælifelli jarð-
söng að viðstöddu miklu fjöl-
menni.
Sveinn Jóhannsson var 58 ára
að aldri er hann lést 17. þessa
mánaðar eftir að hafa átt við sjúk-
dóm að stríða nú í nokkur ár.
Sveinn var mikill félagsmálamaður
og starfaði dijúgan að framfara-
málum sveitar sinnar og byggðar-
lagsins alls, lagði öllum málum lið
er tii framfara horfðu og um hans
iiðveislu munaði. Hann var aðal-
hvatamaður að stofnun Slátursam-
lags Skagfírðinga og framkvæmda-
stjóri þess frá stofnun og allt til
hinstu stundar. Sveinn var lands-
kunnur í hópi hestamanna og
hestaunnenda og átti að baki ára-
langan feril í forystusveit félags-
skapar hestamanna. Hann var
brautryðjandi í því að ferðast með
erlenda ferðamenn á hestum um
hálendi Íslands.
Eftirlifandi eiginkona Sveins er
Herdís Bjömsdóttir frá Stóru Ökr-
um og eru böm þeirra sex.
- P.D.
0 HUSQVARNA
HAUSTTILBOÐ!
10% stadgreiðsluafsláttur fram aö mánaöamótum
SAUMIÐ FÖTIN SJÁLF. . .
Það þarf ekki að sauma margar buxur
og blússur til að borga upp
Husqvarna saumavél - hægri hönd
heimilisins.

Gunnar Ásgeirsson hf.
Suðurlandsbraut 16 sími 91-691600