Morgunblaðið - 30.09.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. SEPTEMBER 1987
umframkjöti, geymslu og frystingu
„gjafa- og haugakjöts", umboðs-
laun, útskipunar- og flutnings-
kostnað „gjafakjöts" og nýta til
landgræðslu og nýbúgreina í sveit-
um landsins.
Sagði Sigurður koma til greina
að þessu fjármagni yrði tvískipt.
Þannig fengi skóg- og landgræðsla
hlut sem yrði notaður til að greiða
laun, reisa girðingar og rækta upp
örfoka land. Hinn hlutann mætti
t.d. nota þannig að hann yrði lán-
aður til nýbúgreina, sem skiiað
gætu arði, þó þannig að raunverð
þessa fjármagns minnkaði um 10%
ár hvert.
Bjöm Bjömsson, aðstoðarmaður
fjármálaráðherra, flutti erindi fyrir
hönd Jóns Baldvins Hannibalsson-
ar sem ekki gat setið ráðstefnuna.
í erindi fjármálaráðherra segir að
af tölum um hversu mikil landeyð-
ing væri mætti fyrst og fremst
draga þá ályktun að okkur hafí
ekki enn lærst, þrátt fyrir alda-
langa búsetu, að ganga um landið
eins og góðum búmönnum sæmir.
Þrátt fyrir að náttúmöflin ættu
mikinn þátt í eyðingunni þá ynnu
vindar og vatn lítið á grónu landi
ef sauðkindin veitti þeim ekki
dygga aðstoð. „Gegndarlaus ofbeit
búQár“ skildi við svörðinn veik-
byggðan og rótarkerfí lélegt. Það
væri fyrst þegar sauðfé hefði nag-
að að rótum gróðurinn og rofíð
gróðurhuluna að eftirleikurinn
væri náttúmöflunum auðveldur.
Segir í erindi fjármálaráðherra
að herða þurfí vemlega reglur um
nýtingu sameiginlegra afrétta þar
sem gróðri væri nú helst ógnað
með ofbeit. Friða þyrfti algjörlega
þá afrétti þar sem gróðureyðing
ætti sér stað og þörf væri fyrir-
byggjandi aðgerða. Á aðra afrétti
ætti að setja svonefnda ítölu, sem
þýddi að ijöldi búfjár á beit yrði
takmarkaður við landkosti og beit-
arþol. Samhliða þessu yrði að
herða reglur og eftirlit og banna
lausagöngu búflár utan skýrt af-
markaðra beitarlanda.
Einnig þyrfti að koma á svæða-
skipulagi í landbúnaði, þannig að
framleiðslan væri skipulögð í sam-
ræmi við landkosti og markaðsað-
stæður. Samkvæmt þvi yrði
sauðfjárbúskapur einungis stund-
aður þar sem búskaparaðstæður
og beitarþol leyfa, en mjólkurfram-
leiðsla, svo dæmi væri tekið, færð
nær stærstu mörkuðum. Innan
þessa ramma yrði hveijum bónda
í sjálfsvald sett hvemig hann ræki
sitt bú.
Segir Jón Baldvin að ekkert
verði af viti gert í landgræðslumál-
um nema um leið sé tekið föstum
tökum á offramleiðslu í landbún-
aði. Það væri skrök, sem haldið
væri fram á tyllidögum, að þjóðin
öll njóti ávaxtanna af þrotlausu
landgræðslustarfí. Þeir sem fyrst
og fremst nytu uppgræðslunnar
væru þeir sem hefðu aðgang að
gróðrinum með sauðfé sitt og
hross. Þjóðin öll, skattgreiðendur,
eyddu tugmilljónum árlega í land-
græðslustarf sem litlum árangri
skilaði nema í framleiðslu fóðurs
handa of stórum bústofni.
Tímabært væri að hugsa að
nýjum leiðum til styrktar land-
græðslustarfi. Taldi fjármálaráð-
herra meðal annars koma til greina
að stofna sérstakan landgræðslu-
sjóð sem tæki við framlögum frá
fyrirtækjum og einstaklingum
gegn því að fé sem þannig væri
varið yrði frádráttarbært til skatts.
Nú væri svo að frádráttarliðir allir
væru eitur í beinum íjármálaráð-
herra sem sæti yfír tómum ríkis-
kassa, en hættuástand í gróður-
og jarðvegseyðingu kallaði á
óvenjuleg viðbrögð og rétt væri
að kanna allar leiðir í því sambandi.
Einnig fluttu erindi á ráðstefn-
unni þeir Ingvi Þorsteinsson,
náttúrufræðingur, Hákon Sigur-
S-ímsson, framkvæmdastjóri,
lafur Dýrmundsson, ráðunautur,
Birgir Þorgilsson, ferðamálastjóri,
Hulda Valtýsdóttir, formaður
Skógræktarfélags íslands,
Steingrímur J. Sigfússon, jarð-
fræðingur og alþingismaður, og
Tryggvi Felixson, hagfræðingur.
Líf og land:
Fjölmennasta ráðstefnan
um landeyðingn í áraraðir
Regluleg vakning
að eiga sér stað, seg-
ir Herdís Þorvalds-
dóttir formaður
Lífs og lands
ur á íslandi væri mjög viðkvæmur
og hættara við eyðingu en þekktist
í þeim löndum sem við bærum
okkur helst saman við. Jarðvegur
á þurrlendi væri jrfirleitt ösku-
blandinn og skorti svo til alveg
leir og aðrar fíngerðar agnir til
þess að binda hann saman. Gróður-
inn og rótarkerfí hans gegndi því
mikilvægu hlutverki við að vemda
LÍF OG LAND, landssamtök um
umhverfismál, héldu síðastlið-
inn sunnudag ráðstefnu um
gróðureyðingu og landgræðslu
er bar yfirskriftina „Sjá nú,
hvað ég er beinaber“. Að sögn
Herdísar Þorvaldsdóttur, form-
anns samtakanna, tókst ráð-
stefnan mjög vel en hana sóttu
á annað hundrað manns. Þetta
væri líklega fjölmennasta ráð-
stefna er haldinn hefði verið um
þetta málefni síðan 1969.
Flutt voru tólf erindi og hófust
að þeim loknum fjörugar umræð-
ur. Sagði Herdís Þorvaldsdóttir í
samtali við Morgunblaðið að sá
mikli áhugi sem hefði komið fram
á ráðstefnunni bæri þess merki að
regluleg vakning væri að eiga sér
stað í þessum málum. Það væri
eins og fólk hefði ailt í einu vakn-
að upp við vondan draum og áttað
sig á því hversu slæmt ástandið
raunverulega væri.
Sveinn Runólfsson, land-
græðslustjóri, sagði í erindi á
ráðstefnunni að gróður og jarðveg-
Frá ráðstefnu Lifs og lands um gróðureyðingu og landgræðslu er haldin var siðastliðinn sunnudag. Á
annað hundrað manns sóttu ráðstefnuna.
Ráðstefnugestir hlýða á umræður. Þessi ráðstefna Lifs og Iands er ein sú fjöimennasta sem haldin
hefur verið um þetta efni i áraraðir.
jarðveginn og vemda hann fyrir
eyðingu, en vatn og vindar næðu
auðveldlega yfírtökunum ef gróð-
urhulan veiktist af einhveijum
orsökum.
Sagði Sveinn að talið væri að
3,5-4 milljónir hektara gróins lands
hefðu orðið jarðvegseyðingunni að
bráð frá því er land byggðist. Það
gerði 3.000-3.500 ha landeyðingu
á ári að meðaltali en til saman-
burðar mætti nefna að þéttbýlið á
höfuðborgarsvæðinu væri um
5.000 ha.
Taldi hann búfjárbeitina, umferð
ökutækja og mannvirkjagerð
helstu þætti sem ákvörðuðu eðli
og ástand gróðurs og jarðvegs.
Verkefni Landgræðslu ríkisins
væri í fyrsta lagi að stöðva hrað-
fara jarðvegs- og gróðureyðingu.
í öðru lagi uppgræðsla örfoka
lands og í þriðja lagi gróðureftirlit
sem stuðlaði að betri og skynsam-
ari nýtingu gróðurs á Islandi.
Sigurður Amgrímsson, fram-
kvæmdastjóri, sagði í erindi að
margar samræmdar aðgerðir
þyrfti að gera ef takast ætti að
græða upp landið. Taldi Sigurður
stjómendur landbúnaðarstefnunn-
ar eiga mikla sök á þvi hvemig
málun væri komið. Það sem þyrfti
að gera væri að búa til áætlun, til
dæmis til tíu ára og taka allt það
fjármagn sem væri greitt úr opin-
berum sjóðum fyrir slátmn á
Ályktun ráðstefnu Lífs og lands um gróðureyðingu:
Lög um friðun landsins verði
sett áður en í óefni er komið
Á RÁÐSTEFNU Lífs og lands
um gróðureyðingu sem haldin
var síðastliðinn sunnudag var
eftirfarandi ályktun samþykkt:
„Gróðri hrakar stöðugt á
landinu okkar, þrátt fyrir átak í
landgræðslu, vegna margþætts
ágangs búfénaðar og manna.
Um allt landið eru rofabörð og
sár sem fykur úr. Megnið af þeirri
mold fer á haf út og tapast að
eilífu. Stór gróðursvæði eru í aft-
urför vegna ofbeitar og/eða
uppblásturs og eiga stutt eftir að
verða örfoka land.
Setja þarf virk lög um friðun
landsins áður en í óefni er komið
en skipuleggja og rækta afgirt
svæði fyrir búpeninginn.
Einnig lög um umferð og
átroðning á viðkvæmum svæðum,
án þess að meina fólki aðgang
að þeim.
Landið er eign okkar allra, þess
vegna skulum við gera átak í land-
græðslu, á friðuðum svæðum,
annað væri sóun á fjármunum.
Líf og land væntir þess að sú
umræða sem hefur vaknað á ásig-
komulagi landsins okkar, verði til
þess að snúa vöm í sókn. Klæðum
landið, sem er í tötrum, í fagran
skrúða, blóma kjarrs og skjól-
góðra skóga og skilum því betra
til afkomenda okkar sem eiga að
erfa landið. Framtíðin er óspillt
land og ómengað loft og vatn.
Við viljum og getum öll gert
betur og „þá mun koma betri tíð
með blóm í haga“.“