Morgunblaðið - 04.10.1987, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. OKTÓBER 1987
39
TöluverÖar umrœður hafa oröiö um þaö hér
í Morgunblaðinu undanfarið, hvernig
bregÖast eigi viÖ í viÖkvœmum málum frá
kristnum sjónarhóli. Nœgir íþví efni
sérstaklega aÖ vísa til afstööunnar til
samkynhneigðar og skirnarinnar. Afþessu
tilefni sneri MorgunblaÖið sér til nokkurra
guðfrœÖinga ogpresta íþjóðkirkjunni og
lagÖi fyrirþá þrjár spurningar.
Sigurður Ægisson
Þorbjörn Hlynur Árnason
Þórir Stephensen
eins og aðrir, sem eru innan veggja
kirkjunnar að hlusta á rödd henn-
ar, sem segir út frá orði Guðs við
hvem og einn: taktu mið af regl-
unni um hreinlyndi og siðsemi.
Fagnaðarerindið í boðskap kirkj-
unnar um þessi efni er þetta:
Drottinn ber með þér þá byrði, sem
kynhneigð þín er og vill hjálpa þér
að vinna þann sigur í lífí þínu, sem
þú verður sæmd(ur) af. Fel honum
því vegu þína og treystu honum.
Hann mun vel fyrir sjá!
Hver er afstaða þín til skímarinn-
ar? A að líta á skím ómálga bams
sem kukl?
Afstaða mín til skímarinnar er í
stuttu máli þessi: Skímin er athöfn,
þar sem Drottinn veitir náð sína.
Að baki einfaldleika athafnarinnar
býr háleitur leyndardómur, sem ég
lýt í lotningu og viðurkenni í þakk-
læti. Þá er ég var skírður sem
ómálga bam, aðeins um þriggja
vikna gamall, breiddi Jesús Kristur
sjálfur faðm sinn móti mér og gerði
mig að bami sínu, innsiglaði mig
sér og gaf mér pant arfleifðar með
sér.
Þetta er trú mín og hana á ég
með kirkjunni minni og veit, að hún
hefur þegið hana frá Jesú sjálfum
og postulum hans. Á grundvelli
hennar hef ég borið bömin mín til
skímar og treyst því, að þar með
legði ég þau í hendur Guðs á sama
hátt og trúaðir foreldrar lögðu mig
í hendur hans. Þess vegna finnst
mér það ganga guðlasti næst að
líkja bamaskím við kukl. Hún er
athöfn, sem boðar og birtir, hversu
það er Guð, sem sjálfur stígur fyrsta
skrefið til þess að frelsa menn og
bíður ekki eftir fmmkvæði af
manna hálfu.
Fyrirmynd skímarinnar er um-
skumin í Gamla testamentinu, sem
einmitt var veitt ómálga bömum.
En munar umskumar og skímar
er sá, að umskum er ytra tákn á
holdi karla, en skímin er innra tákn,
er tekur til jafnt karla sem kvenna.
Þegar Páll talar því um eininguna
í kirkjunni, þar sem öllum múmm
milli stétta, þjóðema og kynja er
eytt, talar hann á gmndvelli
skímarinnar og horfir á umskum-
ina sem tákn um útilokun, sundr-
ungu. Hann minnist ekki á bömin,
þess þarf ekki, því að það er sjálf-
gefið, að þau eiga að fá hlutdeild
í sömu gæðum og foreldrar þeirra:
Að tilheyra Kristi sem limir á
líkama hans, sem þegnar í ríki hans.
Það er það sem skímin gerir: Að
gróðursetja menn á Kristi og veita
þeim þegnrétt í ríki hans. Frá þeirri
náð em bömin ekki útilokuð.
Af lögmálinu
leiðir blessun og
bölvun
— segir Halldór Gröndal
sóknarprestur í
Grensássókn
Er það í samræmi við kenningu*
kirkjunnar að líta á það sem stend-
ur í Mósebókum eða öðmm ritum
Gamla testamentisins sem algilt
lögmál til skilyrðislausrar eftir-
breytni?
Áður en ég svara fyrstu spum-
ingunni vil ég gera grein fyrir því,
Iivemig ég lít á Biblíuna í heild.
Ég trúi að Biblían, bæði Gamla og
Nýja testamentið, er orð Guðs. Ég
trúi að Biblían er innblásin af Guði
og að hún er nytsöm til fræðslu,
til umvöndunar, til leiðréttingar og
til menntunar í réttlæti, eins og hún
segir sjálf (2 Tim.3:16). Ég trúi að
Biblían opinberi vilja Guðs og ráðs-
ályktun hans fyrir manninn og að
hún eigi erindi við alla menn. Og
ég trúi að orð Guðs hafi bæði vald
og mátt til þess að framkvæma
ráðsályktun Guðs, sem er að endur-
leysa og frelsa manninn frá
syndugu lífemi hans. Ég trúi að
orð Guðs vari að eilífu og að það
er eini óbreytanlegi gmndvöllur trú-
arinnar. Ég trúi að orðið varð hold
í Jesú Kristi.
Eftir að hafa gert þessa játningu
verður svar mitt við fyrstu spum-
ingunni jákvætt. Mósebækumar og
ýmis önnur rit Gamla testamentis-
ins hafa að geyma boðorð, lög og
reglur fyrir líf okkar. Þetta er kall-
að einu nafni lögmál Guðs og það
er enn í gildi. Um það sagði Jesús
Kristur (Lúkas 16:17). „En það er
auðveldara, að himinn og jörð líði
undir lok, en einn stafkrókur lög-
málsins falli úr gildi." Guð meinar
það sem hann hefur sagt og lætur
ekki að sér hæða.
Af lögmálinu leiðir síðan bæði
blessun og bölvun. Og það er ok,
svo mikið ok, að maðurinn kiknar
undan því. Hann getur aldrei haldið
það allt. Við bijótum gegn lögmáli
Guðs og það er synd. „Allir hafa
syndgað og skortir dýrð Guðs.“
(Róm. 3:23.) Og laun syndarinnar
er dauði stendur þar.
Kirkjan á að boða lögmál Guðs,
en aldrei eitt og sér. Heldur alltaf
með elsku Guðs, sem birtist í hjálp-
ræðisverki Jesú Krists fyrir synd-
uga menn. Þess vegna er alltaf von
fyrir alla menn. Því að Jesús Krist-
ur tók á sig ok og bölvun lögmálsins
og dó á krossinum á Golgata. Kirkj-
an boðar fyrirgefningu Guðs öllum
mönnum.
Svar mannsins við elsku guðs er
að snúa sér frá villu sinni og synd-
um, gjöra iðrun og trúa fagnaðarer-
indinu og játast Jesú Kristi. Sá sem
þetta gerir öðlast blessun Guðs. En
sá sem hafnar elsku Guðs og vilj-
andi heldur áfram að brjóta gegn
iögmáli hans, hann kallar yfir sig
ioölvun og glötun.
Er samkynhneigð synd, sem úti-
lokar mann frá kirkjunni?
Ungum var mér kennt hvemig
bömin verða til. Það er þegar karl-
maður og kona koma saman. Ekki
karlmaður og karlmaður eða kona
og kona. Það var mér kennt að
væri ónáttúrulegt og óeðlilegt og
að það héti kynvilla og að það
bæri mér að forðast mjög. Kynvilla
væri röng. Þessi skoðun mín hefur
ekki breyst.
Spurt er hvort kynvilla sé synd.
Ég vil svara því þannig, að virkur
kynvillingur lifir í synd. Slíkt lífemi
flokkast undir það sem Guð kallar
saurlifnað og það er synd. Um þetta
talar orð Guðs tæpitungulaust bæði
í Gamla og Nýja testamentinu og
varar alvarlega við því. Á sama
hátt bannar orð Guðs sifjaspell og
mök við skepnur.
Enn er spurt hvort kynvillingur
geti verið í kirkjunni. Allir menn
hafa syndgað, líka kristnir menn
sem kalla sig svo. Og hér er ekki
gerður greinarmunur á hver syndin
er. Hún getur verið lygi, hórdómur,
þjófnaður eða virk kynvilla.
Kirkjan býður öllum mönnum að
koma og taka við því, sem hún
hefur að bjóða. En það er hjálpræði
Guðs fyrir synduga menn, sem Jes-
ús Kristur vann á krossinum.
Fyrirgefning Guðs, náð hans og
miskunn er fyrir alla menn, líka
kynvillinga. Guð vill endurreisa og
frelsa alla menn frá villu þeirra og
syndum og gefa þeim nýtt líf. Og
hann hefur kraft og mátt til þess
að líkna og lækna. Og ég vil trúa
því að Guð geti læknað kynvillu.
En um leið og Guð fyrirgefur
okkur syndimar, þá segir hann: Far
þú og syndga ekki meir. Ef við
samt sem áður höldum áfram synd-
ugu lífemi, þá útilokum við okkur
frá Guði, frá kirkjunni.
Guð elskar alla menn og hann
veit, að maðurinn er þjakaður af
syndinni. En guð hefur gert allt sem
þarf til þess að maðurinn geti losn-
að undan valdi og oki syndarinnar.
Þennan boðskap hefur kirkjan og
hann er fyrir alla menn, sem vilja
taka við honum og tileinka sér
hann.
Hver er afstaða þín til skímarinn-
ar? Á að líta á skim ómálga barns
sem kukl?
Sem prestur í þjóðkirkjunni að-
hyllist ég bamaskím. Jesús Kristur
gaf fyrirmæli um skírnina og fmm-
kvæðið er hans. Skímin er heilagt
sakramenti og hún er einnig inn-
tökuathöfn, sem er framkvæmd,
þegar nýr meðlimur er tekinn inn
í kirkjuna. Hin trúarlega merking
skímarinnar er mikil. Skímin er í
raun og vem táknræn athöfn um
hjálpræði Guðs, sem Jesús Kristur
vann fyrir synduga menn. Og
skímþeginn öðlast hlutdeild í hjálp-
ræðisverkinu og fyrirheit Guðs um
eilíft líf.
En bömin em lítil og ómálga,
þegar þau em skírð og þau vita
ekkert hvað fer fram. Þess vegna
er ábyrgð foreldra og kirkjunnar
mikil, að þau fái góða kennslu um
Jesúm Krist og hjálpræðisverk
hans. Síðan þarf viðkomandi
skímþegi, þegar hann er kominn
til vits og ára að taka afstöðu til
Jesú Krists, játast honum og trúa
á hann.
Það fyrirheit sem manninum er
gefíð við skímina er gagnslaust,
nema að það verði virkt. Og það
gerist þegar hann með vitund og
vilja játast Jesú Kristi, trúir á hann
og býður honum að koma inn í líf
sitt. Þá fyrst verður fyrirheitið að
raunvemleika í lífi mannsins og
hann eignast lifandi samfélag með
Jesú Kristi.
Allt of margir lifa lífinu án þess
nokkum tíma að taka virka afstöðu
með Jesú Kristi. Og margir bókstaf-
lega glata skrímamáðinni, vegna
þess að þeir vanrækja Guð, orð
hans og vilja. Síðan halda menn,
að það sé nóg að tilheyra þjóðkirkj-
unni, vera skírður og kannski
fermdur og þá sé allt í lagi með
trúarlífíð og himnaríkisvist sé ömgg
eftir dauðann. Svona einfalt er
málið ekki.
Við í kirkjunni eigum mikla sök
á þessu, einkum því að fólkið tekur
hinn trúarlega þátt skímarinnar
ekki alvarlega. Kannski ættum við
að gera ákveðnar kröfur áður en
við skírum bömin.
Ég verð að viðurkenna, að ég
hefí sagt í prédikun, að mér hefur
stundum fundist skímin vera eins
og „þykjustuleikur bama“ vegna
þess hve það hefur litla trúarlega
merkingu fyrir fólkið. Það lftur
fyrst og fremst á þetta sem við-
tekna venju og sið.
Eitt sinn ræddum við saman
nokkrir prestar einmitt um þetta.
Og þá sagði einn okkar: Stundum
finnst mér ég vera eins og sjálf-
sali. Fólk lætur í mig pening og
ýtir svo á hnapp og velur: skím,
fermingu eða hjónavígslu. Þjóð-
kirkjan verður að taka framkvæmd
skímarinnar alvarlega til athugun-
ar.
Trúin er fullvissa
um hjálpræði
Guðs
— segir Ólafur Oddur
Jónsson sóknarprestur í
Keflavík
Er það í samræmi við kenningu
kirkjunnar að líta á það sem stend-
ur í Mósebókum eða öðmm ritum
Gamla testamentisins sem algilt
lögmál til skilyrðislausrar eftir-
breytni?
Það er af og frá. Gamla testa-
mentið hefur að vísu frá fyrstu tíð
verið lykill að skilningi á lífi og
starfi Jesú. Hin helga bók Jesú og
frumkristninnar var Gamla testa-
mentið eða „lögmálið og spámenn-
imir“, eins og oft var komist að
orði. Samkvæmt kristnum skilningi
hefur Nýja testamentið ekki komið
í staðinn fyrir Gamla testamentið.
Kristnir menn tala ekki um guð
lögmálsins eða reiðinnar í Gamla ,
testamentinu og guð náðarinnar og
miskunnseminnar í Nýja testament-
inu. Fagnaðarerindið er að fínna í
Gamla testamentinu í fyrirheitum
þess. Rit Gamla testamentisins
komu fram á 10 sinnum lengra
tímabili en rit Nýja testamentisins.
Kristnir menn lásu Gamla testa-
mentið í ljósi fyrirheitanna og
uppfyllingarinnar í Jesú Kristi.
Hann var hinn nýi Móse, eða hinn
líðandi þjónn Drottins sem getið er -
um hjá Jesaja. Það eru mörg dæmi
um það hvemig atburðir Nýja testa-
mentisins eru túlkaðir út frá Gamla
testamentinu.
Í Markúsarguðspjalli segir t.d.:
„Með honum krossfestu þeir tvo
ræningja, annan til hægri handar
honum, en hinn til vinstri. Þá rætt-
ist rú ritning, er segir: Með illvirkj-
um var hann talinn." En
spámennimir vom ekki fyrst og
fremst menn sem sáu fyrir atburði.
Þeir minntu fremur á þann gamla
sáttmála (Gamla testamentið) sem
Guð hafði gert við mennina.
Það er oft haft á orði að kristin-
dómurinn sé söguleg trúarbrögð.
Það sem greinir hann frá öðrum
trúarbrögðum, t.d. búddisma, er að
grundvöllur hans felst ekki í al-
mennum trúarlegum og siðferðileg-
um sannindum, heldur sögulegum
atburðum ísraelsþjóðarinnar og
Jesú frá Nasaret.
Marteinn Lúther hélt því fram
að ef lögmálið væri boðað án fagn-
aðarerindisins vekti það aðeins
hræðslu og örvæntingu. Aðeins í
tengslum við fagnaðarerindið kallar
lögmálið fram sanna þekkingu
syndar. Auðlegð Gamla testament-
isins og Biblíunnar er mikil. Þar er
að fínna ólíkar áherslur og ólíkar
raddir. Jesús Kristur sameinar þær
í einn kór. Vonandi syngjum við sem
best okkar rödd S þeim kór og látum
ekki falska tóna slá okkur út af
laginu.
Er samkynhneigð synd, sem úti-
lok.ar mann frá kirkjunni?
Við, sem störfum í ráðgjafar-
nefnd kirkjunnar um siðfræðileg
málefni og unnum að presta-
stefnuályktuninni um eyðni, reynd-
um að draga siðferðilega ályktun
af fagnaðarerindinu. En ástæða
þess að við fórum ekki þá leið að
hafna „syndinni" og „elska r.yndar-
ann“ var sú, að þegar „syndin" er
eins mikill hluti af manninum og
litarhátturinn, þá verður sú leið
ekki farin. Það væri brot á mann-
réttindum og í líkingu \dð kynþátta-
misrétti. í þessu sambandi ber að
hafa í huga að margir hafa ekkert
meðvitað val þegar vsm er að ræða
samkynhneigð. Við lögðum áherslu
á samþykki fullvaxta rnanna, tak-
markað samþykki, sem hvorki ýtir
undir samkynhneigð né gengur á
rétt einstaklinga. Samkynhneigð er
sem slík ekki synd, ekki fremur en
gagnkynhneigð. Ef menn halda því
fram er það svipað og segja að það
að vera örvhentur sé synd. Eftir sem
áður geta menn syndgað með kyn-
hneigðinni, rétt eins og menn geta
syndgað með peningum, pólitík og
hroka trúarinnar.
Synd eða firring, felur í sér rofíð
samband við guð. Þetta hugtak
hefur trúarlega vídd fremur en sið-
ferðilega. Evangelísk lúthersk
kirkja gerir ekki greinarmun á ein-
staka syndum á hinu trúarlega
sviði, en viðurkennir að það sé nauð-
synlegt út frá siðferðilegum og
lagalegum sjónarmiðum á hinu ver-
aldlega sviði. Það sem átt er við
með upprunasynd, sem er rót vand-
ans, er ekki að menn geri eitthvað
rangt, heldur að líf manna beinist
frá Guði. Guðfræðingar nota yfir-
leitt ekki orðið erfðasynd, þvl það *
hugtak hefur leitt til ranghug-
mynda um að syndin erfist. Rithöf-
undar hafa manna best lýst
syndinni eða firringunni í mannlegu
lífí. Hún birtist ekki aðeins í lífí
einstaklinga heldur einnig hópa.
Ég vil taka undir orð guðfræðings-
ins Ott sem segir að „syndin ríki
svo að segja milli manna en ekki