Morgunblaðið - 03.11.1987, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1987
33
Elsta deildin er í endurbyggingu
ágiskunum og þær bomar saman
við nákvæmari upplýsingar, kemur
í ljós að miðað við núverandi vist-
menn og frekari þróun þeirra og
hugsanlegra tilfella sem kæmu af
bamadeildum sjúkrahúsanna, verði
27—30 einstaklingar undir 50 ára
aldri sem þurfi slíka þjónustu.
Miðað við þessar forsendur verða
þá að minnsta kosti 69 (42 aldraðir
+ 27 yngri en fimmtugir) vistmenn
á Kópavogshæli árið 1995, en ekki
25—30. M.ö.o. fer fjarri að „áætl-
un“ Þroskahjálpar geti staðist, sem
ekki er nema von vegna þess að
hún byggir á ófullnægjandi upplýs-
ingum.
Útreikningnr á
starfsmannaþörf
Til þess að gera sér grein fyrir
hvað það kostar að útskrifa 125
af vistmönnum Kópavogshælis er
rétt að líta á mat á getu þeirra.
(Sjá töflu 2) Samkvæmt framan-
sögðu um starfsmannaþörf miðað
við ástand, þ.e. út frá flokkun í
getuhópa, þurfa einstaklingar í IV.
getuhópi 2 starfsmenn (stöðugildi)
hver (miðað við vaktavinnu), getu-
hópur III þarf 1 starfsmann á
einstakling en getuhópur I og II
0,5 starfsmenn. Þeir sem minnst
geta bjargað sér sjálfir þurfa m.ö.o.
fjórum sinnum meiri aðstoð eða
fjórum sinnum fleiri vinnustundir
starfsmanna fara í að sinna þeim.
Flestir þeir sem hingað til hafa
farið á sambýli hafa verið tiltölulega
vel sjálfbjarga. Þetta á sérstaklega
við um þá sem hafa flust af Kópa-
vogshæli. Þeir sem eftir eru í dag
þurfa langflestir mun meiri aðstoð.
Meirihlutinn er í getuhópi IV. Ef
miðað er við sambýli og aðrar smá-
stofnanir í venjulegum íbúðarhverf-
um verður að bæta við starfs-
mannahlutfallið vegna þess að
nokkur „óhagkvæmni" er við smáar
einingar. Það verður að reikna með
rúmlega tveim stöðugildum á hvem
vistmann sem útskrifast á smá-
stofnanir. Þetta er vegna þess að á
6 manna smástofnun yrðu að vera
a.m.k. tveir á vakt og yfir nóttina
1 á vakt. Þessi „smæðaróhag-
kvæmni" leiðir af sér aukningu um
15-30%.
Ef útskrifa ætti 125 vistmenn
af Kópavogshæli á næstu átta árum
þyrfti m.v. ástand þeirra að gera
ráð fyrir 224 stöðugildum og að
auki yrði að gera ráð fyrir plássum
á vemduðum vinnustöðum eða ann-
arri viðeigandi dagvist, (þetta
síðastnefnda er í tillögum Þorska-
hjálpar). í tillögum Þroskahjálpar
er hins vegar sett fram að 140-146
stöðugildi nægi til þess að manna
væntanleg sambýli eða smástofnan-
ir. Þetta gæti virst tillaga um
verulega skerðingu á þjónustu
(vantar 80—84 stöðugildi), sem þó
er vafalaust sett fram vegna skorts
á nákvæmari upplýsingum.
í ljósi reynslunnar
Síðan félagsmálaráðuneytið tók
að sér málefni fatlaðra (þ.m.t. van-
gefinna) hafa svæðisstjómir mál-
efna fatlaðra byggt upp sambýli eða
smástofnanir fyrir vangefna vfðs
vegar um landið. Stjómamefnd
ríkisspítalanna hefur sem fyrr séð
um rekstur Kópavogshælis á vegum
heilbrigðisráðuneytisins. Útskriftir
af Kópavogshæli á sambýli svæðis-
stjóma hafa verið fáar að undan-
fömu (1—2 á þessu ári). Þess vegna
er ekki óeðlilegt að taka tillögum
um 15—16 útskriftir á ári með var-
úð, góð orð og fögur fyrirheit eru
ekki sama og framkvæmdir.
Miðað við þær forsendur, sem
fram eru komnar, er eðlilegt að
vistmenn á Kópavogshæli verði
a.m.k. 69 árið 1995 ef menn viður-
kenna að aldraðir vistmenn eigi
rétt á að eyða ævikvöldinu án veru-
legrar röskunar. Heilbrigðisráðu-
neytið, stjómamefnd ríkisspítal-
anna og stofnunarráð
Kópavogshælis hafa þegar mótað
þá stefnu að eftir 9 ár verði u.þ.b.
100 einstaklingar vistaðir þar.
Hvort tekst að ná því marki fer að
miklu leyti eftir því hve hratt félags-
málaráðuneytið og svæðisstjómir
byggja upp stofnanir og þjónustu.
Ifyrri reynsla bendir til þess að erf-
itt geti reynst að standa við áætlun
um fækkun úr 155 í 100, hvað þá
niður í 30.
Hér væri eðlilegt að láta fyrst
reyna á réttmæti áætlana heilbrigð-
isráðuneytisins skv. reglugerð áður
en menn koma með tillögur byggð-
ar á ónógum upplýsingum eða
„yfirboð". Það er ekkert auðveldara
en að jrfírbjóða og láta líta út eins
og stefna og áætlanir rekstraraðila
séu ekki nógu framsæknar. Það er
hins vegar eitt að gera tillögur og
annað að bera ábyrgð á framkvæmd
þeirra.
Niðurstöður
1. Kópavogshæli er ekki að hætta
rekstri, öðru nær! Stefnan í
málefnum stofnunarinnar gerir
ráð fyrir endumýjun og úrbótum
— gæði þjónustunnar verði auk-
in fyrir færri vistmenn en áður.
Framkvæmdir eru í gangi við
endurbyggingu deilda og sótt
hefur verið um fé m.a. úr Fram-
kvæmdasjóði fatlaðra til upp-
byggingar sjúkraþjálfunar og
endurhæfingar.
2. Tillögur Þroskahjálpar em vafa-
laust settar fram af góðum hug
en byggðar á ófullnægjandi upp-
lýsingum. Þar af leiðandi em
þær hæpinn gmnnur að áætl-
anagerð.
3. Ahrif þrýstihópa á stjómmála-
menn og almenningsálit em
vemleg. Þessir hópar geta, án
þess að ætla sér það, skaðað
hagsmuni þeirra sem síst skyldi.
Það versta sem gæti gerst væri
að tillaga Þroskahjálpar og sú
auglýsing sem hún fékk í fjöl-
miðlum skaði ímynd Kópavogs-
hælis þannig að erfitt væri að
fá eða halda í starfsfólk eða ef
ijárveitingavaldinu hætti til að
gleyma stofnuninni.
4. Þeir sem vinna á þessu sviði
þurfa ekki að óttast um atvinnu
sína, þar sem fyrirsjáanlegt er
að vöxtur verður áfram í grein-
inni og þörf á fleira starfsfólki
og sérfræðingum. Það ætti að
gilda einu hvort starfsvettvang-
urinn er Kópavogshæli eða
smástofnanir úti í bæ. Hins veg-
ar er eðlilegt að stjómamefnd
ríkisspítalanna og stjómendur
stofnunarinnar fái ráðrúm til að
framkvæma mótaða stefnu og
að aðrir aðilar bíði um sinn með
að bjóða betur þar til meiri
reynsla liggur fyrir.
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Ná Arabaleiðtogar sam-
stöðu á fundinum 1 Amman?
VARKÁRNI og hófleg bjartsýni mótar umræður um leiðtoga-
fund Arababandalagsins, sem hefst í Amman í Jórdaníu þann
8.nóvember n.k. En það eitt út af fyrir sig spáir góðu, að það
skyldi takast að fá Arabaríkin til að standa að fundinum. Utlit
er fyrir að öll aðildarríkin sendi þangað sína æðstu menn. Siíkur
fundur hefur ekki verið síðan 1982, þótt oft hafi það verið
reynt. Eins og gefur að skilja hittast ráðherrar þess, svo sem
utanrikis eða fjármála, nokkuð reglulega. í Arababandalaginu
er 21 þjóð frá Marokkó og Máritaníu á Atlantshafsströnd Afríku
til Ómans við Arabíuhaf. Egyptum er ekki gefinn kostur á þvi,
fremur en undanfarin ár að sækja fundinn, en það var rekið
úr bandalaginu árið 1979, eftir að friðarsamningarnir milli
þeirra og ísraela voru gerðir.
að er deginum ljósara, að
Arabaleiðtogunum þykir
brýna nauðsyn bera til að reyna
að draga úr sundurþykkju og
óeiningu, sem hefur að mörgu
leyti gert bandalagið óstarfhæft.
Eftir því sem heyrzt hefur frá
stjómarerindrekum og embættis-
mönnum í hinum ýmsu Arabal-
öndum, eru þeir fleiri sem em
vondaufir og álíta ekki raunhæft
að búast við árangri á Amman-
fyndinum, hvorki hvað snertir
íran-írak stríðið og allt sem því
tengist, né heldur náist samstæð
skoðun um alþjóðlega ráðstefnu
um Miðausturlönd.
Bent hefur verið á, að eitt
merki um hversu gmnnt er á
sundurlyndinu sé að skipuleggj-
endur fundarins hafi ekki treyst
sér til að setja upp fasta dagskrá
fyrir fundinn. Af ótta við að þar
kynni að vera eitthvað sem fyrir-
ffam myndi fæla frá ótiltekin og
„móðgunargjöm" ríki.
Hussein Jórdaníukonungur og
sá leiðtoganna, sem hvað einarð-
legast hefur gengið fram í að fá
forystumennina til fundar, lýsti
yfir því, nokkm eftir að fundurinn
hafði verið ákveðinn, að hann hirti
ekki um að gera honum of fasta
dagskrá og neitaði konungur, að
annarlegar ástæður væra fyrir
þessu. En stjómmálasérfræðingar
segja, að Hussein hafí ákveðið
þetta til þess að fulltrúar þjóða,
sem eiga í miklum deilum sín á
milli, geti ekki notað dagskrána
sem ástæðu til að hundsa fund-
inn. Þar er vitanlega átt við
Sauda, sem vilja að Arababanda-
lagið samþykki refsiaðgerðir gegn
íran vegna stríðsins á Flóanum.
Og hins vegar Sýrlendinga, sem
hafa fylgt írönum, þótt dregið
hafí úr hollustunni. En þeir harð-
neita altjent að styggja írani.
Aftur á móti skortir ekki á
harðlínustefnu Sýrlendinga þegar
ísraelar em svo eiga hlut að máli.
Þótt bjartsýnin sé öll í hófí
hafa þó ráðamenn í Flóaríkjunum
sagt, að þeir telji það hikstalaust
þess virði að sækja fundinn. Þó
hljóta þeir svo í aðra röndina að
gera sér grein fyrir, að veraleg
hætta er á að allt fari í háaloft
og þá kæmi enn skýrar í ljós hin
sundurlyndislega ímynd Ara-
baríkjanna út á við. Óg er varla
á hana bætandi, að sumra dómi.
Það sem ræður úrslitum um
að leiðtogamir ætla að reyna að
tala saman, er að þeim fínnst sem
þeir hafi ekki annað að snúa sér
Æn til annarra Aj-aba. Þrátt fyrir
stuðning Bandaríkjamanna á Fló-
anum finnst þeim sú aðstoð kunni
að verða tvíbent, þegar til lengri
tíma er litið. Og svo hitt, að marg-
ir óttast, að Bandaríkjamenn
muni sennilega kippa að sér hend-
inni, ef vemlega reyni á. Beizkja
situr enn í mörgum vegna fram-
j göngu Bandaríkjamanna í Líban-
on, eftir að friðargæzlusveitir
Hussein Jórdaníukonungur
Hassan, Marokkókonungur
höfðu verið sendar þangað og til
tíðinda dró. Sumir benda jafnvel
á það sem gerðist í íran þegar fór
að halla undan fæti hjá keisaran-
um. Þó að fæstir séu tilbúnir að
halda uppi málsvöm fyrir írans-
keisara, er litið svo á að sinna-
skipti Bandaríkjamanna hafí verið
ódrengileg og því sé full ástæða
til að taka með fyrirvara vináttu
þeirra.
Án efa kysu Arabar að geta
staðið saman og þeir vilja ugg-
laust breyta ímyndinni út á við.
Og utanríkisráðherra Saudi-
Arabiu undirstrikaði þetta í viðtali
við brezkt blað í gær, er hann
sagði, að ólíkar skoðanir ætti ekki
að vera Aröbum sá fjötur, sem
raun bæri vitni um. Vonandi
myndi fundurinn í Amman stað-
festa vilja arabisku leiðtoganna
til að ná saman.
Undirbúningur fundarins hefur
staðið í nokkra mánuði, en það
er þó varla fyrr en síðustu vikum-
ar sem menn em famir að trúa
því að af honum verði. Og af orð-
um Arabaleiðtoga síðustu vikur
og daga má draga þá ályktun,
að þeim sé mikið í mun að reyna
að styrlqa samstöðuna og hafa
allir verið gætnir í yfirlýsingum.
En vandamálin sem við blasa
em mörg og flókin. Þar er auðvit-
að efst á blaði írak íran styrjöldin
og það sem hún hefur haft í för
með sér. Saudum gremst, að áhrif
þeirra hafa minnkað, meðal ann-
ars vegna breytinga á olíuvið-
skiptum í heiminum. Smáþjóðim-
ar við Flóann hafa þungar
áhyggjur af því að íranska bylt-
ingin breiðist út til þeirra. Þar er
sérstaklega átt við Bahrein, en
þar er mikill fjöldi fbúa af irönsku
bergi brotinn, svo og Qatar og
jafnvel Kuwait. Sýrlendingar em
Assad, forseti Sýrlands
Gaddafi, hæstráðandi Líbýu
nánast einangraðir í Arabaheim-
inum og áhöld um, hvort ýmsir
Arabaleiðtogar kærðu sig um að
það breyttist, vegna þess mikla
máttar sem Sýrlendingar gætu
þá leyst úr læðingi.Líbýa hefur í
vaxandi mæli einangrast og
vandamálin af svipuðum toga og
Sýrlendinga. Auk þess hefur tólf
ára stríð við Chad ekki bætt
ástandið. Palestínumenn hafa
mjög ólíka afstöðu til hugmyndar-
innar um alþjóðlega ráðsteftiu um
Miðausturlönd. Yassir Arafat,
formaður PLO verður á fundinum
og vitað er að hann er hlynntur
hugmyndinni. Líbanon er i rústum
eftir tólf ára borgarastyijöld, þar
sem ótal fylkingar og fylkingabrot
hafa borizt á banaspjótum. Og em
þá aðeins fá atriði upp talin, sem
gætu orðið til- að fundurinn færi
út um þúfur eða skilaði ekki nein-
um árangri.
Samt er ekki ástæða til að hafa
uppi hrakspár fyrir fram. Það eitt
að Hussein Jórdaníukonungur
hefur talið alla leiðtoga Araba-
bandalagsins á að taka þátt í
fundinum er athyglisverð ur vott-
ur um vilja. Hversu langt hann
dregur verður svo að koma I ljós.
Heimild: Reuter, The Middle East Review
ofl