Morgunblaðið - 03.11.1987, Blaðsíða 29

Sovétríkin
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1987
29
Stalín var meðvitaður um
glæpina í stjórnartíð sinni
- segir Gorbachev Sovétleiðtogi
Moskvu, Reuter.
MIKHAIL Gorbachev sag-ði í ræðu við upphaf hátíðahalda i Moskvu
í gær i tilefni 70 ára afmælis rússnesku byltingarinnar, að Jósef
Stalín hefði vitað um glæpina sem framdir voru í stjóraartíð hans
á fjórða áratugnum. Gorbachev sagði að nefnd hefði verið sett á
laggirnar sem ætlað væri að rannsaka hveraig hægt væri að veita
fórnarlömbum Stalíns uppreisn æru.
Engu að síður sagði Sovétleið-
toginn að þjóðnýting landbúnaðar
hefði verið rétt stefna hjá Stalín
og að Leon Trotsky, höfuðandstæð-
ingur hans, hefði verið „and-
sósíalískur" og reynt að grafa
undan ríkinu. „Af skjölum má lesa
að Stalín vissi um glæpina sem
framdir voru," sagði Gorbachev.
Svo bætti hann við að „þúsundir
flokksfélaga og annarra" hefðu orð-
ið fyrir barðinu á kúguninni, en
flestir sagnfræðingar telja þá tölu
allt of lága.
Fylgismenn Gorbachevs í Sovét-
ríkjunum höfðu vænst þess að nú
gæfist leiðtoganum tækifæri til að
ræða opinskátt hörmungamar sem
þjóðin leið undir einræðisstjóm
Stalíns. „Ef við höldum okkur við
Tveimur
Bretum vís-
að frá Tíbet
Peking, Reuter.
TVEIMUR brezkum kennurum
hefur verið veittur frestur til
morgundagsins til að koma sér
úr landi, en þeir eru sakaðir um
að hafa rekið ólöglegt bókasafn
i Tíbet og kennt þar ensku í leyf-
isleysi.
Kennaramir eru sakaðir um að
hafa meðal annars haft í fórum
sínum og lánað tónbönd með bar-
áttusöngvum tíbezkra aðskilnaðar-
sinna.
Kínversk yfirvöld hafa beitt sér
gegn Vesturlandabúum, sem starf-
að hafa í Lhasa, stærstu borg Tíbet,
í kjölfar uppþota þar fyrir mánuði.
Að sögn heimilda, sem taldar eru
áreiðanlegar, heldur mikill skari
vopnaðra lögregluþjóna uppi röð og
reglu í Lhasa. Búddamúnkar hafa
neitað að taka þátt í endurhæfing-
amámskeiðum, sem efnt hefur
verið til í kjölfar uppþotanna. Heim-
ildamenn segja að íbúar Tíbet sýni
almenna óhlýðni og séu ósamvinnu-
þýðir við kínversk yfirvöld.
sögulegar staðreyndir þá hljótum
við að sjá hvort tveggja, að Stalín
vann í þágu sósíalismans með því
að standa vörð um ávexti hans og
eins hitt að hans stóm pólitísku
mistök voru þau að hann lét alls
kyns ósamkvæmni viðgangast,"
sagði Gorbachev. Hann sagði enn-
fremur að dýrkunin á persónu
Stalíns hefði verið fullkomlega
óréttlætanleg því hún bryti í bága
við grundvallarlögmál sósíalismans.
Hann sagði að á miðrjum sjötta ára-
tugnum hefði tímabundinni endur-
skoðun á Stalín-tímanum verið
hætt og nú ynni nefnd á vegum
Æðsta ráðsins að rannsóknum á
þessu sviði. Vestrænum stjómar-
erindrekum sem fylgdust með
ræðunni í sjónvarpi kom nokkuð á
óvart að Gorbachev skyldi ekki
minnast á hreinsanir Stalíns í for-
ystuliði Rauða hersins.
í ræðunni í gær nefndi Gorbac-
hev fyrrverandi leiðtoga Sovétríkj-
anna, Nikita Krushchev, á nafn sem
þótti nýmæli. Hann sakaði Krush-
chev um tækifærisstefnu og að
hann hefði ekki tekið tillit til sjónar-
miða annars fólks. Gorbachev lét
nægja að nefna Krushchev með
eftimafni, án fomafns, og það þótti
sýna að leiðtoginn fyrrverandi væri
enn viðkvæm persóna í sögu Sov-
étríkjanna.
Gorbachev vék einnig að af-
vopnunarmálum í gær. Hann gaf í
skyn að undirritun samkomulags
um útrýmingu meðal- og skamm-
drægra kjama^lauga á landi væri
minniháttar verkefni komandi leið-
togafundar stórveldanna. „Heimur-
inn býst við meiru af okkur en að
staðfesta það sem gengið var frá
fyrir ári síðan,“ sagði hann. „Niður-
skurður langdrægra eldflauga er
TALSMAÐUR stjóraarínnar í
Teheran hefur faríð hörðum
Reuter
Mikhail Gorbachev, leiðtogi Sov-
étríkjanna, heldur ræðu við
upphaf hátíðahalda vegna 70 ára
afmælis rússnesku byltingarínn-
ar. í ræðunni sagðist leiðtoginn
ætla að vinna sleitulaust að banni
við hervæðingu geimsins og sam-
komulagi um fækkun lang-
drægra kjaraorkueldflauga.
nauðsynlegur sem og að komið
verði í veg fyrir hervæðingu geims-
ins.“
Hluti ræðu Gorbachevs snerist
um árangur „glasnost“-stefnunnar.
Hann sagði að vart yrði aukinnar
andstöðu íhaldssamra afla við um-
bætur án þess að tilgreina nánar
hvaðan andstaðan kæmi. „Komm-
únistaflokkurinn mun ekki leyfa
frávi'k frá stefnunni sem mörkuð
hefur verið," sagði Gorbachev, „öll-
um fyrirhuguðum breytingum
verður hrundið í framkvæmd.“ Svo
bætti hann við að flokkurinn ætti
samt sem áður að sýna staðfestu
gagnvart „óþolinmóðu" fólki sem
fyndist breytingamar ekki ganga
nógu fljótt fyrir sig og vísaði þar
til deilna um Boris Yeltsin, forystu-
mann flokksins í Moskvu.
orðum um Sameinuðu þjóðirnar
og hvatt íranska herinn til að
greiða írökum högg, sem eftir
verði tekið. Þykja þessi um-
mæli ekki boða gott fyrír
tilraunir SÞ og ýmissa ríkja til
að binda enda á ófríðinn.
Ali Rafsanjani, talsmaður vamar-
málanerndar íranska þingsins,
úthúðaði SÞ í ræðu, sem hann
hélt á sunnudagskvöld, aðeins
nokkrum stundum eftir að hann
hafði átt viðræður við Yuli Vor-
ontsov, sendimann Sovétstjómar-
innar, um vopnahlésályktun
öryggisráðsins. Sakaði hann sam-
tökin um óheiðarleika og sagði,
að nú ætti íranski herinn að láta
að sér kveða svo um munaði, það
væri eina leiðin til að umheimur-
inn tæki eftir réttmætum kröfum
írana.
Reuter
Hermenn rannsaka tunnur sem hafa að geyma afgang cesiumsins
sem olli slysinu í Goiania í Brasiliu.
f ranir eru í litl-
um sáttahug
Nikósía, Reuter.
fylkjum landsins eru menn teknir
að krefjast þess að íbúar Goiania
framvísi þessu vottorði sé þess kraf-
ist. Vegalögreglan gerir meira að
segja slíkt hið sama,“ sagði Donald
Binns.
Henrique Santillo, fylkisstjóri
Goias-fylkis, sagði í viðtali að slysið
í Goiania hefði þegar haft alvarleg
áhrif á efnahag íbúanna. Sagði
hann að útflutningur til annarra
fylkja Brasilfu hefði dregist saman
um 20 til 30 prósent sökum þess
að menn óttuðust að framleiðslan
væri geislavirk.
Vorontsov, sendimaður Sovét-
manna, ræddi við stjómvöld í írak,
íran og Kuwait og sagði þar, að
við vopnahlésályktun SÞ yrði að
verða „heldur fyrr en seinna“.
Árshátíð félagsins
verðurhaldin íVíkingasal, Hótel Loftleiðum, laug-
ardaginn 7. nóvember.
Miðasala og borðapantanir verða föstudaginn 6.
nóvember frá kl. 17-19.
Allir Vestmannaeyingar velkomnir.
Stjórnin.
Símar 35408 og 83033
AUSTURBÆR
Lindargata 39-63 o.fl.
Hamrahlíð
Laugavegur1-33
SKERJAFJ.
Einarsnes
o.fl.
UTHVERFI
Austurgerði
o.fl.
|H#rgttttÞIafrifr
s
»rí