Morgunblaðið - 08.11.1987, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. NÓVEMBER 1987
39
tekið. Ef forlögin þekkja umboðs-
mennina, geta meðmæli umboðs-
mannanna vegið þungt. Og meðan
bókaútgáfa og -sala virðist að
mestu í höndum karla, þá eru áber-
andi margar konur í hópi umboðs-
manna, hvumig sem á því stendur.
Eitt frægasta dæmið um vel
heppnaða umboðsmennsku nú um
stundir em umsvif spænsku kon-
unnar, sem stendur að baki suður-
amerískum rithöfundum eins og
Marquez og fleirum. Þeir komu
bókum sínum hvergi að, fyrr en hún
tók að sér að koma þeim á fram-
færi. Burtséð frá gæðunum, þá telja
margir, að það sé ekki sízt henni
að þakka að suður-amerískar skáld-
sögur eru á hvers manns vörum í
bókaheiminum þessi árin.
Einn af þeim, sem var staddur í
Frankfurt þessa októberdaga var
umboðsmaður að nafni Colin D.
Edwards. Það eru vfsast margvís-
legar ástæður fyrir því að fólk
gerist umboðsmenn. Edwards hafði
hreint ekki haft hug á þessu starfí,
var blaðamaður og vann í herrans
mörg ár í Mið-Austurlöndum. Einn
af þeim, sem hann kynntist þar,
var Yehudi Menuhin, fíðluleikarinn
góðkunni. Faðir Menuhins var á
sínum tíma andvígur stofnun ísra-
elsríkis, þrátt fyrir að hann væri
gyðingur, sá einfaldlega ekki hvem-
ig slíkt ríki mætti komast fyrir, og
skrifaði síðan ævisögu sína. For-
vitnileg saga sögð frá öðrum
sjónarhóli en venjulega er um gyð-
ingasögur og sem á sér fáar hlið-
stæður. Þegar kom að því að bókin
skyidi látin ganga út á þrykk, bað
Menuhin kunningja sinn Edwards
að freista þess að fínna útgefanda.
Bókin hefur komið út f Kanada og
í Sviss, en hingað til hafa tvö hundr-
uð útgefendur í Bandaríkjunum
vísað henni frá og þar er hún held-
ur ekki til sölu. Þessi bransi er
nefnilega einkum í höndum gyðinga
þar í landi, iíkt og Qölmiðlamir, og
sagan feliur ekki í kramið meðal
þeirra og enginn hefur hingað til
þorað að hætta á að styggja þennan
volduga þjóðflokk. Edwards þóttist
hafa gert góða ferð til Frankfurt í
þetta skiptið, hafði sumsé fengið
stórt þýzkt forlag til að gefa bókina
út, dtv-Verlag. Á þýzku heitir bók-
in Die Menuhins. Og það getur
margt spunnist út af bókum, því
nú hafa ýmsir aðilar í Bandaríkjun-
um tekið sig saman um að gera
kvikmynd eftir bókinni. Eftir æma
fyrirhöfn hefur oksins tekist að
safna fé saman, auðvitað vilja eng-
ir bankar eða stórfyrirtæki leggja
nafn sitt við slíka mynd, svo fram-
eiðendurnir lafa x’arið íslenzku
leiðina, veðsett hús sín og aðrar
eignir og hafa 'pannig rakað saman
10 milljónum dollara. Þetta á nefni-
lega að verða nynd, sem tekið
verður eftir. Bíðið bara...
Lfrentsmiðjur engjast bókaút-
ráfu óneitanlega tg þama eru Kka
ýmsir mættir frá nrentsmiðjum.
Meðal mnarra vom bama l’ulltnlar
baskneskrar prentsmiðju I San Se-
bastian, baskar að sjálfsögðu. Þeir
sögðust koma baraa vegna þess að
þama kæmust þeir yfír að hitta svo
marga þeirra, sem þeir nrenta fyr-
ir, ekki beinlfnis til að stunda
beinhörð viðskipti. Þeir prenta
nefnilega mest fyrir útlendinga,
hafa engan brennandi áhuga á við-
skiptum við Spánvetja og öfugt.
ETA-frelsissamtökin em ekki ein-
angrað fyrirbæri þaraa, þó flestir
baskar hiki kannski við að sprengja
spænska herlögregiuþjóna í loft
upp.
Þá em enn ónefndir blaða- og
fréttamenn, sem koma á sýninguna,
mest frá þýzkum fjölmiðlum, en
annars lfka alls staðar að úr heimin-
um. Það var áberandi hvað þýzkum
sýnendum var mikið í mun að vekja
athygli fjölmiðlanna á sér. í Þýzka-
landi er nefnilega ekki miðað við
að koma bók út fyrir jól, heldur
fyrir bókasýninguna i Frankfurt.
Þar em þvf kynnt reiðinnar býsn
af nýjum, þýzkum bókatitlum. f
mörgum sýningabásum vom höf-
undamir mættir til að kynna verk
sfn og það héngu gjaman uppi
spjöld um að á þessum tfma væm
þessir höfundar mættir. Og fyrstu
dagana var torfarið þama um fyrir
plássfrekum sjónvarps- og útvarps-
liðum.
Yfírbragð og uppákomur
Vegna þess að sýnendum var
raðað niður eftir löndum, var óneit-
anlega forvitnilegt að taka eftir hve
sýningarsvæðin vom með misjöfn-
um brag. Óneitanlega hafði ítalska
svæðið einna fágaðastan brag, bæði
vegna þess hve bækumar vom ógn-
ar fallegar og eins vegna þess hve
þessi þjóð gengur vel til fara. Þeir
gefa mikið út af fallegum mynda-
bókum, nóg er nú myndefnið úr
menningararfínum þarlendis og svo
em venjulegar ítalskar skáldsögur
með einföldu og fallegu sniði. Þess-
um svip brá líka fyrir hjá Spán-
verjum og Frökkum, en þar var
yfírbragðið þó öllu gloppóttara,
smekkleysur inn á milli. Innan um
rótgróin þýzk forlög, með klassíska
þýzka bókagerðarlist í hæsta veldi,
gat að líta grasrótarforlög, með
skeggjúðum og tömghypjum, sitj-
andi krosslögðum fótum eins og
fyrir tuttugu ámm, með bækur um
mengun, heilsufræði, handanheims-
fræði, heimspeki og stjömuspeki. í
Og hér situr skáldið Cott og býð-
ur Ijóðarollur sínar falar gegn
einu brosi.
básunum, kannski einkum þeim
stóm, gat vfða að ifta sm& sam-
Itvæmi yfir daginn, þar sem gestir
sötraðu hvítvín úr plastglösum og
óorðuðu hrauð og kartöfluflögur.
Á íöðmm svo Qölmennrar sam-
komu sprettur alls kyns starfsemi
upp. Inni á sýningarsvæðinu en
utandyra var stór markaður, þar
sem vom seldir skartgripir, leikföng
og annað dót og loddarar og töfra-
menn sýndu listir sínar. Á gang-
stéttinni utan við sýningarsvæðið
vom nokkur langborð með bókum,
komnum út af fomsölum.
Og bókalífíð þrífst ekki bara á
sýningarsvæðinu. Þá daga, sem
sýningin stendur yfir, em öll hótel
borgarinnar full frá kjallara og upp
á háaloft og á veitingastöðum og
bömm má heyra bókaviðskipti
rædd. Gild forlög halda dýrðlega
fagnaði á helztu hótelum borgarinn-
ar. Allt borgarlffíð er því undirlagt
af bókaglöðum aðkomumönnum og
nánast ómögulegt að fínna einhvem
til að segja sér til vegar á borgar-
rölt að kvöldi dags. Allir jafn miklir
aðkomumenn, ókunnugir á þessum
slóðum.
Á kaffihúsum em vfða umræðu-
fundir og upplestrar þessa daga.
Eitt af þeim forlögum, sem kynnti
sig þannig var forlag Dieters Roth
listamanns, sem einu sinni bjó hér.
Og sýningardagana vom sérstakar
sýningar á Kossi köngulóarkonunn-
ar, leikritinu, sem samnefnd
bfómynd var gerð eftir.
Hvers konar bókum er
stillt upp í Frankfurt?
Tumi byggir hús og
Gorbasjoff
í stuttu máli öllum bókum um
öll hugsanleg efíii. Þama var hægt
að finna tæmandi úttekt um lakk
á ítölskum fíðlum frá fyrri öldum,
ferðabækur og kort, bamabækur,
skáldsögur, sannarlega bækur um
allt milli himins og jarðar og ekki
sízt um það sem er utan og ofan
við heiminn. í spænskum bás gat
að líta tvær bækur um Toto, sem
hér á landi gengur undir nafninu
Tumi, sænskar bamabækur. Gimi-
legar matreiðslubækur stóðu víða í
básunum, hvers kyns handa-
vinnubækur, bækur um tónlist.
Nei, upptalningin tekur engan
enda...
í slikum hafsjó af bókum og
bókatitlum liggur í augum uppi að
það er erfítt að fanga augu þeirra,
sem framhjá fara. Þó tókst einu
forlagi nokkuð vel að beina athygli
sýningargesta að einni bóka sinna.
Harper & Row þurftu ekki að hafa
mikið fyrir að vekja athygli á bók
Gorbasjoffs Sovétleiðtoga. Bókinni,
sem hann ku hafa skrifað þegar
hann lét sig hverfa í mánuð í sum-
ar. Góð rispa það, þvf einn aðstand-
enda útgáfunnar hafði á orði að
handritið væri um 350 blaðsíður.
Sagan f kringum bókina er á
köflum eins og bezti reifari, eins
og starfsmanni Collins-útgáfunnar
f Englandi sagðist frá, en Collins
eiga Harper & Row. Ætli sú saga
geti ekki orðið bókarefni síðar meir,
kannski fyrir næstu messu. Á
hveiju ári er haldin bókasýning í
Moskvu, þar sem vestræn forlög
mæta líka, auk austur-evrópskra.
Fyrir tveimur ámm nálgaðist út-
gáfustjóri Harper & Row Gorbasjoff
á þessari sýningu og stakk upp á
að hann skrifaði bók. Hugmyndin
virtist detta dauð niður, en útgáfu-
stjórinn hélt henni þó að Gorbasjoff
og skyndilega kviknaði áhugi hans.
Á sýningunni í ár mætti útgáfu-
stjórinn enn og nú var gengið til
samninga, sem auðvitað þurftu að
fara fram með mestu leynd, svo
þeir vom gerðir undir þvf yfírskini
að verið væri að seiqja um allt aðr-
ar bækur. Samningamir vom ekki
einfaldir, þvf margs þurfti að gæta
á báða bóga og Englendingamir
þurftu n\jög að r&ðfæra sig við bá
sem heima sátu. Eitthvað flækti það
fyrir samningum, að af einhveijum
dularfullum ástæðum virtust Rúss-
imir alltaf vita af öllum spilunum
uppi í ermi Bretanna.
Að lokum small allt saman og
eftir stuttan tíma kom Gorbasjoff
með um 350 blaðsfðna handrit, sem
sá, er sagði mér hafði barið augum.
fíkki er vitað hversu merkileg
•itsmíðin er, en fyrir áhugamenn
um áfengism&l heima og heiman
ku vera þama langur kafli um
ifengismál, bó Ifklega einkum böl-
ð, $ heimalandi höfundar, enda
hefur það lengi verið jóst að þau
em höfímdi einkar hugieikin. Ann-
að merki ku þar Ifka að fínna, svo
sem setningar eins og að kommún-
isma verði aðeins komið á eftir
lýðræðislegum leiðum. Skondið ef
satt er, en betra að bfða með allar
útleggingar þar til bókin gengur
út á þrykk, svart á hvítu, sem ger-
ist samtímis víða um heiminn í
nóvemberbyijun. Harper & Row
seldu þýðingarréttinn til nftján
landa þama á sýningunni, svo það
sitja herekarar þýðenda víðs vegar
um heimsbyggðina, til að vera nú
ekki svifaseinni en höfundurinn
var. íslendingar em ein þeirra
þjoða, sem geta glatt sig við að
lesa bókina við fyrsta tækifæri,
þökk sé Iðunni, sem hreppti réttinn
hér. Hvað sem má segja um bók-
menntalegt gildi bókarinnar, þá er
Ijóst að með þessu framtaki sýnir
Gorbaqjoff að hann á fátt ólært á
sviði auglýsingamennsku.
En jafnvel þó einu stóm forlagi
takist að draga að sér athyglina
með svo óveqjulegri bók, þá er samt
nóg pláss fyrir aðra með aðsóps-
minni bækur, líka smáþjóðir, en
meira um það sfðar.
Sálfræöistöðin
Námskeiö
Sjálf sþekking — Sjálf söryggi
Á námskeiðinu kynnast þátttakendur:
• Hvaða persónulegan stll þeir hafa I samskiptum
• Hvernig má greina og skilja samskipti
• Hvernig ráða má við gagnrýni
• Hvernig finna má lausnir i árekstrum
• Hvernig læra má samskipti sem auka sjálfsöryggi
Leiðbeinendur
eru
„„ _ sálfræðingarnir __
Álfheiður Steinþórsdóttír og Guðfinna Eydal.
E
Innritun og nánari upplýsingar f
síma Sálfræðistöðvarinnar:
623075 millikl.lOog 12.
syfigíir léttkláSsísk lög
t fyrir matajrgesti á
sunnudögum kl. 12'*° og 20^
' .4 " 'í
Jónaslxíriiv
'Helgi og Hermann Iiigi
" kemmta á Hát^igi
j um kvöldið.
Sigttih 38, 105 Réykjavik Sími 689000
" *<s