Morgunblaðið - 20.11.1987, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 1987
Viðtalsbók eftir
Hjört Gíslason
HÖRPUÚTGÁFAN á Akranesi hefur gefið út viðtalsbókina Aflakóng-
ar og athafnamenn. Höfundur bókarinnar er Hjörtur Gíslason og í
henni ræðir hann við 5 skipstjóra, sem skarað hafa fram úr, hver
á sinu sviði sjávarútvegsins. Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegsráð-
herra, ritar inngang að bókinni.
Aflakóngar þessarar bókar eru
Magni Kristjánsson, skipstjóri á
Berki NK, Þorsteinn Vilhelmsson á
Akureyrinni EA, Guðjón A. Kristj-
ánsson, skipstjóri á Páli Pálssyni
ÍS, Sigurður Georgsson á Suðurey
VE og Ragnar Guðjónsson, skip-
stjóri og eigandi Esjars SH á
Hellissandi. Magni er fulltrúi nóta-
veiðimanna og Austfirðinnga, en
hann hefur einnig unnið við þróun-
araðstoð á Grænhöfðaeyjum.
Þorsteinn er fulltrúi frystitogara og
norðanmanna, og er einn fengsæl-
asti skipstjóri landsins. Guðjón er
fulltrúi Vestfírðinga og ísfísktogar-
anna, en hann er jafnframt forseti
Farmanna- og fískimannasam-
bands íslands. Sigurður Georgsson
er Vestmannaeyingur og fulltrúi
netabátanna og Ragnar fulltrúi
smábátaeigenda og hann er ein
mesta aflakló þeirra. Þessir menn
rekja feril sinn á sjónum, fjalla um
fiskveiðistefnuna og sávarútveginn
í dag og segja frá mörgu mark-
verðu og skemtilegu, sem á daga
þeirra hefur drifíð.
Höfundurinn Hjörtur Gíslason er
Akureyringur að uppruna og er
blaðamaður á Morgunblaðinu þar
sem hann hefur síðustu árin sér-
Hjörtur Gíslason
hæft sig í skrifum um sjávarútveg.
Aflakóngar og athafnamenn er
156 síður að stærð og er unnin í
Prentsmiðjunni Odda hf. Kápa er
unnin af Auglýsingastofu Emst
Backman.
Morgunblaðið/RAX
Heimir Pálsson greinir frá útgáfu Perestrojka, ný hugsun — ný von. Aðrir á myndinni eru frá vinstri,
Vladimir Verbenko yfirmaður APN á íslandi, Jón Karlsson framkvæmdastjóri Iðunnar, Steingrímur
Hermannsson utanríkisráðherra, Igor N. Krassavin sendiherra Sovétríkjanna og túlkur hans og loks
Sigurður G. Tómasson starfsmaður Iðunnar.
Bók Mikhails Gorbatsjov
komin út á íslensku
Fundurinn með Gorbatsjov hafði veruleg áhrif á afstöðu
mína til heimsmála, segir utanríkisráðherra
Þriðja bindi æviminninga
Huldu Á. Stefánsdóttur
- Húsfreyjaí
Húnaþingi
ÞRIÐJA bindi æviminninga
Huldu Á. Stefánsdóttur er kom-
ið út lyá Emi og Örlygi.
í kynningu útgefanda segir
m.a.: „Undirtitill bókarinnar er
Húsfreyja í Húnaþingi. Hulda var
húsfreyja á Þingeyrum 1923 og
átti þar heima röska fjóra ára-
tugi. Á bókarkápu segir m.a.:
„Utsýni er mikið og fagurt af
Þingeyrahlaði og sér þaðan vítt
um söguríkt hérað. Þangað leiðir
Hulda Á. Stefánsdóttir lesanda
sinn og svipast um með honum í
Vatnsdal og Þingi, bendir honum
á bæina og segir deili á þeim sem
þar áttu heima þegar eyfírska
stúlkan kynntist fyrst högum og
háttum Húnvetninga.' Hún lýsir
Blönduósi og íbúum hans fyrir
meira en sextíu árum. Gamalt og
nýtt fléttast saman og ýmist segir
Hulda frá samtíðarmönnum sínum
og atburðum á eigin æviskeiði eða
sest á gamla traðarbakkann á
Klaustrinu með lesanda sínum og
hrífur hann með sér langt inn í
MINNINGAR
HULDU Á.
STEFÁNSDÓTTUR
Husfreyja t Húnaþlngi
liðna tíð við svanasöng á Húna-
vatni og dularfullan hófadyn
gróinna gatna í haustblíðunni.““f
Bókin er 188 blaðsíður að stærð.
BÓK eftir Gorbatsjov aðalritara
sovéska kommúnistaflokksins
var gefin út samtimis i flestum
löndum Vestur-Evrópu á mið-
vikudaginn. Bókaútgafan Iðunn
annast útgáfuna hérlendis og
kynnti bókina, sem ber nafnið
Perestrojka, ný hugsun - ný
von, á blaðamannafundi að við-
stöddum Steingrími Hermanns-
syni utanríkisráðherra - og
sovéska sendiherranum á fslandi.
Bókin Perestrojka, ný
hugsun — ný von, er skrifuð í sum-
ar á þeim tíma er Gorbatsjov dró
sig í hlé úr sviðsljósinu og fjölmiðl-
ar leituðu ákaft skýringa á „hvarfí"
hans. Bókin fjallar frá sjónarhóli
sovétleiðtogans um ástand mála í
heimalandi hans og heimsbyggðinni
allri. í bókinni kemur Gorbatsjov
einnig þeirri andstöðu sem tilraunir
hans til að opna sovéskt samfélag
hafa mætt og segir um það í einum
kafla bókarinnar:
„Perestrojka kemur harðast nið-
ur á þeim sem orðnir eru vanir því
að vinna upp á gamla mátann...
sumir verða að afsala sér til fram-
búðar forréttindum og fríðindum
sem þeir eiga ekki skilið og hafa
áunnið sér með ólögmáétum hætti,
og réttindum sem hafa staðið í vegi
fyrir framförum."
Steingrímur Hermannsson ut-
anríkisráðherra flutti ávarp á
fundinum í tilefni af útgáfu bókar
Gorbatsjovs og sagði að sér þætti
ákaflega virðingarvert að svo mikil-
vægur heimsleiðtogi skuli setjast
niður og skrá sínar hugsanir og
hugmyndir í bók fyrir almenning.
Utanríkisráðherra sagði einnig að
fundur sá sem hann átti með Mik-
haíl Gorbatsjov í Moskvu 2. mars
síðastliðinn liði sér seint úr minni.
„Samtal okkar var tveggja manna
tal og ég hef ekki kosið að greina
frá því nákvæmlega en þó hef ég
ekki hikað við að lýsa þeirri skoðun
minni að hann hafði veruleg áhrif
á mína afstöðu til þess sem er að
gerast í heimsmálum," sagði
Steingrímur Hermannsson utanrík-
isráðherra.
10 þýðendur þýddu bókina á
íslensku og luku þeir verkinu á 5
sólarhringum. Bókin er 204 síður
að lengd. Ritstjóri íslensku útgáf-
unnar var Heimir Pálsson.
Dómar Hæstaréttar í máli Jóhanns Þóris Jónssonar og Jóhönnu Heiðdal:
Lögfræðilegt furðuverk og
slys í íslenskri réttarsögu
- segir Sigurður Gizurarson, bæjarfógeti á Akranesi í grein í Ulfljóti, tímariti laganema
ÚLFLJÓTUR, timarit laganema birtir i nýjasta tölublaði sínu grein
eftir Sigurð Gizurarson, bæjarfógeta á Akranesi, þar sem fjallað
er um tvo dóma Hæstaréttar í málaferlum Jóhanns Þóris Jónsson-
ar, ritstjóra Skákar og Jóhönnu Heiðdal stórkaupmanns. Dóma þessa
telur Jón vera slys i íslenskri réttarsögu.
Um er að ræða tvö mál, annars ingu Jóhönnu um útgáfuna í kæru
vegar einkamál Jóhanns Þóris á
hendur Jóhönnu til innheimtu á 20
skuldabréfum að fjárhæð ein milljón
króna og hins vegar mál ákæru-
valdsins á hendur Jóhanni Þóri, þar
sem hann var meðal annars ákærð-
ur fyrir að hafa beitt Jóhönnu
fjárdrætti með því að ráðstafa
nefndum 20 bréfum í eigin þarfir
til greiðslu á skuld hans við þriðja
aðila.
Sigurður líkir þessum dómum við
flugslys; dómarnir hafi ekki getað
fallið á þann veg, sem raun varð
á, nema vegna þess að átt hafí sér
stað löng runa mistaka, fyrst við
rannsókn málsins og síðan við
dómsmeðferð.
Skuldabréf án útgef-
anda og kröfuhafa:
Lögfræðilegur ómögn-
leiki
Fyrri dómurinn gekk 13. febrúar
1986. Fyrst fjallar Sigurður um
undirritun og afhendingu Jóhönnu
á 20 verðtryggðum skuldabréfum
að nafnvirði einnar milljón króna
til Jóhanns. Hann bendir á yfírlýs-
til Ríkissaksóknara og furðar sig á
því að HR skyldi byggja á síðari
staðhæfingu hennar um að við af-
hendingu hefðu bréfín hvorki verin
gefín út á nafn né til handhafa.
Skuldabréf verða ekki til með nein-
um öðrum hætti en með útgáfu
skuldara á því til annars manns.
Sigurður segir HR þannig hafa
gengið út frá því að aldrei hefðu
orðið til fullgild skuldabréf og bréf-
in 20 því aðeins eftirlíkingar
skuldabréfa. Sigurður segir þá at-
höfn Jóhönnu að afhenda og
undirrita bréfin vera lögfræðileg
kennimörk skuldabréfaútgáfu og
erfítt sé að komast hjá því að draga
af því þá ályktun, að samkvæmt
ákvæðum samningalaga hafi Jó-
hann orðið kröfuhafí samkvæmt
bréfunum og þar með eigandi
krafnanna. Annað mál sé að honum
hafí ekki verið skylt að taka við
bréfunum sem greiðslu til efndar á
skuldbindingum. Fórsendan hafí
hlotið að vera sú að bréfín seldust
eða fengjust greidd ella hafí hann
getað horfíð að fyrri kröfum sínum
á hendur henni.
Sigurður segir siðan að skulda-
bréfín hafi með einhveijum óútskýr-
anlegum hætti orðið að fullgildum
skuldabréfum í dómsforsendum
HR, þótt þau hefðu að hyggju dóm-
stóla hvorki verið gefin út né ættu
sér kröfuhafa. „Skuldabréf án út-
gefanda og kröfuhafa er lagalegur
og rökfræðilegur ómöguleiki", segir
Sigurður og fínnur að því að ekki
sé skýrt í dómsforsendum hvemig
skuldabréfslíkin urðu að fullgildum
skuldabréfum. „Ekki fínnst laga-
heimild til löggildingar HR á
skuldabréfum."
Hæstiréttur gerði ráð fyrir því
að skuldabréfin væru í eigu Jó-
hönnu og kveður Sigurður eignarétt
þennan styðjast við þá dómsfor-
sendu, að bréfín hafi ekki verið
gefin út til Jóhanns. „Óútgefín
skuldabréf án kröfuhafa í eigu
skuldara (útgefanda) eru lögfræði-
legt furðuverk,“ segir Sigurður.
Um þá umsögn Hæstaréttar að
Jóhanni hafí verið heimilt að skrá
sig eiganda að skuldabréfunum að
því marki sem hann greiddi skuldir
Jóhönnu, sagði Sigurður að ekki
væri gert grein fyrir því í dóms-
forsendum hvar sú heimild væri
sótt. Slíka „eignamámsheimild"
kvað Sigurður ekki að finna í
íslenskum réttarheimildum.
„Hvemig átti Jóhann að geta með
einhliða athöfn bundið þriðja aðila,
þ. e. tvær konur, sem höfðu skráð
nöfn sín í rými fyrir sjálfskuldar-
ábyrgðarmenn á skuldabréfaeyðu-
blöðum? Engin íslensk lagaákvæði
veita heimild til þess."
Óréttlætanleg ósam-
kvæmni
Með dómi meirihluta Hæstarétt-
ar þann 2. febrúar 1987 var Jóhann
Þórir Jónsson dæmdur í fjögurra
mánaða fangelsi, þar af tvo óskil-
orðsbundið, fyrir m. a. að hafa beitt
Jóhönnu Heiðdal fjárdrætti. Það
kvað Hæstiréttur Jóhann Þóri hafa
gert þegar hann hefði ráðstafað
skuldabréfunum og notað í „eigin
þarfír" með því að afhenda Jóni
Hjaltasyni þau, „að því er telja verð-
ur til til greiðslu a skuldum sínum
við Jón.“
Einn dómenda Hæstaréttar
sýknaði Jóhann af þessari ákæru,
þar eð hann taldi ekki séð að hann
hefði með ráðstöfun bréfanna á
nokkum hátt auðgast á kostnað
Jóhönnu.
Sigurður tekur í grein sinni und-
ir þessi sjónarmið, en víkur síðan
að dómi meirihlutans. Hann gagn-
rýnir þá forsendu meirihlutans, að
bréfin 20 væru „eign“ Jóhönnu.
„Grandvöllur dóms meirihlutans var
þannig sú lokleysa, að óútgefín
skuldabréf án kröfuhafa og veðs
gætu verið verðmæti í eigu skuldar-
ar (útgefanda)."
í öðra lagi bendir Sigurður á, að
hafi bréfin ekki verið gefín út til