Morgunblaðið - 06.12.1987, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. DESEMBER 1987
C 9
markaður og alt óð uppi í nautum
og sveitamönnum. Sveitamennimir
sem eru að selja nautin hér eru
allar hugsanlegar endurtekníngar á
Guðmundi Friðjónssyni. Annars eru
sveitamenn í kaupstaðarferðum víst
sjálfum sér líkir um alt, í velktum
sparifötum, með útvaðnar stígvéla-
bullur á fótunum og hvítt gijóthart
hálslín. Samt sé ég mikinn mun á
hvað danskir bændur eru td miklu
hressilegri og glæsilegri en útgáf-
umar héma.
Las þegar heim kom heilmikið
af handriti mínu og fanst það vera
hinn elendugasti samsetníngur og
var_ gersamlega kjarklaus.
Úngur maður, gestur hér, kom
til mín eftir kaffi og bað mig að
tala við sig um ísland. Var ég fús
til þess og gekk með honum fram
og aftur hér um gánginn. Hann gaf
mér kortið sitt: Jean-Pierre A.
Welbes, Etudiant, Ettelbriick. Eins-
og gáfaður fjórðibekkíngur úr
Reykjavík, en miklu mannaðri og
talaði bæði frönsku og þýsku. Hafði
lesið heil býsn, vel kaþólskur í anda,
en þó hrifínn af Tagore. Sem sagt
mjög glöggur úngur maður.
Ég fór síðan til kvöldsaungs og
bað talnabandið mitt. Dvaldi eink-
um við bænina um frið, viðreisn
Evrópu og hins hvíta kynstofns,
útbreiðslu hinnar heilögu kirkju.
16da febrúar
Föstudagur með föstu og yfírbót
og algerðri þögn í klaustrinu.
Gestur fyrir utan prinsinn og
kennara hans: lögfræðiprófessor
franskur.
Ég las frönsku fýrrihluta dags
og var í latínutíma með bróður
Bengt hjá dom Clause.
Gekk niðrí þorpið og ætlaði að
kaupa mér skrifbók. En það var
einginn við afgreiðslu í „stamm“-
versluninni. Gamla konan sem á
hana hefur líklega verið útí húsa-
garði að gefa hænsnunum. Þegar
ég hafði athugað með hve léttum
hætti hefði mátt stela öllu úr búð-
inni fór ég burt með uforrettet sag.
Er að hugsa um það að lúterskir
prédikarar eru ekki prestar, séð frá
því sjónarmiði að hinn heilagi
prestsembættistitill er alstaðar mal-
plaseraður nema á þjónum kirkj-
unnar sem Kristur stofnaði. En
Kristur hefur ekki stofnað neina
prótestanta„kirkju“. Hver venjuleg-
ur bustagerðarmaður af götunni
hefur jafnmikinn rétt til að nefna
sig „síra“ einsog prédikarar hins
lúterska trúarbragðaflokks.
Byijaði á danskri grein um kon-
versión mína, hef hugsað mér að
kalla greinina Vejen fra lagnen. J.
Ballin hefur „pantað" þessa grein
hjá mér fyrir Katholsk ungdom.
Skrifaði sérlega fyndinn hlut um
pragmatismann sem kennir „at hvis
man tror at man kan fole sig godt
tiipas af at drikke Kinalivselexir,
da er Kinalivselexir den starste
sandhed i verden".
Síðan skrifaði ég undii- 20 síður,
kláraði art 18 í kap 6. Ég held að
það geti orðið góður kapítuii, viður-
eign pilts og stúlku við vatnið.
Síðan gekk ég til komplett og
bað talnabandið mitt fyrir hinu
sama og venjulega, einkum kristni
Evrópu. Dvaldist síðan litla stund
við veslíngs bömin á Seli í Múla-
sveit, aumasta kotinu á íslandi þar
sem ég bjó heila viku að gamni
mínu í hitteðfyrrasumar. Einnig bað
ég fyrir útbreiðslu kirkjunnar á Is-
landi og síðast bað ég guðsmóður
um að gefa mér hreinleik svo að
bænir mínar yrðu verðar þess að
stíga fyrir hástól guðs.
17dafebrúar
Laugardagur.
Ég vaknaði laust eftir 6 með
þessi orð á vörunum: Guð, fyrir-
gefðu mér hvað ég er tregur til að
gera vilja þinn.
Mig lángaði nefnilega til að sofa
leingur, möo tortímíngarhvötin —
djöfullinn, vildi halda mér kyrrum
í bælinu.
En ég sigraði og í einu vetfángi
var ég á fótum og fór niður í kirkj-
una og tók á móti hinu allra heilag-
ekki hug minn frá guðsþjón-
ustunni. Samt komst ég í guð-
fræðilega hrifníngu fyrir
guðsmóður um það leyti sem hið
allra heilagasta var celebrerað, og
einkanlega sat þetta vísuorð úr „ave
regina" í mér eftirá: super omnes
speciosa.
Þegar ég gekk útúr kirkjunni bað
fallega stúlkan talnabandið sitt af
miklum ákafa án þess að líta á mig.
Maríustemníng mín fylti mig
slíkri orku að ég skrifaði á tæpum
irern tímum 18 blaðsíður art 20.
Og mér datt í hug ýmislegt í hið
mikla leikrit mitt um siðaskiftin á
slandi.
í kvöldrekreatíóninni töluðum við
pére Clause saman, að þessu sinni
á frönsku og var mér furðu létt um
málbeinið.
Hef ekki haft tíma til að biðja
talnabandið.
Við aðalinngang klaustursins vorið 1923: Fyrirsvarsmenn Benediktsreglunnar í
St. Maurice-klaustrinu sem mest koma við sögu í dagbók Halldórs Laxness.
Myndin er tekin á skírnardegi kunningja Halldórs, Konrads Simonsens, sem er
íhvíta skírnarkirtlinum. Halldór er annar frá hægri á myndinni.
asta sakramenti hjá pater Schouss
sem las hina kyrru messu.
Eftir hámessu las ég síðan
frönsku, en vesper var súnginn um
L1 leytið, fyrir miðdegisverð. Un-
aðsfagur var saungurinn. Því
leingur sem maður venst þessum
blfðu gregóríönsku tónum, þeim
mun betur finnur maður óumræði-
leik hans og fegurð. Dýpri tilbeiðsla
verður vart fundin í nokkrum
saung.
Að lokinni máltíð drukkum við
festir og nokkrir feðranna kaffí.
!g masaði við pater Beda, pater
Schouss og prinsinn borðnaut minn.
Því næst fór ég með bróður
Skelsoe uppí músíkherbergið. Hann
spilaði fyrir mig lsta hluta af Beet-
hoven Sonata qvasi una fantasia
og fleira.
Síðan skrifaði ég og kl. 33A fór
ég í latínutíma til pére Clause.
Fékk bréf frá Asmundi Sveins-
syni úr Stokkhólmi. Hversu margar
minníngar vöknuðu ekki hjá mér
við að fá bréf frá mínum elsta vini,
sem um eitt skeið var mér dýrmæt-
ari en nokkur bróðir. Og raunalegt
að heyra þessa spumíngu frá hon-
um: — er guð fremur í kirkjunni en
í öðrum húsum? Það er eina bótin
að hér spyr saklaus sál og hreinn
maður sem hvorki virðist hafa séð
bordell eða drykkjuknæpu. Vona
að Ásmundur sé ekki panþeisti.
í kvöld vóru þeir prinsinn og
preseptörinn famir til hirðarinnar í
Luxembourg, en fyöldi gesta kom-
inn í klaustrið. Ég var látinn borða
með franska prófessomum við sér-
stakt borð. Varð ég að tyfta sjálfan
mig til að fyllast ekki monti yfír
þessu.
Annars er þessi franski prófessor
mjög „frómur" maður.
í dag er ég fór inní sakramentis-
kapelluna að biðja talnabandið mitt
stóð hann þar og bað krossveginn,
hugleiddi kvalir frelsarans. Skyldu
margir lögfræðiprófessorar í
Þýskalandi hafa fyrir slíku?
í kvöldrekreatíóninni gekk ég
með pater Beda. Síðan lauk ég við
talnabandið mitt hér á herbergi
mínu og bað fyrir hinu sama sem
venjulega.
18dafebrúar
Sunnudagur í föstuinngáng.
Spratt uppúr rúminu um fi leytið
og gekk til guðsborðs niðrí kirkj-
unni hjá pére Schouss.
Að lokinni hámessu jók ég dálitlu
við dönsku greinina. Finn að ég
skrifa einsog byijandi og hef fulla
ástæðu til að örvænta. Að vísu er
mér eins létt um að skrifa á dönsku
og íslensku, en alt sem ég skrifa
er svo hrátt, stíllaust, og ef ég
ætla að skrifa kúltíverað eða „vel“
stílað, þá er ég óðar lentur í flókn-
um og margbrotnum heilabrotum
sem ekkert eru annað en galtóm
konstrúktíón.
Borðaði með prófessomum og
hann og ég vórum einu gestimir
sem boðið var uppá aukakaffí í
móttökuherberginu eftir matinn.
Luxembúrgaramir stóðu fyrir utan
og hvísluðust eitthvað á um mig
um leið og éggekk framhjá þeim.
Gekk stundarkom niðrí þorpið
og mætti ijöldanum öllum af fínum
úngum stúlkum sem komu frá vesp-
er í þorpskirkjunni. Þær gláptu á
mig, en ég hraðaði gaungunni og
flýtti mér aftur upp hiíðina heim
að klaustrinu.
í sama mund og ég gekk inní
klausturkirkjuna kom þessi fallega
tigna stúika í svarta búníngnum,
sem svo oft á momana kommúnís-
érar í kirkjunni, að dyrunum. Ég
gekk inn á undan og sá um seinan
að mér hafði láðst að halda opnu
fyrir henni. Meðan á vesper stóð
sat hún skamt frá mér og ég þurfti
að beita orku til þess að hún drægi
Hinar tragikómísku
gráfíkjur
Hálfum mánuði síðar hefur dag-
bókin að geyma dálitla skýrslugerð
um afköst skáldsins fyrstu þijá
mánuði klausturvistarinnar og
skemmtilega. svipmynd úr matsal
klaustursins sem tengist gráfíkjum.
Þetta er skráð 2. mars 1923 og
er síðasta brotið sem Morgunblaðið
birtir að þessu sinni úr bók Hall-
dórs Laxness, Dagar hjá múnkum.
Kommúníséraði í morgun hjá
föður Trölla.
Gekk út að spásséra og hitti er
heim kom, hér við klausturportið,
§órar afar fallegar, tignar konur,
allar úngar. Eina þeirra,. verulega
fagra konu, hef ég séð hér stundum
fyr. Hún virðist stolt. Ég beið fyrir
utan klausturportið meðan þær
geingu útum það og tók djúpt ofan.
Gekk síðan inní kirkjuna.
Lauk við „ágripið af lsta bindi“.
Er þá fyrsta og helmíngur annars
bindis búið í annarri umskrift, það
er um 450 skriftsíður, áþekkar
þessum að stærð: þriggja mánaða
vinna það.
Á þessum þrem mánuðum hef
ég þaraðauki lært frönsku svo að
ég get nú lesið hveija franska bók
án altof mikilla erfíðleika, oft heilar
síður sem ég skil einsog íslenska
væri.
Ennfremur hef ég skrifað amk
100 sendibréf og sum þeirra laung
og erfiðlega stíluð, mörg þeirra
tvískrifuð. Þaraðauki skrifað tvær
alllángar ritgerðir (hvort þær
nokkrusinni verða prentaðar er
vafasamt) og lesið 5—6 bækur á
ýmsum málum, mest trúarlegs efn-
is.
Héraðauki hefur mikill tími farið
í spásséríngar og iðjuleysi. Auk
þessa altaf þrír tímar á dag í guðs-
þjónustur. Éf ég hefði helgað mig
vinnunni algerlega hefði ég eflaust
getað afkastað helmíngi meira á
þessum þrem mánuðum.
Við kvöldborðið gerðist eftirfar-
andi sensatíón í refektóríinu:
Gráfíkjur vóru til eftirmatar. Ég
tók þaraf þijár á diskinn minn, en
þær reyndust vera svo harðar og
seigar í mínum tannveika munni,
að þegar servitörinn hneigði sig
fyrir ábóta til marks um að allir
væru búnir, þá var ég enn með
fullan gúlinn.
Nú er það mikið hlátursefni í
klaustrum ef einhver er étandi enn-
þá eftir að ábótinn hefur gefíð lectör
signal um að hætta lestri og byija
eftirborðsaunginn.
Ég hamaðist að tyggja.
Ábóti sat með signalhamarinn í
hendinni tilbúinn til að slá í borðið,
en allir prestamir mændu kímandi
á mig tyggja í blóðspreing. Loksins
fékk ég rent einhveijum hluta niður
af gráfíkjunum og lét sem ég væri
búinn.
Þegar allir múnkarnir stóðu upp
til borðsaungs var hláturinn spil-
andi í hveiju andliti. Náttúrlega hló
ég líka. Ég dáist að hvílík blessuð
saklaus böm þeir menn eru sem
geta hlegið að því að einn þeirra
skuli vera hálfa mínútu á eftir öðr-
um að tyggja gráfíkju!
Gekk til komplett í guðsbænaer-
indum.