Morgunblaðið - 19.12.1987, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. DESEMBER 1987
Frakkland:
Fengu leyfi til
að taka mynd-
ir í Gúlaginu
París, Reuter.
FRANSKIR sjónvarpsmenn fengu nýlega að taka myndir í sovéskum
þrælkunarbúðum og hafa þær nú verið sendar út af sjónvarpsstöðinni
Antenne-2. Þetta er i fyrsta skipti, sem Vesturlandabúar fá opinbert
leyfi til að skyggnast inn í Gúlagið, er Alexander Solzenftsyn reit um.
í þættinum, sem fjallar um mannréttindamál, sáust hoknir og krúnurak-
aðir gamlir menn lepja þunna fiskisúpu úr málmílátum og var lífið
greinilega hið ömurlegasta að sögn kvikmyndatökumannanna.
Myndin var sýnd á fimmtudags-
kvöld í mannréttindaþættinum
„Resistances", en umsjónarmenn
hans fengu öllum að óvörum leyfi til
þess að taka myndir í þrælkunarbúð-
um í grennd við borgina Ryazan, sem
er um 200 km suðaustur af Moskvu.
Heimsóknin átti sér stað nokkrum
dögum áður en Gorbatsjov hélt til
leiðtogafundarins í Washington í
upphafi þessa mánaðar.
Fangabúðastjórinn fylgdi sjón-
varpsmönnunum um búðimar og
setti hann aðeins tvö skilyrði: Að
ekki yrðu tekin nein viðtöl við fang-
ana og að Frakkamir fengju ekki
að sjá eða tala við neina geðsjúka
fanga. „Hvort hann átti við andófs-
menn eða pólitíska fanga er ómögu-
legt að segja," sagði Jean-Jacques
Le Garrec, kvikmyndatökumaður.
Á myndunum sjást 400 karlmenn
eta, vinna og sofa. Hjam var á jörðu
og virtust fangamir tiltöiulega vel
klæddir. Fáir litu beint í vélina, en
einn fanganna brosti til Frakkanna
og annar veifaði hendi. Allir þögðu
þeir þó. Að sögn kvikmyndatöku-
mannanna virtust margir þeirra vera
hræddir við vélina, en aðrir áhuga-
lausir.
Le Garrec sagði að ótrúlega margt
hefði verið líkt með ástandinu í búð-
unum og því sem sást í kvikmyndinni
Dagur í lífi ívans Denisóvitsj, sem
byggð var á samnefndri bók Solzenít-
syn.
Að sögn sovéskra embættismanna
afplána fangamir í búðunum fang-
elsisdóma frá einu ári til þrettán.
Búðimar voru valdar af Sovétmönn-
um og sagðist Le Garrec gera ráð
fyrir því að þær hefðu verið „snyrtar
til“ áður en þeim var leyft að mynda
í þeim.
í næsta nágrenni Ryazan em sex
fangabúðir og em yfirleitt em um
600 til 1500 manns í hveijum þeirra.
Talið er að í Sovétríkjunum séu á
þriðja þúsund slíkra þrælkunarbúða.
Reuter
Hér má sjá fangana matast í borðsal þrælkunarbúðanna, en að baki
sjást tveir fangaverðir.
Reuter
JÓLATRÉÐ SÓTT
Tvær vinkonur í Miami á Flórída aka heim dægilegu jólatré í tæka tíð fyrir fæðingarhátíð Krists. Þar er
nú sólskin og hlýindi en vetrarhörkur herja hins vegar á íbúa norðar í Bandaríkjunum.
Ungveijaland:
Vaxandi andstaða við efna-
hagsaðgerðir sljómarinnar
Víðtækar stg órnkerf isbreytingar samþykktar
Budapest, Reuter.
KAROLY Grosz, forsætisráðherra Ungverjalands, sagði
á miðvikudag að harðar efnahagsaðgerðir sem taka
gildi á næsta ári mæti nú vaxandi andstöðu. Ennfremur
hefur ungverska þingið nú samþykkt tillögu um víðtæk-
ar breytingar á ríkisstjórninni, sem beinist að þvi að
yngja ríkisstjórnina upp og gera hana afkastameiri.
Breytingarnar sem þingið
samþykkti á miðvikudag fela í
sér að fimm fulltrúaembætti í
forsætisráðuneytinu verða lögð
niður, innanríkis- og utanríkisvið-
skipti verða sett undir eitt
ráðuneyti, stofnuð verða sérstakt
áætlunar- og efnahagsráð og
heilbrigðis- og félagsmálaráðu-
neyti, sem koma í stað heilbrigð-
isráðuneytis, verkalýðsmála-
stofnunar og æskulýðs- og
íþróttamálastofnunar.
í byijun næsta árs eiga Ung-
veijar í vændum miklar verð-
hækkanir, niðurskurð á
fjárframlögum ríkisins og fyrsta
virðisaukaskatti sem um getur í
Austur-Evrópu. Grosz, forsætis-
ráðherra, sagði á ungverska
þinginu á miðvikudag að á sama
tíma og almenningur hefði al-
mennt sýnt skilning á efnahags-
aðgerðunum sæjust merki hins
gagnstæða og að nauðsynleg til-
trú fari nú minnkandi.
Gross sagði ennfremur: „Vax-
andi erfíðleikar kynda undir
starfsemi andstöðuhópa. Stjómin
heldur áfram að beijast fyrir
skoðanaskiptum við alla þá sem
leita lausna í þágu sósíalískra
framfara. Við neitum á hinn bóg-
inn að ræða við fólk með fjand-
samlegar skoðanir sem reynir
vísvitandi að skapa vantraust á
markmiðum okkar og tilraunum
til að koma þeim í framkvæmd."
Gross sagði að lokum að breyt-
ingamar á ríkisstjóminni væru
aðeins fyrsta skrefíð og frekari
breytinga væri að vænta að ári.
Sovéskur sendimaður ræðir við íslenska ráðamenn:
Afvopnunarsáttmálinn er
mikilvægt skref í rétta átt
-segir Viktor Pavlovitsj Starodúbov
VIKTOR Pavlovitsj Starodúbov, sérlegur sendimaður Sovétstjórnar-
innar, átti í gær viðræður við Þorstein Pálsson forsætisráðherra,
Steingrim Hermannsson utanríkisráðherra og fulltrúa nokkurra
flokka í utanríkismálanefnd Alþingis. Tilgangurinn með komu
Starodúbovs hingað tíl lands var að skýra íslenskum embættismönn-
um frá niðurstöðum leiðtogafundarins í Washington frá sjónarmiði
yfirvalda í Sovétríkjunum. I spjalli sem blaðamaður Morgunblaðsins
átti við Starodúbov kvaðst hann vera ánægður með viðræður sínar
og fulltrúa íslendinga og sagðist telja að sjónarmið íslendinga og
Sovétríkjanna á sviði öryggismála færu i grófum dráttum saman.
Viktor Starodúbov, sem er deild-
arstjóri í alþjóðadeild miðstjómar
sovéska kommúnistaflokksis, kom
hingað til lands á fimmtudagskvöld
og fer í dag, laugardag. Hann hef-
ur þegar sótt ráðamenn í Svíþjóð
heim 1 sömu erindagjörðum og
áformað er að hann eigi einnig við-
ræður við danska embættismenn.
Starodúbov sagði í samtali við
Morgunblaðið að Sovétmenn teldu
sériega mikilvægt nú um stundir
að skýra öðrum þjóðum frá afstöðu
Sovét8tjómarinnar í afvopnunar-
og öryggismálum ekki síst í ljósi
þess að mikilvægur samningur um
upprætingu meðal- og skamm-
drægra kjamorkuflauga hefði verið
undirritaður á fundi leiðtoga risa-
veldanna í Washington. Sagði hann
ekki síður mikilvægt að fá tækifæri
til að kynnast sjónarmiðum annarr-
ar þjóða og því væri hann ánægður
með för sína hingað til lands.
Efasemdir í Sovétríkj-
unum
Aðspurður sagði hann að sové-
skir ráðamenn teldu afvopnunar-
sáttmálann sérlega mikilvægan sem
fyrsta skref í átt til frekari af-
vopnunar auk þess sem þeir væru
sammála bandariskum embættis-
mönnum um það að samningurinn
gæti reynst mikilvægt fordæmi í
frekari viðræðum og nefndi hann
sérstaklega viðræður risaveldanna
um fækkun langdrægra lq'amorku-
vopna.
Blaðamaður Morgunblaðsins
spurði Starodúbov hvort efasemdir
væru ríkjandi f Sovétríkjunum um
gildi sáttmálans þar sem Sovét-
menn myndu þurfa að eyða fleiri
kjamorkueldflaugum en Banda-
rikjamenn. Blaðamaður vitnaði til
skoðanakönnunar sem birtist í
Prövdu, málgagni sovéska kom-
múnistaflokksins á fimmtudag þar
sem einungis 37 prósent aðspurðra
kváðust þess fullviss að samningur-
inn myndi treysta öryggi Sovétríkj-
anna.
Starodúbov kvaðst ekki hafa séð
þessa frétt. „Auðvitað vekur það
athygli margra Sovétmanna að
stjómin skuli hafa fallist á meiri
niðurskurð en Bandríkjamenn en
ég held að einmitt þessi sama
spuming muni koma upp í Æðsta-
ráði Sovétríkjanna er rætt verður
um staðfestingu samningsins. En
við teljum að sovéska þjóðin muni
skilja þær ástæður sem lágu að
baki því að við féllumst á þennan
samning, “ sagði hann. „Það var
nauðsynleg að breyta hinum gamla
hugsunarhætti," bætti hann við og
sagði samninginn sögulegt skref.í
átt að frekari afvopnun. Sagði hann
Sovétstjómina hafa ákveðið að fall-
ast á að eyða fleiri eldflaugum en
Bandaríkjamenn þó svo að ráða-
mönnum væri ljóst að með þessu
væri tekin ákveðin áhætta. Kvaðst
hann vilja bæta því við að sam-
kvæmt ákvæðum afvopnunarsátt-
málans myndi Evrópa vera laus við
hættulegustu kjamorkuvopnin eftir
þijú ár.
\
Langdræg kjarn-
orkuvopn
Starodúbov var spurður hvort
Sovétmenn væra sammála því mati
margra vígbúpaðarsérfræðinga og
bandarískra embættismanna að
samningurinn um upprætingu eld-
flauganna væri ekki síst mikilvæg-
ur vegna þess að hann gæfi
vísbendingu um hvemig haga mætti
frekari viðræðum um fækkun
kjamorkuvopna. „Já, við eram
sömu skoðunar. Þetta er sérlega
jákvæður þáttur og samningurinn
mun auðvelda næsta skref sem
verður samningur um helmings
fækkun langdrægra kjamorku-
vopna," sagði hann og bætti því við
að hann væri sannfærður um að
almenningur í Sovétríkjunum
myndi gera sér ljóst að ákvörðun
stjómvalda hefði verið rétt.
Starodúbov kvaðst telja að mikið
hefði áunnist í viðræðum um fækk-
un langdrægra kjamorkuvopna á
leiðtogafundinum í Washington en
vildi ekki staðfesta frétt frá Reut-