Morgunblaðið - 16.03.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. MARZ 1988
Bjami Ólafsson skrifar frá Holstebro, Danmörku
Um götur og minjar
ísland
Á síðustu áratugum hefur
gengið töluverð vakning yfir ís-
land um viðhald og viðgerðir
gamalla húsa og mannvirkja.
Það er þakkarvert og þökk sé
mönnum þeim er staðið hafa í
fararbroddi slíkra starfa. Áhuga-
samtök hafa sumstaðar tekið
myndarlega til hendinni og söfn-
uðir hafa bjargað gömlum timb-
urkirkjum. Alltaf heyrast þó
raddir þeirra sem rífa vilja niður
allt gamalt og byggja nýtt í stað-
inn.
Þjóð okkar er ung og búseta
í landinu hefur varað skamman
tíma. Það var ekki fyrr en um
síðustu aidamót, að verulegar
breytingar tóku að verða á lífi
fólks, vinnuháttum, áhöldum,
húsum og búnaði. Það væri því
vanræksla við þá sem erfa
landíð, ef við gerum ekki okkar
besta til að varðveita sögu okkar
í minjum og í landinu sjálfu.
Við eigum ekki gömul hús,
miðað við aðrar þjóðir. Elstu
steinhúsin okkar eru um 230
ára. Elstu timburkirkjurnar eru
143 ára. Mörg hús og kirkjur
hafa verið rifin. Sumir hlutir
fínnast okkur svo hversdagslegir
að okkur kemur ekki tii hugar
að geyma þá. Þannig er t.d. um
götur og vegi og brýr. Vegagerð-
in og Rafmagnsveiturnar hafa
tekið upp þann hátt að ganga
þannig um landið að sómi er að
því. Þess er líka mikil þörf, þeg-
ar farið er um landið með stór-
virkar vélar til mannvirkjagerð-
ar, að full aðgæsla sé viðhöfð.
Hvarvetna geta leynst gömul
bein, munir eða eitthvað sem
telst til mannvirkja fyrri tíma.
Þegar vegagerð hefur boðið út
miklar framkvæmdir, skortir
víða á góða umgengni. Gamlar
götur, fjallvegir, leiðir til ver-
stöðva, vörður og byrgi eru allt
minjar um lífsbaráttu forfeðra
okkar og ber að varðveita svo
sterkan þátt þjóðlífsins. Fyrstu
akvegimir eru orðnir mjög at-
Bjarni Ólafsson
„Gamlar götur, fjall-
vegir, leiðir til ver-
stöðva, vörður og
byrgi eru allt minjar
um lífsbaráttu for-
feðra okkar og ber að
varðveita svo sterkan
þátt þjóðlífsins. Fyrstu
akvegimir em orðnir
mjög athyglisverðar
minjar um verkfræði,
áhöld og aðferðir.“
hyglisverðar minjar um verk-
fræði, áhöld og aðferðir.
Það sem rak mig sérstaklega
til að skrifa þessa grein var frétt
í Morgunblaðinu laugardaginn
þann 27. febrúar. Þar var sagt
frá ýmsu sem er að gerast hjá
Pósti og síma. Rifjaðist þá upp
fyrir mér, í sambandi við fréttir
um lagningu svokallaðra leiðara,
atburður sem gerðist fyrir tveim-
ur eða þremur árum.
Hellisheiði hefur mikið verið
gengin á síðustu árum. Myndar-
lega hefur verið tekið til hend-
inni við að hlaða upp vörðumar
og rétt við gömlu götuna uppi á
háheiðinni stendur byrgi eitt
gamalt. Byrgi þetta er vel hlaðið
úr hraunhellum og er kúpulaga.
Handverkið ber höfundi sínum
fagurt vitni um kunnáttu og
hagleik.
Þegar gengið er yfír Hellis-
heiði, er algengt að gangan ann-
aðhvort hefjist eða endi við hinn
gamla áningarstað, Kolviðarhól.
Frá Kolviðarhóli liggur leiðin
fyrst upp Hellisskarð. Uppi á
fyrstu brekkubrúninni tekur svo
við dálítill dalur eða skál sem
gengið er yfír og síðan upp all-
háan hjalla. Þar uppi voru unnin
allmikil skemmdarverk á göml-
um vegi, sem var með hlaðinn
kant í hliðarhalla. Skemmdimar
urðu við það að Póstur og sími
lagði leiðara jrfír Hellisheiði.
Þetta mun hafa valdið mörgum
vonbrigðum að sjá hve Póstur
og sími olli eyðileggingu, bæði á
gróðri og vegi. Slíkar fram-
kvæmdir vekja einnig reiði allra
sem fara þar um og á það jafnt
við um unga sem gamla. Tveir
ungir piltar mótmæltu þessu á
sinn ákveðna hátt og fengu
ámæli fyrir. Mér hefði fundist
réttlátara að sá er stóð að þessu
verki væri látinn færa gróður og
veg aftur í fyrra horf. Gróður
er viðkvæmur þama uppi og
lengi að gróa yfír sár.
Eins og ég gat um hér að
framan, þá er Hellisheiði fjölfar-
in gönguleið og góð og fögur
leið í góðu veðri. Gamla leiðin
um Mosfellsheiði til Þingvalla er
einnig mjög fögur og skemmtileg
leið til gönguferða. Við þá götu
er þörf að hressa við vörður, eins
og á Hellisheiði. Rústir sæluhúsa
eru líka þar uppi á heiðinni.
Þannig mætti lengi telja upp.
Hvaðeina bíður síns tíma, en
margar þessar gömlu leiðir eru
mikið gengnar.
Það er skylda allra að fara
vel með og skemma ekki gamlar
minjar, hlúa fremur að þeim og
kenna öðrum að virða þær.
Höfundur er smíðakennari.
Metsölublað á hverjum degi!
Kæri ferða-
málafrömuður
eftirFriðrik
Haraldsson
Undirritaður þorir næstum að
leggja höfuð sitt að veði um það,
að Einar Guðjohnsen sé mun betur
að sér um ferðamál og lög og regl-
ur þeim tengd, hérlendis sem er-
lendis, en hann af hógværð sinni
vill láta í veðri vaka í grein sinni
í Mbl. hinn 9. marz sl., þar sem
hann vegur svolítið að leiðsögu-
mönnum. Sé sú samt ekki raunin,
hefur hann vafalaust bætt úr því
nú með því að lesa sér betur til.
Hafí hann engu að síður þökk fyr-
ir skrifín. Það er tilhlökkunarefni
að fá svo að eiga orðastað við
hann og aðra á málefnalegum
grundvelli í stað tilfinninga og
gamalia rómantískra kerlinga-
bóka.
Nokkrar staðreyndir
Að orðum Einars birtum verður
ekki hjá því komizt að benda á
tvær einfaldar staðreyndir:
1. Félag leiðsögumanna er stéttar-
félag (350 félagar).
2. Ymis lög og reglugerðir eru til
þess að vemda atvinnuvegi og
starfstéttir.
Flest okkar erum félagar í hin-
um ýmsu stéttarfélögum til þess
að tryggja sem bezt kjör okkar og
réttindi í skjóli ýmissa laga, s.s.
um stéttarfélög og vinnudeilur,
atvinnuréttindi útlendinga o.s.frv.
Það Iiggur því ljóst fyrir, að ekk-
ert okkar líður takmarkalausan
innflutning vinnuafls til starfa í
greinum, þar sem nægilegur
mannafli og þekking er fyrir hendi.
Vitaskuld koma upp tilvik, sem
krefjast undantekninga frá regl-
unni, þ.e.a.s. að útlendingar fái
atvinnuleyfi. Sú er líka raunin með
leiðsögustarfíð.
Samkvæmt upplýsingum, sem
félagsmálaráðherra tíundaði í svari
við fyrirspum á Alþingi í desember
sl., hefur vinnumálanefnd félags-
málaráðuneytisins veitt að meðal-
tali 4 útlendingum atvinnuleyfí til
leiðsögustarfa á ári síðan 1982.
Margfalt fleiri útlendingar hafa
engu að síður stundað þessi störf
ólöglega á sama tíma, þrátt fyrir
að réttum yfirvöldum hafi verið
fullkunnugt um lögbrotin!
Félag leiðsögumanna hefur í
gegnum árin veitt mun fleiri já-
kvæðar umsagnir um atvinnleyfís-
umsóknir en fram komu í svari
ráðherra, þannig að umboðsmenn
umsækjenda hafa ekki gengið alla
hina lögboðnu leið eða vinnumála-
deildin hefur ekki uppfyllt skyldur
sínar samkvæmt lögum.
Ferskustu dæmin um lagalega
nauðsyn þess, að útlendingar hafí
atvinnuleyfi handbært við komu til
landsins, hyggist þeir starfa hér-
lendis, er erlenda starfsfólkið í
fiskvinnslunni, pólska áhöfnin á
einu farskipanna okkar og dávald-
urinn, sem ætlaði að lækna með
dáleiðslu. Þetta er vafalaust það,
sem Einar Guðjohnsen nefnir
„einkarétt“ þann, sem leiðsögu-
menn krefjast.
Full lenging og útvikkun beina á sér
oftaststað til 20 ára aldurs. Mesta
vaxtarskeið drengja er I kringum
12-14 ára aldurinn og stúlkna um
10-12 ára.

■4
áf
§§
P. 9
§ m

. Jr - ,, •
2SgRr - :■ *
' ■ >
lyix
Fólksem hreyfirsig mikið hefurmeiri
beinmassa á efri árum en þeirsem
hreyfasig lítið.