Morgunblaðið - 16.03.1988, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. MARZ 1988
Ferðamál á Íslandí
eftirEinarÞ.
Guðjohnsen
Hvert stefnir
í ársbyijun birtist í Ferðablaði
Lesbókar viðtal, sem Oddný Björg-
vinsdóttir átti við þrjá breska ferða-
skrifstofumenn, sem allir eru mikil-
virkir í sölu íslandsferða.
Þeir létu í ljós miklar áhyggjur
af hækkandi verðlagi á Islandi, en
ísland hefir lengi verið meðal dýr-
ustu ferðamannalanda heimsins.
Verð á matvælum hefir snarhækk-
að og má hafa af því verulegar
áhyggjur. Varla var á bætandi í
þeim efnum, en eitthvað hefir þetta
lagast við gengisfellinguna nú.
Annað var þó, sem vakti athygli
mína, og er mun meira áhyggjuefni
en matarverðið. Ferðaskrifstofu-
mennimir kvörtuðu sáran undan
viðskiptum sínum við Ferðamála-
ráð, sögðu það óvirkt og ekki njóta
neinnar virðingar. Þessi ummæli
era þungur dómur um andlit
íslenskra ferðamála útávið.
Ferðamálaráð er íjölmennt og
þungt í vöfum. Það er aðeins kallað
saman tvisvar á ári og getur því
varla haft nein veruleg áhrif eða
fylgst vel með gangi mála. Hinsveg-
ar er starfandi minni nefnd, fram-
kvæmdastjóm Ferðamálaráðs, og
það er þessi nefnd sem ræður öllu
og segir ferðamálastjóra fyrir verk-
um. Ferðamálastjóri er fram-
kvæmdastjóri Ferðamálaráðs. Hon-
um virðist ekki ætlað að hafa mik-
ið frumkvæði heldur að fara að
fyrirmælum þessarar nefndar, sem
augljóslega getur verið mjög erfítt
hlutskipti. Ummæli Bretanna verða
því að skrifast á reikning nefhdar-
innar.
En getur þessi nefnd, sem starf-
ar í nafni Ferðamálaráðs, velt
ábyrgðinni áfram? Að nokkru leyti
er það hægt. Ferðamálaráð er fjár-
vana. Því eru ætlaðar ákveðnar
tekjur frá Keflavíkurflugvelli, en
þeir peningar fást ekki hvað svo
sem lögin segja. Ferðamálaráðu-
neytið (samgönguráðuneytið) og til-
heyrandi ráðherra hafa yfír Ferða-
málaráði að segja og þaðan hljóta
því að koma heimildir eða hömlur
til jáðsins.
I viðtalinu er haft eftir einhveij-
um ráðherra að „auðvitað sé hann
hlynntur ferðaþjónustu en við vilj-
um ekki of marga ferðamenn".
Hvaða maður er það, sem lætur
hafa þetta eftir sér, er það sjálfur
ferðamálaráðherrann eða einhver
annar? Og hveijir eru „við“, sem
hann talar um? Er hann að tala um
alla þjóðina, Alþingi, ríkisstjómina,
sinn flokk eða bara sjálfan sig í
fleirtölu? Svar við þessu skiptir
verulegu máli og getur varðað
framtíð ferðaþjónustu sem alvöru-
atvinnuvegar á íslandi. Við, sem
að ferðamálum vinnum, verðum að
krefjast skýrra svara og fá upplýst
hvaða ráðherra talar svo í okkar
nafni að því er virðist.
Vald ráðherrans
og ráðuneytis
I lögum um skipulag ferðamála
er skilgreint hvað sé ferðaskrif-
stofurekstur:
a. Upplýsingar um ferðir innan-
lands eða erlendis.
b. Hverskonar umboðssala farmiða
með skipum, bifreiðum, flugvél-
um eða jámbrautum.
c. Utvegun gistihúsnæðis.
d. Skipulagning og sala hópferða,
innanlands eða erlendis, og mót-
taka erlendra ferðamanna.
Einnig kemur fram í lögunum,
að leyfí þurfí frá ráðuneytinu til að
stunda þessa starfsemi. Ennfremur
að ráðuneytið ákveði hvaða ferðafé-
lög séu undanþégin þessum ákvæð-
um að því er lýtur að ferðum innan-
lands.
Framangreind upptalning er all-
yfírgripsmikil og augljóst, að þótt
menn vildu aðeins sinna einum
þætti ferðaþjónustu þá krefst það
ferðaskrifstofuleyfis. Er þessum
lögum framfylgt í einu og öllu eða
aðeins af handahófi? Lítum aðeins
á nokkur dæmi.
Allmikið er um, að smalað sé í
hópferðir, fleiri eða færri og utan-
lands eða innan. Endurtekin starf-
semi af þessu tagi virðist falla und-
ir ákvæðin.
Stjómmálafélögin skipuleggja
árlegar ferðir, .bæði innanlands og
utan, og virðist augljóst að sú starf-
semi fellur undir ákvæði laganna.
Hvað segir ráðuneytið við því?
BSRB og VR hafa nýlega samið
um leiguflug og bílaleigubíla í Evr-
ópu. Þetta fellur ótvírætt undir
ákvæði laganna um ferðaskrifstofu-
rekstur. Hafa þessir aðilar sótt um
og fengið ferðaskrifstofuleyfí? í
utanlandsferðum gera lögin ekki
ráð fyrir undanþágum.
Þessi fáu dæmi sýna ljóslega hve
Austan Námafjalls.
vafasöm þessi lög em og fram-
kvæmd þeirra.
Meðal verkefna Ferðamálaráðs
er stofnun ferðamálafélaga og að-
stoð við þau og nokkuð rösklega
hefur verið gengið að þessu verk-
efni. Víða var strax hafist handa
og farið að sinna ýmsum þáttum
ferðamálanna, en fljótlega ráku
menn sig á lögin. Til starfseminnar
þurfti ferðaskrifstofuleyfi og varð
í upphafi að setja bankatryggingu
að upphæð 2,6 millj. kr. sem nú
hefír verið hækkuð í 4 milljónir.
Bankatryggingin
Þessi trygging er draugur frá
fyrri tímum og skortur verður á
skýringum þegar spurt er hvers
vegna og til hvers? í upphafi var
þetta fengið frá hinum Norðurlönd-
unum eða annars staðar að, og
þótti víst sjálfsagt hér eins og þar,
einkum vegna leiguflugferða ef
hópar skyldu stranda erlendis sök-
um vanskila ferðaskipuleggjan-
dans.
Hvað með þá, sem aldrei nota
leiguflug? Hvað með þá, sem ein-
göngu flytja inn ferðamenn? Hvað
með litlar ferðaskrifstofur og stórar
ferðaskrifstofur? Jú, allir eitt.
í dag er allt þetta óþarft. Flestir
tryggja sig og allir geta tryggt sig
gegn ferðarofum, sem geta komið
til af ýmsum óviðráðanlegum orsök-
um. Með öðmm orðum, þessi
bankatrygging fyrir ferðaskrif-
stofurekstri er úrelt hafi hún þá
nokkum tíma verið nauðsynleg.
Hvers vegna þarf yfír höfuð að fara
öðmvísi með stoftiun fyrirtækja í
ferðaþjónustu en t.d. í verslun eða
iðnaði?
Öll þessi miðstýring, sem við-
gengst á svo mörgum sviðum í þjóð-
félaginu í dag, í ferðamálum, land-
búnaði, sjávarútvegi og víðar, verð-
ur að hverfa eða* a.m.k. að minnka
vemlega.
Hafa menn sofnað á verðinum
°g gleymt fyrri slagorðum? Hvar
heyrist nú: Báknið burt?
Höfundur er ferðamálafrömuður.
Mavaerarður eða vöruhöfn
ísafirði. O
FYRSTI áfangi vöruhafnar í
Sundahöfn á ísafirði var tekinn
í notkun fyrir skömmu við hátíð-
lega athöfn og veisluhöld sem
hafnamefnd bauð til. Þrátt fyrir
það er hafnaraðstaðan ekki að-
gengileg flutningaskipum og
verður væntanlega ekki á næst-
urini þar sem fjárveitingar hafa
ekki fengist frá Alþingi.
Að sögn hafnarstjóra er nú leitað
eftir lánum þar til framlög fást frá
ríkissjóði, en dýpka þarf við 120
metra viðlegukant sem byggður var
á síðasta ári. Framkvæmdir við
þennan áfanga hófust 1981, var
þá unnið við gerð fyrirstöðugarða
og landfyllingar fyrir um 40 milljón-
ir króna á núvirði. Síðan lágu fram-
kvæmdir niðri þar til á síðasta ári
þrátt fyrir fjögurra ára áætlun
stjómvalda sem gerði ráð fyrir að
áfanginn yrði fullgerður árið 1984.
A síðasta ári var hafíst handa við
gerð stálþils og fyllinga að því. Sú
framkvæmd kostaði 33 milljónir
króna, svo að samtals hefur nú
verið varið 73 milljónum króna til
verksins. Verði efndir ríkisvaldsins
álíka og við fyrri áfangann og láns-
fé fæst ekki má búast við að fyrstu
fragtskipin leggist að í Sundahöfn
á árinu 1993.
Að sögn hafnarstjórans á
Isafírði, Haraldar L. Haraldssonar,
eru þessar tafír afar bagalegar.
Meðal annars höfðu komiir stórra
skipa til ísafjarðar aukist frá árinu
1977 úr 874 skipakomum í 2.043
árið 1986. Hann segir að alloft
hafí myndast óviðunandi ástand við
höfnina og að skip hafí þurft að
bíða langan tíma eftir að komast
að bryggju, sem meðal annars hafi
raskað vemlega tímaáætlunum
strandferðaskipa.
Nú er um þriðjungur af viðlegu-
rými ísafjarðarhafnar orðinn hálfr-
ar aldar gamall og gæti því brostið
fyrirvaralítið auk þess sem um
helmingur alls bryggjurýmis fyrir
stærri skip er orðinn 40 ára.
Til þess að gera nýja hafskipa-
kantinn nothæfan fyrir stærri skip
þarf að dýpka og gera fyrirstöðu-
garð fyrir 24 milljónir króna. Þeim
áfanga átti að ljúka í ár, en þá var
framkvæmdin felld niður af fjárlög-
um ríkisins og óvíst um frekari fjár-
veitingar eins og venjan er þegar
um fjármál ríkissjóðs er að ræða.
Hafnarstjóri sagði að nú væri
reynt að afla lánsfjár til að ljúka
þessari mikilvægu framkvæmd.
Takist það ekki er ljóst að sá áfangi
sem náðst hefur kemur ekki að
notum fyrir stærri skip vegna þess
hve grunnt ér.
Hafnarmálastofnun ríkisins hef-
ur séð um hönnun og verkstjórn.
Var Aðalsteinn Aðalsteinsson yfír-
verkstjóri, en Sigtryggur Bene-
diktsson tæknifræðingur frá
Hafnamálastofnun. Fyrirtæki á
ísafírði hafa að mestu unnið verkið.
- Úlfar
Morgunblaðið/Úlfar Ágústsson
Þarna var unnið fyrir 40 milþ’ónir á núvirði 1981 og 33 milljónir í
fyrra. Ef hlíta á ákvörðun ríkissjóðs stendur þarna 73 milljóna fjár-
festing án annars sjáanlegs tilgangs næstu árin en að vera samkomu-
staður mávanna.