Morgunblaðið - 30.04.1988, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. APRÍL 1988
27
Ársskýrsla bandaríska varnarmálaráðuneytisins:
Síst dregiir úr hernaðar-
uppbyggingu Sovétmanna
Hreyfanlegar langdrægar eldflaugar og ný tegund sprengjuflugvélar
Washington, Reutcr.
SOVÉTMENN hafa nú tiltækar
tvær g-erðir hreyfanlegra lang-
drægra kjarnorkueldflauga,
sem myndu treysta mjög varnir
þeirra i hugsanlegum kjarn-
orkuátökum. Langdrægar
landeldflaugar Bandaríkja-
manna eru á hinn bóginn ekki
hreyfanlegar. Þær fregnir að
austan, sem mestu máli eru
taldar skipta, eru af nýrri teg-
und langdrægra eldflauga, SS-
24, sem Rauði herinn tók ný-
lega í notkun. SS-24 er búin tíu
kjarnaoddum og er skotið af
járnbrautarvögnum. Með þess-
um hætti geta Sovétmenn flutt
flaugar þessar til á svipstundu
og þvi vonlaust að reyna að
skjóta á skotpallana, sem engir
eru utan vagnanna. Kom þetta
fram á blaðamannafundi, sem
Caspar Weinberger, vamar-
málaráðherra Bandaríkjanna,
hélt við útgáfu árlegs rits ráðu-
neytisins um vígbúnað Sov-
étríkjanna, „Soviet Military
Power — 1988“. Carlucci skýrði
einnig frá ýmissi vigbúnaðar-
þróun annarri í Sovétríkjunum
og sagði hann að brátt yrði hin
fullkomna sprengjuflugvél
Blackjack tekin í notkun.
Bandaríkjamenn ráða ekki yfir
hreyfanlegum langdrægum land-
eldflaugum en á Bandaríkjaþingi
er þessa dagana deilt um hvort
halda beri áfram þróun og smíði
„Midgetman“-eldflaugarinnar.
Eldflaug þessi verður hreyfanleg
og mun bera einn kjamaodd. Þá
greinir menn og á um hvort koma
beri kjamorkueldflaugum af MX-
gerð fyrir á hreyfanlegum vögn-
um en hver slík eldflaug getur
borið allt að tíu kjamaodda.
í skýrslu vamarmálaráðuneyt-
isins kemur fram að undir Moskvu
og fleiri sovéskum borgum er að
fínna neðanjarðarbyrgi þar sem
ráðamenn geta hafst við komi til
kjamorkustyijaldar. Carlucci
sagði byrgi þessi í senn hugsuð
sem stjómstöðvar í kjamorku-
styijöld og íverustaðir ráðamanna
á hættutímum.
Carlucci segir að þegar hafi um
tíu SS-24 flaugar verið teknar í
notkun. Varar hann ennfremur
við því að Sovétmenn færi sér
tæknina sífellt betur í nyt og því
sé hið tæknilega forskot lýðræðis-
þjóðanna minna en nokkru sinni
fyrr og fari sífellt minnkandi.
„Marksækni hinna færanlegu
SS-24 flauga og sú staðreynd, að
þær munu að mestu leyti standa
heilar eftir kjamorkuárás, auka
drápsmátt hins langdræga kjam-
orkuherafla Sovétrílq'anna stór-
lega,“ segir meðal annars í hinu
175 síðna ársriti, en í því er
ógrynni ljósmynda og upplýsinga
um hemaðarmátt Sovétríkjanna.
Segir ennfremur að með tilkomu
SS-24 sé Sovétmönnum nær eng-
in takmörk sett um hvaðan þeir
skjóti kjamorkuflaugum sínum.
Þar sem á annað borð eru jám-
brautarteinar, er hægt að setja
SS-24 í skotstöðu.
Að sögn embættismanna vam-
armálaráðuneytisins var SS-24,
sem getur hæglega hæft skot-
mörk í Bandaríkjunum, tekin í
notkun síðla á síðasta ári. Tveim-
ur árum áður höfðu Sovétmenn
tekið í notkun aðra færanlega
lq'amorkueldflaug, SS-25, en hún
er aðeins með einn kjamaodd og
er skotið af sérsmíðaðri vörubif-
reið. Báðar tegundimar geta hæft
skotmörk af mikilli nákvæmni í'
um og yfir 10.000 km fjarlægð.
Þrátt fyrir að upplýsingar um
SS-24 og Blackjack-sprengjuflug-
vélin hafi vakið mesta athygli, var
hér síður en svo um einu nýmælin
í vígbúnaði Sovétmanna að ræða.
Á síðastliðnu ári hafa Sovétmenn:
• Hleypt fjórða flugmóðurskipi
sínu af Kiev-gerð af stokkunum.
• Tekið hina nákvæmu SSN-
21 stýriflaug í notkun, en henni
er skotið af hafí.
• Hleypt þriðja kafbátnum af
hinni fullkomnu Akula-gerð af
stokkunum.
• Tekið 11-76 ratsjárflugvél í
notkun, en hún gegnir einnig hlut-
verki fljúgandi stjómstöðvar á
stríðstímum (AWACS).
■
Einn Akula-kafbátanna þriggja á Kyrrahafi.
DOD
DOD
Blackjack-sprengjuflugvél, en hún getur flogið heimsálfna á
milli.
SS-24 flaug í skotstöðu á járnbrautarvagni.
Sovétríkin;
Umbótasinninn Boris
Jeltsín iðrast einskis
BORIS Jeltsín, fyrrum yfirmaður Moskvudeildar sovéska komm-
únistaflokksins, segir í viðtali, sem nýverið birtist í sovésku tíma-
riti, að gagnrýni sín á flokksforystuna hafi verið bæði „heiðarleg“
og „beinskeytt“. Jeltsín var vikið úr starfi og féll í ónáð eftir að
ræðu sem hann flutti 21. október síðastliðinn á fundi miðstjórnar
• sovéska kommúnistaflokksins. í ræðu sinni gagnrýndi Jeltsín slæ-
lega framkvæmd umbótastefnu Míkhails S. Gorbatsjovs sem og
forréttindi ráðamanna í Sovétríkjunum. Mál Jeltsíns vakti mikla
athygli á Vesturlöndum og þótti sýna með ótvíræðum hætti að
hart væri deilt um stefnu Sovétleiðtogans innan flokksforystunnar.
Viðtalið birtist í þýskri útgáfu
Moskvufrétta og er þetta í fyrsta
skipti sem sovéskir fjölmiðlar
ræða við Jeltsín frá því honum
var vikið úr embætti flokks-
formanns í Moskvu. Jeltsín naut
umtalsverðra vinsælda í Moskvu
og þótti sérlega kraftmikill boð-
beri umbótastefnu Gorbatsjovs.
Moskvufréttir er gefið út á
fjölmörgum tungumálum en út-
gáfa þess á þýsku hófst fyrr í
þessum mánuði. Tímaritið er
gefið út í Vestur-Þýskalandi en
ritstjómarskrifstofurnar eru í
Moskvu.
Tvíþættur tilg'angur
í viðtalinu kemur fram að
Jeltsín, sem er 57 ára að aldri,
hefur enn ekki náð sér fyllilega
eftir hjartaáfall er hann fékk
skömmu eftir að hann flutti ræð-
una örlagaríku.
Sovéskur blaðamaður, Míkhaíl
Poltoranín ritar greinina um
Jeltsín en talið er að tilgangurinn
með birtingu hennar sé einkum
tvíþættur. I fyrsta lagi hafi rit-
stjórar tímaritsins talið þetta
ákjósanlega leið til að kynna hina
þýsku útgáfu þess og í annan
stað hafi ráðamönnum þótt
ástæða til að birta svar við grein,
sem birtist í vestur-þýska dag-
blaðinu Die Zeit í febrúar, og
var sögð vera útskrift á ræðunni
sem Jeltsín flutti á miðstjórnar-
fundinum. Samkvæmt Die Zeit
veittist Jeltsín ekki einungis að
spilltum embættismönnum og
andstæðingum umbótastefnunn-
ar heldur gagnrýndi hann einnig
Raisu, eiginkonu Gorbatsjovs, og
Jegor Lígatsjov, hugmyndafræð-
ing kommúnistaflokksins og
annan valdamesta mann Sov-
étríkjanna. í viðtalinu við
Moskvufréttir segir Jeltsín ræð-
una, sem birtist í Die Zeit vera
blábera fölsun. (Frásögn af ræð-
unni birtist hér í Morgunblaðinu
sunnudaginn 17. apríl og var hún
byggð á franska blaðinu Le
Monde)
Óhræddur o g ákveðinn
Jeltsín kveðst einskis iðrast
og lýsir yfir því að enn sé hann
þeirrar skoðunar að hraða þurfi
framkvæmd umbótaáætlunar-
innar í Sovétríkjunum. Segist
hann vera einn þeirra manna sem
þori að feta ótroðnar slóðir og
óttist ekki afleiðingarnar. Því
hafí hann komið sjónarmiðum
sínum á framfæri af einurð og
Boris Jeltsín.
heiðarleika. í greininni segir
einnig að Jeltsín hafi verið flutt-
ur fárveikur af sjúkrahúsi í nóv-
embermánuði til að hann gæti
verið viðstaddur fund forustu-
manna Moskvudeildar kommúni-
staflokksins. Greinarhöfundur
kveðst hafa setið fundinn en á
honum var Jeltsín fordæmdur
vegna gagnrýni sinnar og sviptur
völdum. Segir blaðamaðurinn
það hafa vakið athygli sína
hversu þrútinn Jeltsín hafi verið
í andliti. Hafi þetta stafað af því
að læknar hafi „dælt“ lyfjum í
Jeltsín til þess að hann gæti hlýtt
á óbótaskammir félaga sinna.
Heimild: The New York Times.
Bretland:
Viðskipta-
halli fer
minnkandi
London, Reuter.
YFIRVÖLD á Bretlandi skýrðu
frá þvi í gær að halli á viðskipt-
um landsmanna hefði dregist
saman um þriðjung í marsmán-
uði. Fréttir þessar urðu til þess
að pundið snarhækkaði í verði
á gjaldeyrismörkuðum.
Viðskiptahallinn var 854 milij-
ónir sterlingspunda (um 60 millj-
arðar ísl. kr.) í marsmánuði og
hafði hann dregist saman um
þriðjung frá því í febrúar er hann
nam 1,32 milljörðum punda (um
92 milljörðum ísl kr.).
Staða pundsins gagnvart helstu
gjaldmiðlum styrktist mjög af
þessum sökum og var það selt á
1,8870 dollara í London. Hlutabréf
hækkuðu einnig í verði í kauphöll-
inni þar í borg. Fjölmargir fjármál-
asérfræðingar höfðu búist við
auknum viðskiptahalla í marsmán-
uði.
Fjármálamenn gerast jafnan
áhyggjufullir er fréttir berast af
miklum viðskiptahalla þvi aukinn
innflutningur á kostnað útflutn-
ingsgreina' þykir bein ávísun á
aukna verðbólgu.