Morgunblaðið - 05.05.1988, Qupperneq 32

Morgunblaðið - 05.05.1988, Qupperneq 32
32 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. MAÍ 1988 Útgefandi iutftfafeife Árvakur, Reykjavík Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason. Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, ÁrniJörgensen. Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst IngiJónsson. Auglýsingastjóri BaldvinJónsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Askrjftargjald 700 kr. á mánuöi innanlands. (lausasölu 60 kr. eintakið. Byggðamálin Sú stefna, sem fylgt hefur verið í byggðamálum er að komast í þrot. Það er að vísu umdeilan- legt, hvort fylgt hefur verið ákveð- inni stefnu til þess að tryggja áframhaldandi búsetu á lands- byggðinni. Hitt fer ekki á milli mála, að mikil fjárfesting hefur átt sér stað í byggðum um land allt með tilstyrk ríkisvaldsins og í því felst út af fyrir sig ákveðin stefnumörkun. Þrátt fyrir mikla uppbyggingu í atvinnutækjum víða um land eru byggðamálin komin í mikla kreppu. Árið 1985 voru íbúar landsbyggðarinnar 95 þúsund en á suðvesturhominu þjuggu þá 147 þúsund manns. Byggðastofnun hefur gert tölvuspá, sem reiknar með því, að um aldamót hafí íbúum landsbyggðarinnar fækkað um 3.000 manns en íbúum suðvestur- homsins hafí þá fjölgað um 35 þúsund frá þvi sem var 1985. Raunar þurfa menn engar slíkar tölur til þess að gera sér grein fyrir því, hversu alvarlegt ástandið er í byggðamálum. Það er augljóst, að íbúar lands- byggðarinnar telja, að mjög halli á þá í allri framþróun þjóðfélags- ins. Þeir horfa á gífurlegar fram- kvæmdir á höfuðborgarsvæðinu og suðvesturhominu, svo sem ný- byggingu Seðlabankans, flugstöð- ina, Kringluna, væntanlegt ráðhús og veitingahús á Öskjuhlíð og telja þessar framkvæmdir til marks um, að Reykjavíkursvæðið sogi til sín allt flármagn í óþarfa framkvæmd- ir. Þeir standa frammi fyrir því, að eignir þeirra em verðlitlar, ef þeir vilja selja og flytja til Reykjavíkur. Þeir horfast í augu við vandamál, þegar kemur að framhaldsmenntun bama þeirra. Þeir sætta sig illa við það, að meira Qármagn komi ekki til sam- göngubóta á landsbyggðinni. Þáttur í þessu öllu er svo staða atvinnufyrirtækjanna. Svo virðist sem kaupfélögin hafí samanlagt tapað mörg hundruð milljónum króna á sl. ári. Verulegur sam- dráttur hefur staðið ýfír í land- búnaði undanfarin ár, sem hefur komið niður á þeim þéttbýlisstöð- Um, sem hafa byggzt upp á þjón- ustu við landbúnaðinn. Þegar erfið staða sjávarútvegs og fískvinnslu kemur til viðbótar, þarf engan að undra, þótt örvæntingar gæti með- al íbúa á iandsbyggðinni um framt- íðina. Ungur sérfræðingur í skipulags- málum, Trausti Valsson, sagði í grein hér í Morgunblaðinu sl. haust, að „núverandi byggðastefnu hefur ekki tekizt að stöðva óheilla- þróunina - og því er hún augsýni- lega stórgölluð... Verstu mistökin voru þau að átta sig ekki á því, að hin dreifða byggð úti á landi, hlaut að mega búast við að eiga fyrir höndum mjög alvarlega vam- arbaráttu í þjóðfélagi, sem færist stöðugt í átt til meiri þarfa í mennt- un, þjónustu og samskiptum ... Nú er farið að koma sífellt betur í ljós, að yfírdrifín atvinna og óhemju tekjur, eru ekki nóg einar saman til að halda í fólkið; það gerir meiri og stærri kröfur." fbúar á höfuðborgarsvæðinu hafa löngum býsnast yfír þeim íjármunum, sem gengið hafa til uppbyggingar atvinnulífs á lands- byggðinni. Væntanlega getur þó enginn íslendingur hugsað sér að búa í landi, þar sem öll byggðin hefur safnazt saman á einn blett. Þess vegna verður ekki hjá því komizt að taka byggðastefnuna upp til endurmats og leita leiða til þess að efla þjóðlífíð á landsbyggð- inni á nýjan leik. Fá verkefni em brýnni nú um stundir. Viðskipta- bann á Suð- ur-Afríku? Fulltrúar fímm þingflokka, allra nema Borgaraflokksins, hafa lagt fram á Alþingi frv. um við- skiptabann á Suður-Afríku. í greinargerð kemur fram, að til- gangurinn er sá að „þrýsta á ríkis- stjóm landsins til þess að láta af stefnu sinni" og er þá átt við að- skilnaðarstefnuna og kúgun hvíta minnihlutans á hinum svarta meiri- hluta. Vel má vera, að slfkt viðskipta- bann geti haft áhrif, þótt þess séu fá dæmi ef nokkur. Hitt er alveg ljóst, að ef þingmenn Sjálfstæðis- flokks, Framsóknarflokks, Alþýðu- flokks, Alþýðubandalags og Kvennalista, vilja vera samkvæmir sjálfum sér, hljóta þeir að breyta þessu frumvarpi í meðförum Al- þingis á þann veg, að þetta við- skiptabann nái til allra þeirra ríkja, þar sem ríkisstjómir kúga þegna sína, eins og i Suður-Afríku. Um þessar mundir fylgjumst við með fréttum um slíka kúgun í Pól- landi. Hún hefur viðgengist ára- tugum saman í öllum A-Evrópu- löndunum og raunar víða um heim. Því verður vart trúað, að þing- menn þessara flokka vilji bara setja viðskiptabann á þær þjóðir, sem við höfum efni á að setja í við- skiptabann! Við íslendingar getum ekki verið þekktir fyrir að sýna sömu hræsni í afskiptum okkar af alþjóðamálum, eins og hinar Sam- einuðu þjóðir gera aftur og aftur. Hér verður eitt yfír alla að ganga. í greinargerð er vitnað til fordæm- is Norðurlandaþjóða. Það er vont fordæmi. Sumar þeirra hafa sett Suður-Afríku í viðskiptabann en stundað jafnframt lífleg vopnavið- skipti við ríkið framhjá viðskipta- banninu. Eru slík vinnubrögð til eftirbreytni? Athugasemdir við Reykj avíkurbréf eftír Einar Odd Kristfánsson Margt breytist í tímans rás. Hér áður fyrr var það ein helsta skemmtan þeirra sem boðuðu rót- tæka vinstri stefnu að bera vammir og skammir á útgerðarmenn þessa lands og kenna þeim um allt sem aflaga fór. Þau eru kynleg örlög Morgunblaðsins að vera nú arftaki þessara meinlegu skrifa, eða það gæti maður að minnsta kosti haldið eftir lestur Reykjavíkurbréfs 1. maí sl. _ í sem stystu máli virðist það skoðun bréfritara að stjómendur íslenskra sjávarútvegsfyrirtælga séu upp til hópa hreinir aular, sem ekki kunni fótum sínum forráð, hafí hvorki vit né þekkingu til að reka fyrirtæki sín á hagkvæman hátt. Að dómi bréfritara virðist svo illa komið fyrir þessum mönnum að þeim er fyrirmunað að hugsa um annað en að heimta gengislækk- un af stjómvöldum. Eða eins og bréfritari orðar það: „ ... Það er einungis eitt sjávarútvegsfyrirtæki á öllu landinu, sem grípur til ann- arra ráðstafana en þeirra einna að óska eftir gengisfellingu..." Bréfritari vill meina að hjá öðrum fyrirtækjum á öðram sviðum gæti nú mjög nýrra viðhorfa í rekstri. Þar hafí komið fram ungir menn með vit, þekkingu og burði til að gera fyrirtækin að yfírburðafyrir- tælg'um, en ekki bryddi mikið á nýjungum af þessu tagi í undir- stöðuatvinnuvegi þjóðarinnar. í bréfínu er síðan rakinn hluti af ræðu Jóhannesar Nordal seðla- bankastjóra sem hann flutti nýlega á árshátíð Seðlabankans. Glöggt má ráða af þeim tilvitnunum að seðlabankastjórinn og höfundur Reykjavíkurbréfsins era mjög á sama máli. Þar sem sá hugarheimur sem Reykjavíkurbréf þetta er sprottið úr er allrar athygli verður, er rétt að fara hér nokkram orðum um hinar furðulegu staðhæfíngar bréf- ritara. Gengisstefnan Engir í þessu landi eiga jafn mikið undir því, að íslenska krónan Einar Oddur Kristjánsson „Verðlag sjávarafurða hefur nú fallið verulega og ekki séð fyrir end- ann á því. Borin von er að stjórnvöldum takist að þessu sinni að kveða niður verðbólguna. Það er við þessar aðstæður sem hagsmunaaðilar í sjávarútvegi hafi full- yrt að þýðingarlaust sé að halda við núgildandi stefnu í gengismálum. Slíkt mundi á örstuttum tima leiða til hruns, ekki eingöngu í sjávar- útvegi heldur mest alls efnahagslífsins með skelf ilegum afleiðing- um, ekki síst fyrir laun- þega þessa lands.“ megi halda verðgildi sínu eins og fyrirtæki í útflutnings- og sam- keppnisgreinum. Því það bitnar bseði fyrst og þyngst á þeim, þegar grafíð er undan verðgildi krónunn- ar. Allir aðilar í íslenskum sjávarút- vegi, bæði veiðum og vinnslu, hafa á undanfömum áram stutt af heil- um hug þá opinbera stefnu stjóm- valda að auka hér festu í efnahags- málum og reyna að varðveita verð- gildi gjaldmiðilsins. Jafnframt hafa aðilar í sjávarútvegi aftur og aftur áréttað þá skoðun að framskilyrði þess að fastgengisstefna stjóm- valda fengi staðist væri að verðlag hér innanlands héldist stöðugt. Því miður hefur þetta ekki geng- ið eftir eins og alþjóð er kunnugt. Verðlag hér innanlands hefur ætt áfram og virðist ekki á því lát. Á síðastliðnu ári hækkaði verðlag hér innanlands um 23%, á sama tíma og verðbólgan í okkar helstu við- skiptalöndum var þetta á bilinu 0 til 4%. Hlutfallslegur munur á verð- bólgunni hér og í viðskiptalöndum okkar er því mun meiri nú en oft- ast áður á undanfömum áratugum. Þrátt fyrir þessa óðaverðbólgu hér innanlands og fastgengisstefnuna er nú nokkuð ljóst að sjávarútvegs- fyrirtæki, bæði veiðar og vinnsla, vora ekki rekin með halla á síðast- liðnu ári ef litið er á heildina. Þetta sýnir svo ekki verður um villst hversu gífurlega mikil aðlögunar- hæfni íslensks sjávarútvegs er. Mjög miklar breytingar hafa átt sér stað í rekstri fyrirtækjanna, þó eflaust megi gera miklu betur á flestum sviðum sjávarútvegsins eins og reyndar allstaðar. Fjölmargar nýjungar hafa komið fram, ný tækni hefur ratt sér til rúms, nýjar pakkningar og ný framleiðsla verið markaðssett. Fullyrðingar höfundar Reykjavíkurbréfs um hið gagn- stæða er aðeins vitnisburður um ókunnugleika hans. Á tímum hækkandi verðlags á útflutningsafurðum okkar geta út- flutningsfyrirtækin staðist svo mikla hækkun raungengis, eins og varð á síðastliðnu ári. En það er hrein óskhyggja að ætla að slíkt ástand geti varað nema mjög stutta stund. Um mitt síðastliðið ár hætti verðlag á fískafurðum að hækka og seinni hluta ársins fór að gæta sölutregðu. Allflest fyrirtæki í sjáv- arútvegi vora rekin með rekstr- artapi síðustu mánuði ársins. Eigi að síður reyndu fískvinnslu- fyrirtækin í landinu að mæta Framkvæmdalán en stöðu hjá Húsnæðiss BIÐSTAÐA er nú hjá Húsnæðisstofnun í afgreiðslu framkvæmda- lána. Þau lán hafa verið veitt fyrirtækjum og stofnunum til að byggja íbúðir, sem siðan eru seldar einstaklingum, eftir að þeir hafa fengið lánsloforð frá stofnuninni. Ekki hefur reynst unnt að afgreiða þessi lán nú um nokkurt skeið vegna fjárskorts stofnun- arinnar. Gunnar S. Björnsson stjórnarmaður í Húsnæðismálastjórn ríkisins segir, að miðað við þær umræður sem hafa verið í stjóm- inni, muni verða lögð áhersla á að veita framkvæmdalán tíl fyrir- tækja og félaga úti á landi, þegar lánveitingar hefjast að nýju. Gunnar sagði að mjög margar umsóknir um framkvæmdalán lægju nú fyrir frá fyrirtækjum, bæði utan af landi og af Reykjavíkursvæðinu. „Við getum ekki sinnt þeim málum ennþá vegna Qárskorts í kerfínu, lán til einstaklinga hafa verið látin ganga fyrir. Þetta byggist talsvert á því hve mikið lífeyrissjóðimir koma inn í dæmið. Það vantar enn upp á að hlutfall þeirra í fjármögnun kerfísins skili sér. Framlag þeirra á að aukast vegna meira ráðstöf- unarfíár sjóðanna," sagði Gunnar. Hann sagði að umsækendum hefði verið skýrt frá þessari stöðu mála, en engum umsóknum hefði verið synjað. Sigurður E. Guðmundsson framkvæmdastjóri Húsnæðis- stoftiunar sagði að sárafá fyrir- tæki hefðu fengið þessi fram- kvæmdalán undanfarin ár. Þau hafí yfírleitt verið veitt sveitar- stjómum, stjómum verkamanna- bústaða og sjálfseignastofnunum sem byggja fyrir aldraða. Á síðasta ári hefðu þijú til fjögur fyrirtæki úti á landi fengið fram- kvæmdalán til að byggja íbúðir á almennan markað, enda vildi Hús- næðismálastjóm styðja við bakið á byggingaframkvæmdum á landsbyggðinni. Sigurður sagði að það hefði gert Husnæðisstofnun erfítt um vik þegar fjárframlög til stofnunarinnar vora skorin niður um 100 milljónir króna í ársbyij- un. Þess vegna hefði verið ákveðið að fresta um sinn öllum ákvörðun- um um framkvæmdalánin. Sigurður taldi að landsbyggðin ætti ekki að fara halloka í þessum málum. Hann benti á að til Dalvík- ur hefðu farið tvö framkvæmdalán á síðasta ári og þar hefðu verið byggðar um 20 íbúðir í vetur. Ennfremur var veitt slíkt lán til ísafjarðar. „Húsnæðisstofnun hef- ur ekkert að gera með hvar menn byggja samkvæmt lánsloforðum, það er algjörlega í valdi handhafa loforðanna," sagði Sigurður. Hann benti á að sveitarfélög hefðu reynt
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.