Morgunblaðið - 22.05.1988, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 22. MAÍ 1988
25
Þorlákur biskup helgi ávítaði Jón Loftsson fyrir frillulifi. Teikning
eftir Halldór Pétursson úr íslandssaga haada bömum.
algengt.
Það var ákveðinn tvískinnungur
í baráttu kirkjunnar. Ámi Þorláks-
son biskup stíaði til dæmis í sundur
hjónum vegna þess að maðurinn
var vígður djákni. Konan hans var
umsvifalaust gift öðrum manni en
djákninn fékk sér frillu og var það
látið óáreitt.
Seinna er svo ekki síður spenn-
andi að athuga frillulífí klerka sem
var svo algengt hér í kaþólskunni.
Svo virðist sem kirkjan hafí orðið
að viðurkenna þörf þjóna sinna fyr-
ir gagnstæða kynið.
— En barátta kirkjunnar fyrir
bættu siðferði beindist aðallega að
höfðingjum. „Hvað höfðingjamir
hafast að, hinir meina sér leyfíst
það.“
Áhrif baráttunnar virðast vera
þau að höfðingjamir álíti sig til-
neydda að virða hjónabandið, ein-
kvænið, þótt sá boðskapur hafí
komið þeim ókunnuglega fyrir sjón-
ir fyrst í stað. Þeim var ekki tamt
að líta á hjónaband sem sakra-
menti eins og kirkjan áleit það vera.
Er líður á 13. öld virðast höfðingjar
telja um tvo kosti að velja. Annan
þann að kvænast og virða það
hjónaband, en hinn að stunda frillu-
lífí og geta ef til vill átt margar
frillur. Með því gerðu þeir sig ekki
seka um hórdóm, aðeins frillulífí
og notfærðu sér umburðarlyndi
kirkjunnar gagnvart frillulífí.
Spumingin var sú á hvoram kostin-
um þeir græddu meira.
Mér þykir líklegt að kona hafí
ekki verið tekin til frillu fyrr en
samningar höfðu farið fram við
aðstandendur konunnar. I Sturl-
ungu segir frá því er þeir feðgar
Sturla og Sighvatur fóra í Miðfjörð
að heimsækja fjölskyldu Vigdísar
Gísladóttur sem síðar varð frilla
Sturlu. Sennilega hafa samningar
farið fram í þessari heimsókn. Feðg-
unum kom vel að eiga bandamenn
í Miðfírði og bróðir Vigdísar var
liðsmaður þeirra uns yfír lauk og
komst til mannvirðinga í krafti
þessara „fjölskyldutengsla“.“
Þurfti að semja ef það voru
til lög um framfærsluskyldu
o.s.frv.?
„í Grágás era miklir bálkar um
legorðssakir sem fyrst og fremst
áttu að tryggja eiginmanni eða fjöl-
skyldu konunnar bætur, ef gert var
á hlut konunnar. Því má ekki
gleyma að kvenmaður var í raun
eign fjölskyldu sinnar og gekk nán-
ast kaupum og sölum. Mér þykir
sennilegast að lögunum hafí einkum
verið beitt eftir að konur lentu í
„einnar nætur ævintýram“ sem
engin alvara fylgdi. Konur máttu
ekki eignast böm með hveijum sem
var. — Það gerði þær að lakari
iangað-til V'iö opnuml
Sjá bls 27.