Morgunblaðið - 23.06.1988, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLABIÐ, FIMMTUDAGUR 23. JÚNÍ 1988
Útgefandi nmMtoiíb Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, ÁrniJörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Askriftargjald 700 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 60 kr. eintakið.
Islenskan erlendis
Ifréttagrein hér í blaðinu er
skýrt frá því að ungur danskur
fræðimaður, Kirsten Wolf, hafi
verið ráðinn forseti og prófessor
við íslenskudeild Manitoba-
háskóla í Winnipeg í Kanada.
Þessi staða var stofnuð við
Manitoba-háskólann árið 1951 og
hafa tveir Islendingar gegnt henni
fram að þessu, þeir Finnbogi Guð-
mundsson, landsbókavörður,
1951-1956, og Haraldur Bessa-
son, forstöðumaður Háskólans á
Akureyri, 1956-1987.
Þó að mörgum kunni að þykja
það sárt að ekki skuli nú íslending-
ur sitja lengur í þessari stöðu er
það vissulega fagnaðarefni hve
margir útlendingar leggja stund á
íslensk fræði og jafnvel ná þeim
árangri að geta gegnt prófessors-
stöðum í íslensku við erlenda há-
skóla.
íslenskudeildin við Manitoba-
háskóla er um margt sérstök. Hún
var sett á laggirnar fyrir frum-
kvæði Vestur-íslendinga í
Winnipeg sem stóðu fyrir söfnun
meðal almennings til að mögulegt
yrði að fjármagna deildina. A þess-
um slóðum er mikið af fólki af
íslenskum ættum og verulegur
áhugi á íslenskri tungu. Mikilvægt
er að allt sé gert sem stuðlað geti
að því að tengslum þessa fólks við
ísland sé við haldið.
Fólksflutningar hafa engir verið
frá íslandi til Kanada siðan 1914.
Samt lifir íslenskan á stöku stað
og er líklega lífseigari en tungu-
mál nokkurs annars þjóðarbrots í
Kanada þó margir hefðu spáð því
að hún yrði útdauð um aldamótin.
Hingað til lands kemur oft þriðji
ættliður þess fólks sem fluttist
vestur í lok síðustu aldar. Islensk-
an sem þetta fólk talar er í mörg-
um tilfellum svo góð að furðu
sætir, enda hafa Vestur-íslending-
ar frá upphafi reynt að varðveita
móðurmálið meðal annars með
blaða- og tímaritaútgáfu.
Það er ekki síður mikilvægt að
huga að því hvemig íslensk fræði
standa í öðrum löndum en sam-
kvæmt könnun sem gerð var fyrir
nokkrum árum er íslenska á
kennsluskrá við rúmlega 200 há-
skóla utan íslands.
í grein sem Guðrún Nordal rit-
aði í Morgunblaðið í síðasta mán-
uði kemur fram að dósentstaðan
í íslenskum fombókmenntum við
Oxford-háskóla, sem stofnsett var
árið 1941, verður líklega „fryst“
þegar Ursula Dronke, sem nú skip-
ar stöðuna, lætur af störfum í
haust. Dósentstaðan sem nú verð-
ur ef til vill lögð niður var á sínum
tíma stofnuð vegna rausnar dr.
G.H. Fowler sem gaf háskólanum
allar bækur sínar, handrit og tíma-
rit er vörðuðu íslenskar bókmennt-
ir og að auki þrjá fjórðu hluta
eigna sinna til að setja á stofn
dósentstöðu í fomíslensku.
Guðrún Nordal skýrir kulda-
kastið sem núna virðist rílq'a á
eftirfarandi hátt: „Ástæðan er ein-
föld. Fjárhagur háskóla í Bretlandi
hefur þrengst mjög á síðustu
árum. Þær námsgreinar sem ekki
draga að sér flokk nemenda né
höfða til tísku samtímans, hafa
orðið að víkja fýrir þeim greinum
sem vinsælli eru um stundarsakir.
Ein af þeim greinum er fomís-
lenska.
Dósentstaðan í Oxford er sér-
stök að því leyti að henni er ein-
göngu ætlað að sinna íslenskri
tungu og bókmenntum. í þvi felst
einnig styrkur hennar og mikil-
vægi innan háskólans. Hún vekur
athygli og hefur sína eigin sér-
stöku rödd innan enskudeildarinn-
ar. íslensk fræði hafa ætíð verið
hluti af enskudeild í breskum há-
skólum. Þau tengsl eru mikilsverð
því að hinar gömlu bókmenntir
Breta og íslendinga hafa sömu
rætur og hagnast þess vegna á
því samlífi.“
Guðrún Nordal telur að nú þurfi
að treysta stöðuna á nýjan leik
og þar geti Islendingar lagt þungt
lóð á vogaskálamar „Það er mikil-
vægt fyrir okkur að sýna áhuga
á starfí þessara bresku framherja
íslenskrar menningar og styðja þá
í baráttu þeirra fyrir framgangi
íslenskra mennta. Ef rannsóknir á
íslenskum bókmenntum dragast
saman erlendis, er það einnig tap
okkar. Það kuldakast, sem nú ríkir
í breskum háskólum, má ekki
verða að hörkuvetri fyrir íslensk
fræði.“
Undir þessi orð skal tekið. Ef
við viljum stuðla að því að íslensk-
an lifí blómlegu lífí við erlend
menntasetur verðum við fyrst og
síðast að hlú að henni hér heima.
Einungis með líflegri umræðu um
íslenskuna og íslenskar bókmennt-
ir á íslandi og aðgerðum til vemd-
ar tungunni getum við leitt íslensk
fræði inn á nýjar brautir sem síðan
verður erlendum fræðimönnum
hvati til frekari rannsókna. Það
ætti að vera okkur metnaðarmál
að vera frumkvöðlar í þeim rann-
sóknum á íslenskri tungu sem nú
eiga sér stað víða um heim og eru
aflvaki nýrra hugmynda og kenn-
inga. Ef tekið er mið af því hvem-
ig búið er fjárhagslega að þeim
stofnunum sem hafa þessi mál
með höndum virðist því miður vera
takmarkaður áhugi á því. Úr þessu
verður að ráða bót, ella getum við
búist við kuldakasti í íslenskum
fræðum á fleiri stöðum en Bret-
landseyjum.
Þá er það einnig íhugunarefni
fyrir okkur að íslenskur fræðimað-
ur skuli ekki hafa verið skipaður
í prófessorsstöðuna við Manitoba-
háskóla, því að ólíklegt er að út-
lendingar geti eflt þau tengsl við
Island sem nauðsyn væri og til var
ætlast í upphafí — hversu lærðir
sem þeir annars eru.
„Allt sneisafullt
af dauðum orðum“
Frá blaðamannafundi Leonards Cohens
LEONARD Cohen er 53 ára gam-
all Kanadamaður af rússneskum
gyðingaættum, lágvaxinn, dökk-
ur yfirlitum og með grásprengt
hár. Röddin er djúp og hljómmik-
il. Hann er hæglátur og alvöru-
gefinn í fasi en það er stutt í
kímnina og hann virðist gefinn
fyrir að skoða skoplegri hliðar
málanna.
Hann á að baki langan feril sem
lagahöfundur og ljóðskáld en seinni
titlinum vill hann helst ekki gang-
ast við, hann vill fremur kalla sig
söngtextahöfund. Honum fínnst
orðið ljóðskáld, eins og mörg önnur
orð, úr sér gengið, og í nýlegu sjón-
varpsviðtali sagði hann kíminn að
ljóðskáld geti ekki lengur gengið
að því vísu að stúlkur séu ginkeypt-
ar fyrir félagsskap ljóðskálda.
Leonard Cohen hefur nýlega gefið
út sína tíundu hljómplötu, I am
your Man, og hefur endurheimt
fyrri vinsældir í Evrópu. Hann kom
til íslands þriðjudaginn 21. júní
ásamt föruneyti og heldur tónleika
í Laugardalshöll á föstudag. Upp-
selt er í sæti á tónleikana, en 500
miðar í stæði verða seldir við inn-
ganginn áður en tónleikamir hefj-
ast.
Cohen hélt blaðamannafund á
Hótel Sögu á miðvikudag og bar
þar margt á góma og auðheyrt að
hann hefur mörgu að miðla til
áheyrenda. Á fundinum kom í ljós
að Cohen er nokkurs konar stranda-
glópur á hóteli sínu því farangur
hans ásamt öllum hljóðfæmm og
hljómtækjabúnaði hafði ekki komið
í leitimar í Keflavík en hingað kem-
ur hann ásamt hljómsveit frá
Aþenu. Hann kvaðst því ekki hafa
hreyft sig frá hótelinu en gat þess
um leið að Flugleiðir ættu enga sök
á málinu og þeir hjá flugfélaginu
hefðu meira að segja verið svo vin-
samlegir að senda karlpeningi
hljómsveitarinnar rakvélar svo þeir
gætu í það minnsta snyrt sig.
Hótelherbergi eiga enga
fortíð
Aðspurður um hvort ekki væri
einmanalegt að gista svo mikið á
hótelum, sagðist hann stunda heit
böð og reyndar þráði hann það
mest að komast í Bláa lónið þar sem
hann dvaldi um stund á þriðjudag.
„Ég er háður heitu jarðvatni. Eg
gæti verið í heitu vatni það sem ég
á ólifað," sagði hann. „Ég les í Bibl-
íunni því það er eina lesningin sem
boðið er upp á í hótelum og ég nýt
þess líka að lesa í henni. Eg kann
annars ágætlega við hótelherbergi.
Þau eiga sér enga fortíð og em
mátulega hlutlaus og þess vegna
laðast ég að þeim. En þetta er að
verða að versta lesti hjá mér og ég
er að reyna að láta af þessum ósið
og verða heimakærari," sagði Coh-
en með bros á vör.
Vel horfir með slátt:
Einmunatíð á Austur-
landi en kalt fyrir vestan
SLÁTTUR er ekki hafinn um
norðanvert landið nema I Eyja-
firði en þeir bændur og frétta-
ritarar sem Morgunblaðið hafði
samband við áttu flestir von á
að hann hæfist um mánaðamót.
Á Norðausturlandi búa bændur
sig í að slá þá bletti sem best
eru sprottnir en á Vestfjörðum
er nokkuð í að sláttur geti haf-
ist.
„Nú er virkileg gróðrartíð, á
daginn er glampandi sól en á
nætumar rignir. Veður gæti ekki
verið betra,“ sagði Guttormur V.
Þormar í Geitagerði, Fljótsdal.
Hann bjóst við að sláttur hæfist
uppúr mánaðamótum á Héraði en
nokkru síðar á Úthéraði. Eftir
mikla þurrka, suðvestanstorm og
hita hefði rignt tvisvar og gróður
tekið vel við sér.
Stefán Skaftason, Straumnesi í
Aðaldal, hafði svipaða sögu að
segja. „Við erum að síga af stað
með þau tún sem eru best sprottin
og er sláttur þegar hafinn á einum
bæ í Ljósavatnshreppi. Þetta er
áþekkt því sem verið hefur.“ Stef-
án sagði að vel horfði með slátt,
ástand túnanna væri skaplegt en
enn gætti áhrifa kuldans í vor og
þurrkanna að undanfömu.
Við ísafjarðardjúp er ekki hægt
slá nokkurn blett og gera bændur
ekki ráð fyrir að sláttur hefjist
fyrr en um miðjan júlí, að sögn
Jens Guðmundssonar í Kaldalóni.
Aðspurður sagði Jens að lítið væri
um kalbletti í túnum. Nú væri
kalt í veðri, kuldi og stormur, eins
og undanfarnar vikur, eftir mikla
hita í vor.
„Tún á Vesturlandi spretta
hægt, enda erfíð tíð það sem af
er sumri. Flesta daga júnímánaðar
hefur rignt og verið suð-vestan
fárviðri, svo suma daga hefur ekki
verið hægt að hafa kýr úti,“ sagði
Páll Pálsson á Borg í Miklaholts-
hreppi. Undanfamar 4 nætur hef-
ur fennt í hlíðar. Þrátt fyrir það
sagði Páll gott útlit með slátt og
bjóst við að hann gæti hafist um
mánaðamót ef stytti upp. Það er
heldur seinna en í fyrra en svipað
og í meðalári, sagði Páll.