Morgunblaðið - 03.09.1988, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. SEPTEMBER 1988
Norrænt þnár
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Að frumkvæði Norræna hússins
og í samvinnu við félagið íslenzk
grafík hefur verið efnt til grafíksýn-
ingar, er hefur hlotið nafnið „Nor-
rænt þríár" (Nordisk grafíktrien-
nal). Ráðgert er, að á þriggja ára
fresti gisti kjallarasali hússins
grafík-sýning, þar sem tekið er til
meðferðar ákveðið þema og allar
Norðurlandaþjóðimar taki þátt í.
Að þessu sinni hefur verið geng-
ið út frá manninum sem myndefni
— en maðurinn er alltaf að skjóta
upp kollinum í myndlist (merkilegt
nokk) endumýjaður og ferskur.
Réttara væri þó að orða það þann-
ig, að maðurinn sem viðfangsefni
verði tízkufyrirbrigði dagsins um
stund.
Á þessari öld hefur maðurinn
ekki alltaf átt upp á pallborðið hjá
framúrstefnulistamönnum, og mál-
verkið var nær gengið fyrir ættem-
isstapa, ef svo má að orði komast,
en í báðum tilvikum vom hlutimir
endurreistir og blómstraðu líkt og
aldrei áður. Hugmynd Norræna
hússins er ágæt, en ekki er ég al-
veg viss um, að allir myndlistar-
menn vilji gangast undir slíkar
þema-sýningar og sumir hafa jafn-
vel ofnæmi fyrir þeim.
En stundum verður manni hugs-
að til þess, hvort sú goðsögulega
ímynd, sem tengd er endurkomu
mannsins í málverkinu, sé ekki ein-
ungis klisja — titringur í radd-
böndum fræðinga án innra sam-
hengis. Víst er, að margur málar-
inn, sem notar alþjóðleg tákn í
myndir sínar, hefur litla hugmynd
um merkingu þeirra, ef þá nokkra.
Hér gildir fyrst og fremst að vera
með, og fyrir flesta er það nóg.
Hins vegar er ég nokkuð viss um,
að málarar klassíska tímabilsins
hafi verið sér vel meðvitandi um
hinn sögulega bakgrann myndefna
sinna. En það er þó alltaf stað-
reynd, að það era ekki endilega
trúræknustu málararnir, er gera
bestu trúarlegu verkin.
Og sumir meistaramir vora eig-
inlega ekki trúarlega sinnaðir i
venjulegri merkingu, en þeir gjör-
þekktu þó söguna. Saga mannsins
er lengri en svo, að hann hafi verið
fundinn upp af þýskum og ítölskum
nýbylgjumáluram uppúr 1980, og
ef grannt er skoðað, er ég viss um,
að hægt sé að finna ágæta mynd-
listarmenn, er notuðu hann einnig
stíft í myndir sínar á þessum tíma,
jafnvel þannig að hefja vinnubrögð-
in upp í hæstu hæðir núlista. Hins
vegar er það ágæt hugmynd, að
bjóða Mimmo Paladino sem gesti
á þessa sýningu, því að hann er
góður fulltrúi hinnar svonefndu
nýbylgju í myndlist og myndir hans
eru athyglisverðasta framlag sýn-
ingarinnar ásamt römmum og dul-
úðugum myndum Norðmannsins
Yngve Næsheim. Myndir Næsheim
Mimmo Paladino: Úr myndaröð-
inni Atlantico.
era þó meir í ætt við myndheim
Palle Nielsen éða Poul Cristiansen
en nýbylgjuna þrátt fyrir yfirstærð-
ir þeirra.
Kannski kemur svo Vignir Jó-
hannsson næst með sína sérstöku
útgáfu á villta málverkinu, en ein-
þrykk hans bera því miður meiri
svip af pastelmyndum en grafík,
hvemig sem á því stendur og virka
dálítið framandi á sýningunni.
Annað á sýningunni virkar frekar
hefðbundið en að vera í ætt við
endurreisn fígúrannar, en það skal
sist lastað, þó það skilji ekki mikið
eftir sig.
Ég vil vekja athygli á því, hve
vinnubrögð Mimmo Paladino era
grafísk í tréristumyndunum nr. 10,
11, 12, 13 og 16, en slík vinnu-
brögð og tjákraft höfum við naum-
ast séð áður hér uppi á íslandi í
verkum samtíðarlistamanns.
Hér kemur fram rík tilfinning
fyrir efniviðnum og hinum grafísku
eiginleikum tréþrykksins og langar
mig til að vísa til ummæla þrykkj-
ara hans, Giorgio Upiglo, fyrir það
hve sláandi lærdómsrík þau era.
„Upphaflegt þrykk er listaverk,
sem hvorki er fyrirfram úthugsað
af hálfu listamannsins, þrykkjarans
né útgefandans: Það vex fram af
sjálfu sér úr undarlegri blöndu af
athöfn, reynslu og því óvænta.
Upphaflegt þrykk er einstætt verk
í sinni röð, afurð af starfi lista-
manns og þiykkjara sem vinna
saman á vissum stað, vissri stund.
... „Paladino er ekki hræddur við
að ganga of langt í tilraunum eða
að gera mistök eða jafnvel að leggja
undir á móti þeirri tilviljun sem
getur skotið upp kollinum í þrykk-
ingu. Það er þessi opni hugur og
hugvit sem gerir starf mitt sem
þrykkjara áhugavert."
... „Að þessu leyti er Paladino
fágætur listamaður en náttúralegir
hæfileikar hans og „fingraskyn" við
að kanna og ná tökum á tækni-
vanda og listrænum leiðum greina
hann frá aragrúa annarra lista-
manna sem í raun gera annars
flokks þrykk og eftirprent." Hér er
hreyft við kjamanum og mættu
íslenzkir grafík-listamenn líta sér
nær — jafnframt er þetta eins langt
frá skipulögðum athöfnum og
beinni þema-vinnu og hugsast get-
ur, jafnvel þótt gengið sé út frá
einu meginviðfangsefni...
Yngve Næsheim: Skilaboðin.
BJÖRGVIN Pálsson opnar sýn-
ingu á verkum sínum í MUanó
4. september næstkomandi. Á
sýningunni verða 20 myndir
gerðar með svokaUaðri Gum-
bichromat-aðferð.
Sýningin verður haldin á veit-
ingahúsinu Cremeria Leom við Via
Pisani og er Iiður í samskiptum
listamanna þjóðanna sem Friðrik
Á. Brekkan hefur haft forgöngu
um undanfarin ár. Eigandi Cremer-
ia Leom heitir Giovanni Leombianc-
hi og hefur margsinnis dvalist hér-
lendis við málun og laxveiðar. Veit-
ingastaðinn prýðir fjöldi mynda frá
íslandi.
Björgvin Pálsson.
Björgvin sýuir í Mílaiui
Líf á landsbyggðinni
eftir Jóhönnu Á.
Steingrímsdóttur
Ég hefi tekið mér tíma í dag
til að slæpast eins og sagt er.
, Ég labbaði út í móana og ég
nennti ekki einu sinni að tína ber
þó að nóg sé af þeim svo til á
hverri þúfu eftir að komið er út
fyrir túnfótinn.
Ég er löt í dag og ætla bara
að njóta þess að horfa f kring um
mig:, horfa á fannir í ijöllum, ský
á himni og lífið í kring um mig.
Flóra viligróðursins er fjöl-
breytt og fögur, við rætur gróður-
ins er er lff á og í hverri þúfu,
mikil umferð og annríki þeirra
sem Jifa af gæðum landsins og
láta sig engu skipta gengi gjald-
miðla, þorskafla, niðurrif bænda-
stéttarinnar, hvalveiðar, deiluna
um Kolbeinsey, heimsókn Þor-
steins til Reagans, laxveiðar
Steingrfms, eða sæti í fégjöfuium
stólum með mjúkum sessum sem
taka við rassþunga ofalinna emb-
ættismanna.
Þessir íbúar landsins lifa samt
ekki stefnulaust, nei, þeir búa sér
í hag með ýmsu móti og hin erils-
ama önn fyllir flestar stundir til-
vera þeirra.
Ánamaðkur gægist upp úr
grassverðinum, en hverfur sam-
stundis, maríuhæna, járnsmiðir,
tólffótungar, grasmaðkar,
brekkusniglar, maurar og köngu-
lær eiga annríkt, flugur og fíðrildi
þeytast um og mús hefur safnað
stórum haug af berjum og mið-
lingum fyrir framan holu sína.
Fuglar tfna f ákafa ber og fræ
og æfa flug, brátt kemur sá tfmi
að ferðin yfír hafið verður að he§-
ast og þá er framskilyrði að vera
vel á sig kominn bæði hvað verð-
ar næringu og þjálfun, enda er
ekki slegið slöku við.
Ég hefi hægt um mig til að
ragla ekki samfélag úthagans, ég
sest og horfi niður í lygívaxna
þúfu, könguló baksar áfram með
bagga á baki, bagga sem er meira
en hálf stærð hennar, hún bröltir
f lynginu og virðist fylgja fastri
stefhu sem hún hvikar ekki frá.
Úr sterkum spunaþræði hefur hún
gert poka handa afkvæmum
sínum og fest við bak sitt.
Ég minnist þess að mæður
mannanna bama bera böm sfn í
poka á baki.
Köngulær lifa og dafna vel,
ekki þurfa þær danskar kökur eða
vatn í pappaumbúðum sem búið
er að blanda í örlitlu af gömlum
appelsínusafa og rotvamarefni.
Ibúar úthagans láta ekki blekkj-
ast af neinu því sem ekki er hollt
og háttúrlegt fæði.
Köngulóin leggur net sfn fyrir
flugumar eins og snjall fískimað-
ur leggur net sín í sjávardjúpið í
von um afla.
Ef maður skoðar lffsmáta dýr-
anna verður manni gjamt að leiða
hugann að því hvað maðurinn sé
kominn.langt frá upprana sínum
og eðli.
Maðurinn lætur glepjast af svo
mörgu, hann er ginningarfífl aug-
lýsinga og áróðurs, ginningarfífl
kapphiaups um bætt iífskjör,
meiri laun sem verða þó minni og
minni með hverri hækkun, sann-
kallað glópagull.
„Maðurinn lætur
glepjast af svo mörgu,
hann er ginningarfífl
auglýsinga og áróð-
urs, ginningarfífl
kapphlaups um bætt
lífskjör, meiri laun
sem verða þó minni og
minni með hverri
hækkun, sannkallað
glópagull.“
Köngulóin er horfin með bömin
sín.
Hunangsfluga hamast við að
safna hunangi, flýgur blóm af
blómi og stingur rananum í blóm-
krónumar.
Spói vellur og lóa kvakar, það
er kominn klökkvi í rödd hennar,
hrossagaukurinn er hættur að láta
hvína í fjöðram sínum, hann skýst
á milli þúfna í skomingunum og
hefur hljótt um sig eins og það
setji að honum kvíða vegna vænt-
anlegrar langferðar yfír hafdjúp-
in.
Stór hópur af gæsum skeliir sér
niður í móana og þær byija um-
svifalaust að sópa upp í sig beij-
um, breið nef þeirra era eins og
bestu beijatínur, ein gæsin lítur
þó ekki við æti heldur stendur
bísperrt uppi á þúfu, teygir háls-
inn og fylgist með umhverfinu,
eftir nokkra stund tekur ein gæs-
in sig út úr hópnum og skiptir
við hana, þetta er skipulagning
og þær era vel vakandi á verðin-
um, ekkert fer fram hjá þeim.
Það er mál að hætta þessum
slæpingshætti og halda heim, ég
stend á fætur, gæsin sem stendur
vörð rekur upp aðvörunargarg og
hópurinn hefur sig til flugs með
miklum vængjaslætti, allur er
varinn góður, þær hafa slæma
reynslu af mönnunum.
Svona getum við héma á lands-
byggðinni dottið í vangaveltur
sem engan tilgang hafa, en þó
lifa stundir eins og þessi lengi í
minni þess sem nýtur.
Þegar vetur leggst að með snjó
og skammdegismyrkri, tekur hug-
urinn á rás og leitar til minninga
sumarsins.
Höfundur býríÁmesi ÍAðaldal.