Morgunblaðið - 07.09.1988, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. SEPTEMBER 1988
eskri stúlku sem hafði fengið að
eiga bréfíð frá mér. Hún þakkaði
mér sérstaklega fyrir alla miðana
frá mér og við þessa stúlku skipti
ég í þrjú ár. Hún vann í Moskvu,
í stærstu vodkaverksmiðjunni þar.
Svo var það eitt sinn að ég fékk
bréf frá henni þar sem hún var í
sumarfríi við Svartahafíð. Hún
sendi mér utanáskrift sína þar og
sagði sem svo að ef ég sendi henni
svar strax þá skyldi ég skrifa henni
þangað en að öðru kosti á gamla
staðinn. Ég sendi bréf á báða stað-
ina en fékk ekkert svar og hef aldr-
ei heyrt frá henni eftir það. Ég hef
hins vegar skipt við annan Rússa
í fímm ár og á því mikið af miðum
frá Rússlandi og öðrum austan-
tjaldslöndum.
. Það eru feikna margir sem safna
ölflöskumiðum og ég skipti m.a.við
Norðmenn, Svía, Dana, einn Belgíu-
mann, Tékka, Pólveija og Rússa,
en það er svo merkilegt að það vill
enginn austantjaldsmiðana, sem ég
á svo mikið af, þeir ganga ekki út.
Daninn, Paul Sörensen, bað mig
t.d. að senda sér alla aðra miða.
íslensku miðamir em hins vegar
þeir allra vinsælustu. Það koma
öðra hvora nýir íslenskir miðar og
ég sendi þá jafnóðum út. Ég verð
alitaf afar ánægður þegar nýir mið-
ar koma. Ölgerðin hefur t.d.nýskeð
komið með nýja stóra miða og
menn era gráðugir í þá. En nú era
hins vegar blikur á lofti í þessum
efnum. Ég er logandi hræddur um
að miðamir hætti að fást því alltaf
kemur meira og meira af drykkjum
í dósum, og á þeim era engir mið-
ar. Ég lenti illa í þessu í sambandi
við strák í Svíþjóð. Eitt sinn svar-
aði hann mér ekki lengi vel en svo
kom svar og þá sagði hann að búið
væri að ieggja niður ákveðna miða
sem ég vildi fá en afí hans hafði
fundið nokkra fyrir mig en meira
gæti ég alls ekki fengið, drykkur-
inn, sem áður var á flöskum með
þessum miðum á, var þá kominn í
dósir. Svipaða sögu er að segja frá
Bandaríkjunum, ég á í vandræðum
með að fá miða þaðan, þeir era
með allt í dósum þar. Ég þarf yfír-
leitt að bíða lengi eftir svari frá
Bandaríkjamönnunum meðan þeir
era að leita uppi miða til að senda
mér
Menn era mjög misfljótir að
svara. Ég fékk t.d. þrjú bréf um
A tæplega hundrað
þúsund miða af öl-
og gosdrykkjaflöskum
Laufeyjar Júlíusdóttur. Það sést á
blómunum að húsfreyjan er stödd
norður í landi, stór og myndarlegur
kólus drúpir blöðum, orðinn þurr í
bakandi heitri júlísólinni sem berst
gegnum tvöfalt glerið í glugganum:
„Ég tók á móti tómum flöskum á
þeim tírna," heldur Þórður áfram.
„Þá komu alls konar flöskur í köss-
unum, bæði gildar og ógildar, og
þær vora með alls konar miðum.
Ég byijaði á að leysa miðana af í
vatni en svo kom þýskur bragg-
meistari, Hermann Raspe, mér í
samband við þýska ölmiðasafnara
og við fóram að senda hveijir öðram
ónotaða miða. Ég hef alltaf getað
fengið ónotaða miða hjá Ölgerðinni
og einnig hjá Sanitas og Sana.
Þessi fyrirtæki era þau helstu sem
framleitt hafa svona drykki hér á
landi. Áður en Ölgerðin tók til
starfa var til fyrirtækið Þór sem
framleiddi öl. Það fyrirtæki rann inn
í Ölgerðina, þegar hún tók til starfa
og einnig Oðinn sem sömuleiðis var
með slíka framleiðslu. Það komst
skriður á miðasöfnunina hjá mér
fljótlega eftir að ég byijaði. Með
aðstoð Hermanns komst ég í sam-
band við þýskan safnaraklúbb sem
ég átti skipti við í mörg ár.
Meðan ég vann á Frakkastígnum
komst ég í kynni við rússneska
stúlku sem sendi mér miða. Það
byijaði með því að það kom eitt
sinn rússnesk vodkaflaska niður í
Ölgerð. Ég leysti miðann af og fór
með hann heim og reyndi að herma
eftir rússnesku utanáskriftinni. Þú
getur fmyndað þér hve merkilegt
það hefur verið hjá mér, en ég fékk
samt svar frá 16 ára gamalli rússn-
Nokkrir af elstu miðunum í safni
Þórðar.
Rætt við Þórð Jónsson verkamann
Sumir virðast umgangast tómar flöskur undan öli og gosdrykkjum
af dæmafáu virðingarleysi. Henda þeim og grýta út um borg og bý
og skeyta engu þó af þessu stafi bæði slysahætta og eignatjón, að
ekki sé talað um sóðaskapinn sem af þessu hlýst. Sem betur fer eru
þeir þó mun fleiri sem hirða sínar flöskur og selja þær og gæta
þess vandlega að fleygja ekki tómum dósum undan drykkjarvörum
annars staðar en í ruslið. Vafalaust eru þó fáir sem eru eins vamm-
lausir í þessum efnum og Þórður nokkur Jónsson sem býr við Hólm-
garð í Reykjavík. Það er ekki einasta að hann sé hirðusamur um
sínar flöskur og dósir heldur vinnur hann einnig við að losa annað
fólk við rusl og siðast en ekki sist hefur hann haldið til haga miðum
utan af gosdrykkjaflöskum og ölflöskum í þvi magni að tíl tíðinda
verður að teljast.
Ég heimsótti Þórð dagstund fyrir
skömmu og fékk að skoða viðamik-
ið safn hans af miðum utan af gos-
drykkjaflöskum og öli héðan og
þaðan úr heiminum. Safn sitt geym-
ir Þórður undir súð uppá háalofti
og það dylst engum sem þangað
kemur hve mikil vinna hlýtur að
Iiggja í sliku safni sem þessu. Möpp-
ur í tugatali era _þar í hillum að
öllu öðra ótöldu. Á blöðin sem era
í þessum möppum hefur Þórður af
mikilli natni límt alla miðana sfna
og hafa farið í það ófáar vinnu-
stundir.
„Ég byijaði að safna þessum
miðum árið 1959, þegar ég var að
vinna í Ölgerðinni," segir Þórður
við mig þegar við höfum klöngrast
niður mjóan stigann frá háaloftinu
og eram sest í rósótta stóla í vist-
legri stofu Þórðar og konu hans
daginn frá einum í Austurríki og
var ég þó ekki búinn að svara neinu
þeirra. Sá bauðst til að senda mér
gosdrykkjamiða ef ég sendi honum
ölmiða í staðinn. Það era fáir sem
safna hvoratveggja og raunar fáir
sem safna gosdrykkjamiðum. Þetta
veldur því að ég fæ yfirleitt alls
ekki slíka miða. Það er mesta furða
hvað ég hef bjargast í þessum
bréfaskriftum. Öft koma raunar
ekki bréf heldur aðeins miðamir,
það þarf reyndar ekki að segja
neitt, miðamir tala fyrir sig. En
stundum koma bréf og þá hafa
krakkamir mínir hjálpað mér að
þýða þau, því ég er algerlega mál-
laus á erlendar tungur. Eg veit
ekkert um sumt af þessu fólki sem
ég skipti við, en ýmislegt um ann-
að. Einn Vestur-Þjóðveiji sendi mér
t.d. nýlega mynd af söfnunarher-
berginu sínu. Það er stofa á að giska
20 til 30 fermetrar. Þar era hillur
frá gólfí til lofts þéttsetnar af full-
um ölflöskum. Sumir hafa beðið
mig að senda sér út öldósir og flösk-
ur en ég hef ekki gert það. En
kannski sendi ég Norðmanni einum,
sem nýlega hefur beðið mig að út-
vega sér ölflöskur, eitthvað smá-
vegis, það er hins vegar erfitt að
senda svona iagað út þannig að það
skemmist öragglega ekki. Sum bréf
sem ég fæ era svo illa farin að þau
era að heita má í tætlum. Ég hef
kvartað jrfír þessu við póstþjón-
ustuna en ekki fengið neitt svar.
Núna á ég í safni mínu tæplega
hundrað þúsund aðskiljanlega miða,
einn af hverri sort. Þjóðveijamir
era lang harðastir í að skipta um
miða á sínum flöskum en skrautleg-
ustu miðamir koma frá Noregi.
Þeir nota upphleyptan silkipappír í
sína miða, sem á era oft myndir
af kóngum og goðum. Ég er stund-
um hissa á hvað mikið er sótt eftir
íslensku miðunum, af því mér fínnst
þeir ekkert sérstaklega fallegir.
Líklega er það af því_ hve landið
fámennt og afskekkt. Ég veit ekki
til að það séu fleiri en ég hér á
landi sem safna miðum utan af öl-
og gosdiykkjaflöskum í dag. Það
var eitt sinn maður á Siglufírði sem
safnaði en hann er líklega löngu
hættur, hann svaraði ekki síðasta
bréfínu mfnu og ég hef ekki heyrt
frá honum lengi. Einn sem bjó á
Bfldudal byijaði að safna svolítið
fyrir mörgum áram. Ég sendi hon-
um margar utanáskriftir en hef
ekkert heyrt frá honum. Vinnufé-
lagi minn, Dagur Daníelsson, var
byijaður á svona söfnun á undan
mér, en hann hætti og hefur raunar
sagt að ég megi sækja safnið hans,
en það hefur nú ekki orðið af því
ennþá.“
Þórður Jónsson er Þingeyingur í
báðar ættir, fæddur og uppalinn
að Brekku í Aðaldal. Hann átti átta ’
systkini en tvö þeirra era dáin.
„Þau sem era látin vora mér bæði
nákomin, elsti bróðir minn og sú
systir mín sem var næst mér í systk-
inaröðinni, en ég var þriðji yngstur.
Þessi systir mín fékk Akureyrar-
veikina svokölluðu og dó á jólanótt-
ina 22 ára gömul, það var árið
1951, þá var ég 24 ára gamall,"
segir Þórður. Hann segir mér að
hann hafí unnið á heimili foreldra
sinna annað slagið lengi fram eftir
aldri, en verið þess á milli í síld,
unnið við Laxárvirkjun og við vega-
vinnu. „Sem ungling langaði mig
ekki að gera nema bara tvennt,"
heldur Þórður áfram. „Mig langaði
til að standa einhvers staðar og
syngja og svo að spila á hljóðfæri.
Ég fór að syngja smápatti og lærði
hvert einasta lag sem ég heyrði þá
syngja, Stefán á íslandi og þessa
gömlu. Pabbi sálugi gaf mér
grammifón með 78 snúninga plöt-
um þegar ég var sex ára gamall
og þetta spilaði ég allt. En ég lærði
hvorki að syngja eða spila. Ég
keypti mér hins vegar harmonikku
til að garga heima. Stundum garg-
aði ég á hana fyrir norðan á böll-
um, það var notast við það frekar
en ekki neitt. Ég fór í kirkjukórinn
heima þegar ég var sextán ára og
svo stofnuðum við nokkrir „Bíl-
stjórakórinn" svokallaða. Ég lærði
strax á bíl þegar ég gat og hef enn
öll gömlu réttindin en má þó'ekki
Þórður við skrifborð sitt á háaloftinu.