Morgunblaðið - 07.09.1988, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. SEPTEMBER 1988
43
búðina, enda vissu þær allt sem
gerðist í nágrenninu þvi þær sátu
alltaf úti á stólum fyrir utan dym-
ar hjá sér og fylgdust með öllu.
Við stelpumar gerðum oft grín að
því að viðskiptin gengju varla mjög
velþjá þeim með þessu háttalagi.
Ég kynntist nokkmm ítölskum
karlmönnum, m.a. bræðmm
ítölsku vinkvenna minna sem ég
fyrr sagði frá. Ég verð að segja
að ítalskir karlmenn era yfírleitt
mjög sér á parti. Þeir em aldir •
upp við það að eiga ekki að gera
neitt nema að vera fyrirvinna.
Þegar móðirin sleppir af þeim
hendinni teknr eiginkonan við.
Þegar hún fer að lýjast taka dæ-
tumar við. T.d. náði pabbi vin-
kvenna minna sér aldrei í kaffí
sjálfur, allt slíkt var rétt upp í
hendumar á honum. Ég reyndi að
skipta mér af þessu en menn tóku
mig ekki alvarlega fyrst og hlógu
að mér. En þegar ég hélt áfram
að segja frá þeirri hugarfarsbreyt-
ingu sem orðið hefði hér á landi
hættu systumar að hlægja og
fannstþetta mjög athyglisvert.
Ég gætti mín þó á að láta pab-
bann ekki heyra neitt af þessu svo
mér yrði ekki fleygt á dyr fyrir
áróður. Þó ég væri nú að þessu
múðri verður það að segjast eins
og er að éghafði ekki yfir neinu
að kvarta. Öll ijölskyldan lagðist
á eitt við að gera mér lífíð sem
þægilegast. Ég átti helst alltaf að
vera að borða eða leggja mig þær
þijár vikur sem ég dvaldi hjá þeim.
Þettavarð til þess að ég hljóp í
spik. Ég hafði verið mjög neyslu-
grönn um sumarið því ég kunni
lítið að versla og annaðist matseld
fyrir mig sjálf í íbúðinni. Maður
þarf að venjast því að versla þama,
maturinn er svo ókunnuglegur að
maður veit ekki hvað kaupa skal.
Mest keypti ég af ávöxtum, brauði
■og svolítið af kjöti. Matur er ekki
dýr á Ítalíu.
Gagnið af þessari Ítalíudvöl var
því margvíslegt fyrir mig. Ég lærði
að vera ein, sem var nokkuð sem
ég þurfti að læra. Ég hafði aldrei
á ævinni verið ein fyrr og ég komst
að því þama að það er ekki ég sem
er háð mömmu, heldur mamma
sem er háð mér, ég hef strítt henni
mikið á þessu eftir að ég kom
heim. Ég Iærði þama að dunda
ein útaf fyrir mig og er ekki eins
háð því að hafa vinkonur mínar
hjá mér og ég var. Ég lærði líka
að matbúa eins og fyrr greindi.
Ég kunni smávegis fyrir en þama
lærði ég heilmikið af þýsku vin-
konum mínum í þessum efnum og
svolítið gat ég kennt þeim. Þær
þýsku vom þó mun meira fyrir
mat en ég. Eg hafði safnað mér
peningum fyrir skóladvölinni
heima en ég eyddi meira en því
sem ég hafði safnað og hef verið
að vinna fyrir skuldum fram undir
þetta. Mamma og pabbi hjálpuðu
mér líka en ég er yfirleitt frekar
eyðslusöm svo það þurfti töluvert
til. Hvað skólanáminu sjálfu við-
vék hafði ég það út úr ítölskunám-
inu að ég skil talsvert talað mál
en get minna talað sjálf. Ég fór í
ítölskunám í Málaskólann Mími
núna eftir jól til að tapa ekki nið-
ur því sem ég hafði lært. Þar lærði
ég meira í málfræðinni en ég gerði
úti, því þar fór öll kennsla fram á
ítölsku. í vetur ætla ég að halda
áfram að læra ítölsku í málaskóla
en mig langar að fara aftur til
Ítalíu og læra meira. Ég gæti vel
hugsað mér að búa á Ítalíu um
tíma. Eitt er víst, dvölin í ítalska
málaskólanum hefur haft þau
áhrif á mig að ég er alls ekki
hrædd við að fara og kynnast ein-
hveiju nýju og vil raunar gjaman
breyta til og reyna eitthvað nýtt.
Texti:
Guðrún Guðlaugsdóttir
„Heitin þín eru betri en
handsöl annarra manna“
eftír Hrafnkel A.
Jónsson
Um aldaraðir hefur íslensku þjóð-
inni verið það í blóð borið að orð-
heldni og heiðarleiki til orðs og
æðis væri ein af höfuðdyggðum
hvers manns.
Mér hefur orðið hugsað til þess
á síðustu vikum hvort þessi viðhorf
væra á undanhaldi með þjóðinni.
Ég vinn dags daglega við úrlausn
vandamála sem upp koma á vinnu-
stöðum og lúta að túlkun og fram-
kvæmd kjarasamninga, þar reynir
oft á að hægt sé að ná munnlegu
samkomulagi sem síðan er handsal-
að, þar em hin fomu gildi um orð-
heldnina höfð í heiðri og handsalið
ígildi margra vottaðra undirskrifta.
Þennan vitnisburð hygg ég að
starfsmenn verkalýðshreyfingar-
innar víða um land geti borið í sam-
skiptum sínum við vinnuveitendur.
Én hver er þá ástæðan fyrir því
að ég efast um að orðheldnin sé
lengur ein af höfuðdyggðum þjóðar-
innar?
íslenska þjóðin hefur glímt við
efnahagsvanda um áratugabil, við
gemm oft mikið úr þessum v'anda,
teljum hann einstæðan og óviðun-
andi.
Þessar fullyrðingar eiga sér oft-
ast þá rót að sá sem hefur þær
uppi vill breyta ástandi mála sér í
vil og persónugerir oft þröng sér-
hagsmunamál sem þjóðarvanda.
A Akureyri vom í marslok undir-
ritaðir kjarasamningar sem tóku
mið af versnandi afkomu í útflutn-
ingsatvinnuvegunum og vom óra-
langt frá kröfum hins almenna
launþega sem eðlilega setti fram
kröfur um lífvænleg laun fyrir 8
klst. vinnudag.
Það var hins vegar sjónarmið
meirihluta samningamanna verka-
lýðsfélaganna á Akureyri að treysta
bæri ríkisstjóm og fulltrúum vinnu-
veitenda með að þessir kjarasamn-
ingar væm þess eðlis að þeir fengju
að standa, á þeim forsendum vom
þeir kynntir í verkalýðsfélögum og
á þeim forsendum samþykkti verka-
fólk kjarasamning sem fól í sér kjör
sem vora víðs fjarri þörfum fjölda
launþega.
Einn af arkitektum Akureyrar-
samninganna var Víglundur Þor-
steinsson iðnrekandi, það var mál
margra samningamanna verkafólks
sem kynntust Víglundi í þessari
samningalotu að þar færi maður
sem að vísu héldi fast fram sínum
hlut, en væri hinsvegar traustur og
orðheldinn, um hann mætti segja
að „heitin hans væra betri en hand-
söl annarra manna“ hvað þá þegar
undirskrift hans væri til staðfest-
ingar.
Það var þess vegna mörgum
traust í því þegar það fréttist að
Víglundur Þorsteinsson hefði ásamt
nokkmm öðmm valinkunnum
mönnum verið til þess valinn af
forsætisráðherra að gera tillögur
um efnahagsúrræði.
Tillögur hinna valinkunnu hafa
nú séð dagsins ljós og ríkisstjómin
hefur hafíð framkvæmd þeirra.
Þama gaf á að líta, helsta bjarg-
ráðið var að ómerkja kjarasamning-
ana frá í vetur, undirskriftir vinnu-
veitenda reyndust ekki pappírsins
virði, og það sem alvarlegast er,
það em þeir sem sjálfír stóðu að
gerð samninganna sem telja sjálf-
gefið að þeir séu ómerktir, er nema
von að launþegar spyrji, var það
ef til vill ákveðið strax við undirrit-
un samninganna að þeim skyldi rift?
Ég hlýt að spyija þá vinnuveit-
endur sem sátu í ráðgjafamefnd
forsætisráðherra, hvers vegna teljið
þið sjálfgefíð að undirskriftir ykkar
undir kjarasamningum séu einskis
virði?
Með þessum vinnubrögðum er
verið að gera vinnuveitendur að
ómerkingum og til að kóróna
skömmina kemur síðan Víglundur
Þorsteinsson fram í fjölmiðlum til
að veija brigðin og gerir forseta
ASÍ, Ásmundi Stefánssyni, upp
skoðanir og reynir að koma sök á
hann og verkalýðshreyfinguna, það
er lítilmannleg framkoma.
Ég tel óhjákvæmilegt að vekja
upp umræður í þjóðfélaginu um þá
ábyrgð sem aðilar vinnumarkaðar-
ins taka á gerðum sínum þegar
þeir staðfesta kjarasamning með
undirskrift sinni.
Verkamannafélagið Árvakur á
Eskifirði hefur ekki ályktað um
bráðabirgðalög ríkisstjómarinnar
og riftun Akureyrarsamningsins,
en sem starfsmaður félagsins og
fulltrúi þess við undirritun samn-
ingsins þá sendi ég vinnuveitendum
á Eskifirði kauptaxta eins og þeir
em samkvæmt okkar kjarasamingi
með umsaminni hækkun 1. septem-
ber.
Svohljóðandi bréf fylgdi kaup-
töxtunum:
„Þann 25. mars 1988 undirrituðu
fulltrúar Alþýðusambands Austur-
lands og Vinnuveitendasambands
Islands kjarasamning sem þér emð
aðilar að.
Nú hefur það gerst að ríkisstjóm
íslands hefur með bráðabirgðalög-
um ómerkt undirskriftir vinnuveit-
enda og afnumið umsamda launa-
hækkun sem koma átti til fram-
kvæmda þann 1. september 1988.
Þetta gerist eftir að ýmsir af
aðalsamningamönnum Vinnuveit-
endasambands íslands á Akureyri,
fulltrúar ykkar, gera um það tillög-
ur til ríkisstjómarinnar.
Því verður ekki trúað að vinnu-
veitendur á Eskifirði séu þeir
ómerkingar og lítilmenni að þeir
hlaupi á þennan hátt frá undir-
skriftum sínum, og það skal ítrekað
að félagar í VSI em samábyrgir
Morgunblaðið/Baldur Rafn Sigurðsson
Grunnur og sökkull nýja félagsheimilisins á Hólmavik.
Félagsheimili í bygg-
Hrafnkell A. Jónsson
„Eg hlýt að spyija þá
vinnuveitendur sem
sátu í ráðgjafarnefnd
f orsætisráðherra,
hvers vegna teljið þið
sjálfgefið að undir-
skriftir ykkar undir
kjarasamningum séu
einskis virði?“
fyrir undirskriftum fulltrúa þess í
kjarasamningum.
Hér með er skorað á vinnuveit-
endur á Eskifirði að þeir greiði laun
frá 1. september 1988 í samræmi
við undirritaðan kjarasamning frá
25. mars 1988.“
Það mun ýmsum þykja óviður-
kvæmilega til orða tekið í þessu
bréfi og saklausir sæmdarmenn fái
þama orðaleppa sem þeir eigi ekki
skilið.
Ég lít þó þannig á að svíði mönn-
um það að vera kallaðir „ómerking-
ar og lítilmenni" af þessum sökum
þá sé vel, ég vonast þá jaftiframt
til þess að þeir og reyndar þjóðin
öll, ekki eingöngu vinnuveitendur,
leiði hugann að því hvað felst í rift-
un Iqarasamnings, og þá bið ég
fólk að líta á málið frá því sjónar-
homi sem feist í því að gefa loforö,
að staðfesta geming með handsali,
að undirrita samkomulag.
Geta í siðuðu þjóðfélagi ríkt mis-
munandi reglur um skyldur þess
að standa við samning, era sum
loforð þess eðlis að þau beri að
svíkja? Em sumir samningar þess
eðlis að við þá eigi ekki að standa?
Hefur íslenska þjóðin tileinkað
sér ný gildi? Heyrir það til fortíð-
inni að eftirsóknarverðasti dómur
sem hægt sé að fá hjá náunga 1
sínum, sé að „heitin hans séu betri
en handsöl manna"?
Höfundur er formaður Verka-
mannafélasrsins Árvakurs á Eski-
firði.
ingu á Hólmavík
Hólmavík.
BYGGING nýs félagsheimilis á
Hólmavík er hafin. Félagsheimil-
ið, sem fyrir er, er orðið of lítið
og þarf mikils viðhalds við. Salur
þess er braggi frá stríðsárunum
en snyrtiaðstaðan og anddyri
steinsteypt. Bragginn var keypt-
ur frá Reykjaskóla í Hrútafirði
1946 og þaðan fluttur til
Hólmavíkur. Hann var síðan tek-
inn í notkun sem félagsheimili
og hefur margs konar starfsemi
verið þar innan dyra. Arviss
þorrablót og góufagnaðir hafa
vakið mesta eftirvæntingfu þjá
fólki. Þegar leikfélagið á
Hólmavik starfaði af fullum
krafti æfði það og sýndi í félags-
heimilinu. Það eru því mjög
margir sem eiga góðar minning-
ar úr félagsheimilinu gamla.
í upphafi reyndist félagsheimilið
vera nógu stórt, en íbúum
Hólmavíkurhepps hefur fjölgað
nokkuð frá því það var byggt. Mið-
að við fólksfjölda í dag er gamla
félagsheimilið orðið of lítið. Þegar
margir hafa mætt á mannfagnaði
þar, hefur orðið mikil kös og erfitt
hefur verið að ganga um.
Nýja félagsheimilið rís gegnt
söluskála Kaupfélags Steingríms-
flarðar við endann á knattspymu-
velli staðarins. Búið er að steypa
plötu, sökkul og kjallara undir leik-
svið. Þorvaldur Gíslason trésmíða-
meistari sá um þann þátt verksins,
en á næsta ári er áætlað að húsið
verði fokhelt.
Að sögn Stefáns Gíslasonar
sveitarstjóra á Hólmavík er áætlað
að nýja félagsheimilið muni kosta
á núvirði nærri 50 milljónir króna.
Eigendur hússins em Hólmavíkur-
hreppur með 60% eignaraðild og
ýmis félagasamtök á Hólmavík með
40% eignaraðild. Húsið á að hýsa
hluta íþrótta- og félagsaðstöðu
Gmnnskóla Hólmavíkur og greiðir
ríkisvaldið því 22% af heildarkostn-
aði samkvæmt sérstökum samningi
við menntamálaráðuneytið. Mjög
góð aðstaða mun verða til margs
konar félagsstarfsemi í nýja félags-
heimilinu þegar það kemst í notk-
un, en íþróttaaðstaðan verður í
íþróttahúsi, sem áætlað er að rísi í
náinni framtíð við hlið félagsheimil-
isins.
- BRS
Sudurlandsbraut 10. S 686499.
NITCHI KRAFTTALIUR
OG KEÐJU
TALÍUR
Einnig
rafmagnstaliur
0,3—3 tonn
i Mjög hagstætt