Morgunblaðið - 09.09.1988, Qupperneq 22

22
íííi < nji/.tuTiioi ct(Ujíii:;»:i:h
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1988
Jarðabók Árna Magnússonar
og Páls Vídalíns:
Síðasta bindi Jarða-
bókar komið út í ljós-
prentaðri útgáfu
ELLEFTA bindi Jarðabókar Árna Magnússonar og Páls Vídalins
er komið út hjá Hinu fslenska frœðafélagi i Kaupmannaböfn og
er þá lokið ljósprentun Jarðabókarinnar sem hófst árið 1980. Um
þessar mundir er einnig unnið að útgáfu viðbótarefnis og atriðis-
orðaskráar fyrir verkið f heild.
Jarðabók Áma Magnússonar og
Páls Vídalíns var upphaflega prent-
uð f Kaupmannahöfn á árunum
1913-1943. Upplag þeirrar útgáfu
var lílið og varð hún fljótt ófáan-
leg. Vegna þessa réðst Hið fslenska
frseðafélag f Kaupmannahöfn f það
árið 1980 að láta ljósprenta alla
Jarðabókina og gefa út að nýju.
Jafnframt var Gunnari Guðmunds-
syni sagnfrseðingi falið að vinna
úr viðbótarefni því sem Ámi og
Páll söfnuðu á ferð sinni um landið.
Gunnar sér enn fremur um samn-
ingu atriðisorðaskráar fyrir öll
bindin.
Jarðabókin hefur að geyma ná-
kvæmar lýsingar á jörðum landsins
á árunum 1702-1714. Tvö hefti
Jarðabókar eru löngu glötuð, þau
er fjallá um Múlasýslur og Skafta-
fellssýslur. Eitthvert efni hefur þó
varðveist um þessar sýslur og mun
það 'birt f viðbótarbindi þvf sem
Gunnar Guðmundsson vinnur að .
Sögufélagið sér um dreiftngu
Jarðabókar hér á landi fyrir hönd
Hins fslenska fræðafélags f Kaup-
mannahöfn.
Vesturbæjarskólinn tilbúinn:
Rými skólans tvöfald-
ast með byggingimni
NÝBYGGING Vesturbæjarskól-
ans á horni Sólvallagötu og
Pranmesvegar i Reykjavík var
afhent skólastjóra hans, Kristínu
Andrésdóttur í gær. Byggingin
er 2.629 fermetrar á þremur
hæðum og lóðin rfflega hálfu
stærri. Að sögn Kristínar tvö-
faldast það rými, sem skólinn
hefur yfir að ráða, með bygging-
unni. Hann var áður til húsa f
gamla Stýrimannaskólanum við
Oldugötu og hluti af kennslunni
fór einnig fram f Miðbæjarskó-
lanum. Skólinn verður starfrækt-
ur sem hálfopinn skóli og var
tekið mið af þvf við hönnun bygg-
ingarinnar. Skólinn var byggður
fyrir tilstuðlan skólamálaráðs og
samkvæmt ákvörðun þess og
borgarráðs. Heildarkostnaður
við bygginguna með lóð og bún-
aði er áætlaður 150 miljjónir
króna, en kostnaður þess áfanga
sem nú er lokið hfjóðar upp á
115 milljónir króna. í skólanum
verða f vetur 310 börn á aldrinum
6—12 ára.
Við afhendingu byggingarinnar
sagði Davíð Oddsson, borgarstjóri,
meðal annars að lengi hafí staðið
til að bæta aðstöðu skólans enda
hefði ekki verið vanþörf á því. Hús-
ið væri þó aðeins rammi utan um
skólastarfíð, en hann vonaðist til
að það yrði til þess að bæta skóla-
starfið enn frekar. Hann þakkaði
að lokum öllum þeim, sem að bygg-
ingunni unnu á einn eða annan
hátt og óskaði nemendum, kennur-
um og íbúum Vesturbæjar til ham-
ingju.
Kristín Andrésdóttir, skólastjóri
sagði f meðal annars f ávarpi sfnu,
að bömunum væri mikil virðing
sýnd með svo vandaðri byggingu.
Hún þakkaði öllum, sem bygging-
unni tengdust, fyrir hönd nemenda
og kennara skólans.
Aðspurð sagði Kristín að með
hálfopnum skóla væri átt við sam-
starf og sveigjanleika í skólastarfi.
Skóladagurinn væri skipulagður í
samvinnu nemenda og kennara og
aðeins væri notast við lauslega
stundaskrá. „Það er einkenni á okk-
ar starfsháttum, að við skiptum
kennslustofunum upp, þannig að
ekki er allur bekkurinn að vinna
að þvf sama í einu. Sumir geta ver-
ið að fást við stærðfræði á meðan
aðrir glfma við móðurmálið. Þá
geta nemendur að nokkru leyti ráð-
ið því hversu hratt þeir fara yfir
einstakar námsgreinar. Við byrjuð-
um með þetta fyrirkomulag árið
1980 og höfum verið að víkka það
út Reynslan af því hefur verið sér-
staklega góð,“ sagði Kristín.
Á neðstu hæð eru almennar
kennslustofur, tónmenntastofa,
skrifstofa og aðstaða fyrir kennara
ásamt tannlækna- og heilsugæslu-
stofu. Auk þess er á neðstu hæð
gert ráð fyrir kennslueldhúsi, sam-
komusal, matsal og leikfimisal með
tilheyrandi búningsaðstöðu. En frá-
gangur þessa hluta tilheyrir 2.
áfanga, sem ráðgert er að ljúki á
næsta ári. Á miðhæð eru 6 almenn-
ar kennslustofur, handmenntastofa,
smíðastofa, náttúrufræðistofa og
rnjmdmenntastofa. Miðrými á að
nýta fyrir hópvinnu og skólasafn. Á
efstu hæð er svo bókasafn, lesstofa
og tæknirými.
Hönnun skólans hófst á miðju
ári 1986, en skólabyggingin boðin
út í apríl í fyrra. Teiknistofa Ingi-
mundar Sveinssonar teiknaði skól-
ann, Verkfræðistofan Forsjá sá um
burðarþol og lagnir og Tómas Kaa-
ber um raflagnir. Jarðvinnu sá
Uppfylling sf. um, en Öm Felixson,
byggingameistari, sá um sjálfa
bygginguna. Byggingastjóm er í
höndum byggingadeildar borgar-
verkfræðings. Eftirlit með bygg-
ingu skólans höfðu starfsmenn
byggingadeildar, Jóhannes Bene-
diktsson, tæknifræðingur, og Ást-
ráður Þórðarson, múrarameistari.
Andarnefja er al-
geng hér við land
EKKI er vitað hver urðu afdrif andamefjunnar sem var á sveimi
við Akranes og Reykjavík fyrr i vikunni, en ekki hefur sést tii
hennar síðan á þriðjudagskvöldið er henni var stjakað út úr
Reykjavíkurhöfn og var þá nokkuð áf henni dregið. Að sögn Jó-
hanns Siguijónssonar sjávarliffræðings berast alltaf annað slagið
upplýsingar um einstaka andamefjur sem rekur hér á land, og
siðast nú f vor rak eitt dýr á land á Snæfellsnesi.
„Það er mjög sennilegt að eitt-
hvað sé að þessum dýrum sem
haga sér á þennan hátt, eða þá
að þau ruglast hreinlega í rýminu
þegar þau koma inn á landgrun-
nið, en það er mjög algengt með
andaraefjuna að hún leitar alltaf
aftur upp í fjömna þegar búið er
að reyna að toga hana út, á sama
hátt og þetta tiltekna dýr gerði,"
sagði Jóhann Sigurjónsson 5 sam-
tali við Morgunblaðið.
Andameflan (Hyperoodon amp-
ullatus) er önnur af tveimur teg-
undum af sömu ættkvísl, en hin
tegundin er borðnefja, sem á heim-
kynni í suðurhöfum. Andamefjan
er meðalstór tannhvalur, venjulega
um 7 metrar að lengd og 3 tonn
að þyngd, en stærstu tarfamir
geta orðið um 10 metrar að lengd.
Bakið er blásvart, en kviðurinn
ljósgrár og lýsist með aldrinum.
Hún er nokkuð algeng í hafinu
kringum ísland, en hún heldur sig
helst vestan og og norðaustan við
landið á landgrannsbrúninni eða
þar fyrir utan. Dýrið fer niður á
allt að 1500 metra dýpi í leit að
fæðu, sem aðallega er smokkfisk-
ur, en sfld og annan uppsjávarfisk
étur það líka.
Andarnefja.
Skoskir hvalveiðarar hófu mikl-
ar andamefjuveiðar á hafinu milli
íslands og Noregs á seinni hluta
19. aldar, og Norðmenn hófu síðan
veiðar á eftir þeim og gerðu þeir
á tímabili út mikinn flota á andar-
nefjuveiðar. Hátt á þriðja þúsund
dýr vora veidd á ári þar til stofn-
inn var talinn að mestu uppurinn
um aldamótin, en Norðmenn hættu
þó ekki andamefjuveiðum alveg
fyrr en upp úr 1970, en þá hafði
dregið veralega úr þeim eftir því
sem á öldina leið.
í andamefjunni er fljótandi fita
sem storknar ekki og kallast hún
andamefjulýsi. Það var mjög eftir-
sótt og verðmætt sem sérstaklega
fituríkur áburður og olía, en einnig
sem hægðalyf og er þess eiginleika
lýsisins getið I hinni fomu Kon-
ungsskuggsjá. Norðmenn nýttu þó
andamefjuna fyrst og fremst í
dýrafóður.
f talningum sem Hafrannsókna-
stofnun framkvæmdi á síðastliðnu
ári varð vart við veralega andar-
nefjugengd, sérstaklega við aust-
anvert og norðaustánvert landið,
og er talið að stofninn hér við land
skipti nú nokkram þúsundum dýra.
% Morgunblaðið/RAX
Heímir Þorleifsson, forseti Sögufélagsins, Jakob Benediktsson, frá
Hinn islenska fræðafélagi i Kaupmannahöfn, Pétur M. Jónasson,
prófessor og formaður'Hins islenska fræðafélags, og Gunnar
Guðmundsson, sagnfræðingur. Jakob og Gunnar halda á ellefta
bindj Jarðabókarinnar.
Kristín Andrésdótdr, skólastjóri,
flutti stutt ávarp. Aðrir á mynd-
inni eru frá vinstri talið: Guð-
mundur Pálmi Kristinsson, for-
stöðumaður byggingadeildar
borgarverkfræðings, Ólafur
Jónsson, upplýsingafuUtrúi
Reykjavikurborgar, Davið Odds-
son, borgarstjóri, og Ragnar Jú-
liusson, formaður skólamála-
ráðs.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Nýbygging Vesturbæjarskólans stendur á horni Framnesvegar
og Sólvallagötu.
abændur mót-
a verðlækkun
Á FUNDI eggjaframleiðenda i
gær, 8. september, var samþykkt
„að mótmæla harðlega þeirri að-
för að atvinnugreininni sem birtist
í ákvörðun Verðlagsstofnunar um
lækkun á eggjaverði".
í fréttatilkynningu frá eggjabænd-
um segir ennfremur. „Eggjaverð
hefur nú lækkað um 14,6% með opin-
berri ákvörðun. Eggjaframleiðendur
benda á, að laun eru talin nema um
13% af framleiðslukostnaði eggja.
Hefur þvi með ákvörðun Verðlags-
stofhunar verið numinn brott allur
launaliður bænda og gott betur.
Undanfarin ár hafa egg verið seld
langt undir kostnaðarverði hérlendis.
Eggjabændum þykir ekkert hafa
verið tekið tillit til þess, að eftir ha-
græðingar og skipulagsbreytingu
hafa þeir nú loks verið að nálgast
kostnaðarverð fyrir framleiðslu sína.
Atvinnugreinin má því alls ekki við
áföllum af þvl tagi sem nú hafa du-
nið yfir með ákvörðun Verðlagsstofn-
unar um lækkun á eggjaverðinu."