Morgunblaðið - 30.09.1988, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. SEPTEMBER 1988
25
Halldór Ásgrimsson, sjávarútvegsráðherra, Arni Kolbeinsson, ráðu-
neytisstjóri og Helgi Laxdal, varaforseti FFSÍ, ræða málin.
Guðjón Jónsson:
Verður tekið eftir því
sem frá okkur kemur
„AUK kjarmála
fjöllum við mikið
um trygginga- og
öryggismál sjó-
manna svo og
lífeyrismál. Það
er á þessu stigi
málsins lítið hægt
að segja um efna-
hagsaðgerðir
stjórnvalda, en Guðjón Jónsson.
það verða miklar umræður hér í
kjölfar þess, sem gerzt hefur und-
' an famar vikur og niánuði," sagði
Guðjón Jónsson, formaður Sjó-
mannafélags Eyjaljarðar,
„Ég er þess viss að eftir því verð-
ur tekið, sem frá þessu þingi kem-
ur, þar sem það er fyrsta þing laun-
þega frá því bráðabirgðalög nýrrar
ríkisstjómar tóku gildi. Mér sýnist
vera í þeim ýmislegt, sem sjómenn
eigi erfitt með að sætta sig við.
Þeir hafa setið eftir í launahækkun-
um, orðið að taka á sig meiri skerð-
ingu en aðrir hópar launþega. f vor
fengum við 5% hækkun á fiskverði,
þegar flestir aðrir vom að fá. 10%
launahækkun. Um millifærsluna get
ég lítið tjáð mig þar sem ég hef
ekki skoðað hana nógu vel, en í
þessu virðist þó felast sú hætta, að
vakinn verði upp sá draugur, sem
gamla sjóðakerfið var orðið á sinum
tíma,“ sagði Guðjón Jónsson.
reyta skiptahlutfalli
„Það ríkir nokk-
ur óvissa meðal
manna um við-
brögð við bráða-
birgðalögunum,
hvar sem þeir
standa í flokki
vegna þess hve lítið
menn hafa náð að
kynna sér þau. En
hvað sem því líður
er krafan um
Elías Bjömsson samningsréttinn
ófrávíkjanleg.
Um þessar
mundir getur frjálst fískverð tæpast
fært sjómönnum auknar tekjur í
formi hækkaðs fískverðs. Vinnslan
er á hausnum og hæpið er að hún
fari að borga meira fyrir fiskinn,
verði veiðið gefið fijálst, en hún
gerir nú. Auk þess er útgerð og fisk-
vinnsla að mestu leyti í eigu sömu
aðila. Greiðslugeta vinnslunnar fer
eftir afurðaverði erlendis og nú er
það lágt. Fijálst fiskverð getur hins
vegár gengið, þegar afurðaverðið er
hátt, en nú tel ég ekki tilefni til
fijáls fiskverðs, sagði Elías Bjöms-
son.
hnin er úti í mvri
á þeim málum með öðrum hætti en
með árás á samningana. Arásin á
kjarasamningana var ekki óhjá-
kvæmilegur þáttur í efnahagsað-
gerðunum, vandinn er ekki launa-
fólki að kenna.
Þó minn flokkur sé nú í stjóm,
er ég enn sömu skoðunar. Ég tel
ekki að launin í landinu, laun land-
verkafólks eða sjómanna, séu hinn
stóri efnahagsvandi þessarar þjóðar.
Ég tel að samninga beri að virða.
Ég tel að launafólk eigi að njóta
samningsréttar. Hvaða flokkar sem
skipa ríkisstjóm, hlýtur afstaðan að
vera sú sama. Við hljótum að krefj-
ast réttar okkar. Fyrir sjómenn er
staðan sérstök. Um samningsréttinn
I hefur verið fjallað með sérstakri hlið-
sjón af ykkar stöðu. Stjómarmynd-
unaraðilar töldu ekki koma til greina
að leyfa samninga strax. Sumir
, þeirra vísa á flugmenn, sem allir
j vita að geta alltaf bjargað sér, hvað
3 sem lög segja, með ólöglegum að-
gerðum eða með því að fylgja lögum
um öryggi og fleira. Flugmenn hafa
raunar alltaf bjargað sér.
Áhyggjuefni stjómmálamann-
anna var því ekki flugmannahópur-
| inn, heldur sjómenn og ótti stjóm-
valda við það, að sjómenn myndu
nýta fyrsta tækifæri til að knýja á
um lagfæringar, ekki sízt með til-
vísun til fiskverðsákvörðunar fyrr á
árinu. Samningar sjómanna em sem
kunnugt er lausir strax og þau lög
falla úr gildi, sem nú banna samn-
inga. Þess vegna mega samningar
ekki vera lausir í október, þess vegna
méga samningar ekki vera lausir í
janúar.
Ég játa það góðir félagar að ég
þarf tíma til að hugsa mitt mál í
þessari stöðu og meta áframhaldið.
Ég treysti mér ekki til endanlegra
ákvarðana um viðbrögð fyrr en ég
hef heyrt í okkar fólki víðar og náð
áttum. Ég geri mér ljóst að þegar
allir pólitískir aðilar í þjóðfélaginu
nema kvennalistinn líta á það sem
einfalt hagkvæmnismál hvort samn-
ingar séu virtir eða þeim ýtt til hlið-
ar; Þegar svo er komið, hlýtur stað-
an að vera þung. En það er jafnljóst
að ekki verður búið við slíkt ástand
nema stuttan tíma. Það eruð þið og
aðrir forystumenn þessarar hreyf-
ingar, sem verðið að meta tímann
og stöðuna, því ekkert mun gerast
fyrr en víðtæk samstaða er skýr og
greinileg."
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Kambodía:
AF ERLENDUM VETTVANGI
Rauðu khmerarnir láta
til sín taka á nýjan leik
Skæruliði í hvíld.
Reuter
UPPÁ síðkastið, nánar tiltekið á allra síðustu vikum, hafa her-
sveitir Rauðu khmeranna í Kambodíu, voldugastar þeirra þriggja
andspymuhreyfinga sem beijast gegn stjórnvöldum, hafið sókn
á nýjan leik í því skyni að ná aftur undir sig ýmsum fyrri stöðvum
í grennd við landamæri Thailands. Rauðu khmerarnir sjá sér leik
á borði að heQast handa nú eftir að Yíetnamar hafa byijað að
ftytja lið sitt á brott. En þeim er einnig í mun að lappa upp á
dvinandi álit sitt út á við.
Itímaritinu Far Eastem Eco-
nomic Review segir í grein
blaðamanns þess í Bangkok, Pai-
sal Sricharatchanya, að khmer-
amir hafi hvað mest látið til sín
taka í hæðum Phnom Milai í vest-
urhluta Kambódíu. Héraðið er nú
varið af sjöttu herdeild stjómar-
innar í Phnom Penh, en var eitt
síðasta vígi khmeranna sem féll
í hendur víetnamskra hermanna
í sókn þeirra 1984-1985.
Frá því um miðjan júní og Mm
til ágústloka komust um eitt þús-
und skæruliðar khmeranna til
'fjallahéraðanna og réðust til at-
lögu við stjómarhermenn. Bar-
dagar sem vom háðir á þessum
slóðum vom hinir hatrömmustu
og Mttamenn segja að khmeram-
ir hafi verið vel vopnum búnir og
haft undir höndum mikið af öflug-
um kínverskum sprengjuvörpum.
Samtímis þessu reyndu khmer-
amir svo ýmis önnur brögð og
allmargir komust inn á óvina-
svæði dulbúnir sem bændur og
reyndu að koma sér í mjúkinn hjá
íbúum og bára á þá mútur, annað
hvort peninga eða matvæli, eink-
um hrísgijón.
Þær þijár herdeildir khme-
ranna sem láta að sér kveða við
landamæri Thailands og
Kambódíu em sagðar hafa innan
sinna vébanda um þrettán þúsund
menn eða þriðjung þess mannafla
sem talið er að khmeramir ráði
yfir.
Samt er augljóst að sókn
khmeranna hefur miðað hægt,
heimildir í Thailandi sögðu að hún
hefði síðan farið að nokkm út um
þúfur eftir mjög harðar loftárásir
stjómarhermanna á bækistöðvar
Khmeranna. Þó virðast aðgerðir
þeirra hafa vakið ugg hjá stjóm-
arhemum og víetnamskt lið var
sent á vettvang til að styrkja
stjómarherinn. Síðan virðast
khmeramir hafa látið við það sitja
að reyna að komast inn fyrir
víglínumar og inn í bæi og þorp
og einbeitt sér að því að fá íbúa
til stuðnings við sig. Hvað árang-
ur af þessari viðleitni hefur veríð
mikill er ekki enn komið í ljós.
Barátta Rauðu khmeranna til
að ná fótfestu í Phnom Milai hef-
ur ugglaust verið þáttur í metnað-
arfullri hemaðaráætlun. En án
efa hefur einnig verið ætlunin að
sýna Mm á að stjómarherinn
væri liðónýtur og þvi telst það í
sumra huga nokkur sigur fyrir
skæmliða khmeranna, að Víet-
namar skyldu fínna sig knúna til
að senda liðsauka á staðinn. En
með því að ná fótfestu í þessum
héraðum — það er að segja ef það
tekst — er hægt að fullyrða að
það myndi gera khmeranum auð-
veldara um hugsanlega Mmsókn
langt inn í Kambódíu.
Fréttaskýrendur segja það
varla tilviljun að aukin umsvif
Rauðu khmeranna hófust um
sama leyti og undirbúningur að
fundinum í Jakarta, þar sem full-
trúar hinna ýmsu kambódfsku
afla hittust og bára saman bækur
sínar. Thailenskir embættismenn
segja að þetta hafi áreiðanlega
verið ætlað til þess að bæta hugs-
anlega stöðu þeirra við samninga-
borðið.
Ef svo hefur nú verið raunin
er líka óhætt að staðhæfa að
Rauðu khmeranum gekk heldur
brösulega á fundinum. Ekki var
nóg með það að Víetnamar krefð-
ust þess að þeir hyrfu á burt úr
landinu í eitt skipti fyrir öil og
leiðtogi þeirra Pol Pot — heldur
var þetta beinlínis gert að skilyrði
fyrir því að Víetnamar huguðu
að því í fullri alvöra að hverfa
fyrir fullt og allt úr landinu. Á
fiindinum kom Mm mikil og
óvægin gagnrýni á Pol Pot og
klíku hans, sem myrtu mörg
hundrað þúsund Kambódíumanna
meðan þeir vora við völd M 1975
til 1979. Þær miklu umræður í
þessum heimshluta og víðar á
Jakartafundinum um Pol Pot-
stjómina vöktu upp minningar
þessa harðneskjutíma og margir
áhrifamenn tóku undir það sem
meginkröfu og forsendu þess að
Kambódía gæti orðið fullvalda ríki
og búið við frið á ný, að áhrif
Rauðu khmeranna yrðu upprætt
fyrir fullt og allt.
Stjómin í Bangkok hefur alitaf
neitað að hún hafi veitt Rauðu
khmeranum stuðning, þó svo að
vitað sé að margir liðsmenn sam-
takanna hafa átt sér hæli í Thai-
landi og stuðningur verið veittur
með ýmsu móti. Hun Sen, forsæt-
isráðherra Kambódíu, réðst mjög
hatrammlega að stjóminni í
Bangkok nú nýlega og þó að ut-
anríkisráðherra Thailands, Ka-
semsamosom Kasemsri, neitaði f
fyrstu að viðurkenna að thai-
lenska stjómin hefði nokkuro tíma
veitt Rauðu khmemnum stuðning,
játaði hann að lokum að thai-
lenska stjómin hefði „stutt ýmsa
kambódíska andspymuhópa."
Erlendir sendiráðsstarfsmenn í
Bangkok segja að ekki leiki neinn
vafí á því að í Thailandi séu marg-
ir hlynntir þeirri skoðun að Rauðu
khmeramir séu þeir sem Thai-
lendingar eigi að veðja á, varð-
andi samningaviðræðumar um
endanlegan brottflutning Víet-
nama M Kambódíu.„Svo fremi
einhveijar áþreifanlegar Mm-
farir verði f sambandi við friðar-
gerðina er ósanngjamt að krefjast
þess af thailenskum stjórnvöldum
að þau gefi khmerana upp á bát-
inn,“ sagði ónafngreindur sendi-
ráðunautur f Bangkok við Far
Eastern Economic Review. Víet-
namar era sagðir hafa flutt 20
þúsund menn á brott á síðustu
ellefu mánuðum, en hafa eftir sem
áður um 120 þúsund hermenn í
Kambódiu.
Það er flestra mat að Víetnam-
ar muni ekki standa við þau orð
að fara með 50 þúsund hermenn
fyrir árslok 1988 frá Kambódíu
og að allir víetnamskir hermenn
verði famir þaðan fyrir árslok
1990. Þó svo að stjómin í Hanoi
hafi verið margorð um þessa fyrir-
ætlun, efast margir. Meðan Thai-
lendingar geta ekki séð Mm á
að losna við víetnamska ógn við
bæjardymar, er eins líklegt að
þeir veiti enn um hríð skæmliðum
Rauðu khmeranna stuðning í einni
eða annarri mynd.