Morgunblaðið - 19.10.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. OKTÓBER 1988
DEILT UM FRAMHALD HVALVEIÐA I VISINDASKYNI
Gagnagrunnurínn
verður mun rýrari
- segir Kristján Loftsson um mögu-
lega stöðvun hvalveiða á næsta ári
„ÞAÐ verður hver að meta fyrir sigf hvort heppilegt sé að hverfa
Crá fyrirhuguðum hvalveiðum á næsta ári. Geri menn það, verður
gagnagrunnurinn fyrir rannsóknirnar mim rýrari ella. Það var
búið að skera umsvifín niður áður. Gagnagrunnurinn var undir-
staða visindaáætlunarinnar og vijji menn kasta honum fyrir róða,
verða þeir um leið að taka því að takmarka möguleikana á nægi-
legri upplýsingattflun," sagði Kristján Loftsson, framkvæmda-
stjóri Hvals hf., i samtali við Morgunblaðið.
Kristján sagði, að allar fréttir -
um viðskiptatap í Þýzkalandi og
Bandaríkjimum væru málum
blandnar. Það yrði að skoða þessi
mál í ró og næði, en láta ekki stig-
magnandi sögusagnir knýja sig til
hæpinnar ákvarðanatöku. í flest-
um tilfellum vantaði áþreifanlega
staðfestingu á því að mótmæli
friðunarsinna hefðu hamlað við-
skiptum. Ýmsar fullyrðingar þess
efíiis væru í fjölmiðlum, en til
dæmis hefði hann hvergi rekizt á
það í öllu fréttaflóðinu að fyrir
lægi skjalfest staðfesting frá Long
John Silver’s því til sönnunar að
þrýstingur friðarsinna hefði gert
að engu samninga við Iceland
Seafood á þessum ársfjórðungi.
Flestar þessar fréttir um áhrifa-
mátt Greenpeace væru komnar frá
þeim sjálfum.
„Það má svo nefna það, fyrst
menn sjá svona ofg'ónum yfír
nokkrum hvölum, að til stóð að
veiða 80 hrefnur til rannsókna.
Frá því var svo horfíð, en nú hafa
þijár hrefnur Ient í veiðarfærum
báta hér við land á 10 dögum.
Fari svo sem horfír, verða það
fleiri en 80 hrefnur á ári, sem við
drepum og það án nokkurra rann-
8Ókna,“ sagði Kristján Loftsson.
__ || - j »> > » fjfl > Morgunblaðið/Ól.K.M.
Halldorræðir við Tengelmann
Halldór Ásgrimsson, sjávarútvegsráðherra, mun t dag ræða við stjómendur fyrirtækjasamsteypunn-
ar Tengelmann vegna ákvttrðunar þeirra um að falla frá kaupum á íslenzkum sjávarafurðum.
Jóhann Sigurjónsson, sjávarlífifræðingur:
Myndi skaða en ekki eyði-
leg’gja vísindaáætlunina
ÞAÐ MYNDI koma illa við
vísindaáætlun íslendinga ef hval-
veiðum yrði hætt á næsta ári, þó
að þvf fari fíarri að þriggja ára
rannsóknir í sambandi við hval-
veiðar væru þá unnar fyrir gýg,
að sttgn Jóhanns Siguijónssonar,
sjávarliffræðings. Rannsóknir á
Sölustofiiun lagmetis:
Hvalveiðunum verði
tafarlaust írestað
MORGUNBLAÐINU heftir borizt efltirferandi ályktun frá stjóm
Sölustofímnar lagmetis. Þar er eindregið hvatt til þess að endurmet-
in verði stefíia stjómvalda i hvalveiðum og veiðarnar verði stttðvað-
ar, þar sem gífurlegir hagsmunir séu i húfí. Ályktunin fer hér á eflir:
„Stjóm Sölustofíiunar lagmetis vill
eindregið lýsa yfír stuðningi við
hugmyndir um, að tafarlaust verði
tekin ákvörðun um að' fresta hval-
veiðum íslendinga í vísindaskyni á
næsta ári. Nauðsynlegum vísinda-
rannsóknum á hvalastofnum verði
lokið án frekari veiða.
Það er mat þeirra aðila innan
Sölustofnunar lagmetis, sem gerst
þekkja til, að lífæð íslensks lagmet-
isiðnaðar sé í stórhættu í framhaldi
af ákvörðun Tengelmanns-sam-
steypunnar um að stöðva kaup á
íslensku lagmeti. Áætlaður heildar-
útflutningur lagmetis á yfírstand-
andi ári er að verðmæti einn og
hálfur milljarður króna og þar af
eru tæp 60% til V-Þýskalands.
Stjóm SL vefengir ekki rétt okk-
ar íslendinga til hvalveiða en Ijóst
er, að Greenpeace og önnur samtök
umhverfísvemdarmanna hafa meiri
áhrif á þorra almennings, en gert
hefur verið ráð fyrir. Þess vegna
ályktar sjóm SL, að ekki verði hjá
því komist, í ljósi síðustu atburða,
að endurmeta stefnu stjómvalda f
hvalamálinu og stöðva veiðamar,
þar sem gífurlegir hagsmunir eru
í hættu hjá íslenskum útflutnings-
iðnaði.
Það er von okkar, að stjómvöld
bregðist fljótt við, svo að takast
megi að koma á viðskiptum á ný
við hið þýska fyrirtæki, og ekki
komi til stöðvunar hjá lagmetisiðj-
unum, eins og nú lítur út fyrir."
stofiistærð hvala hér við land
gætu haldið áfram með talningum
úr flugvélum og skipum, en veiði-
bann kæmi illa við rannsóknir á
orkubúskap og viðkomu dýranna,
sem eru nauðsynlegar til að
ákvarða veiðþol þeirra.
Aðeins eitt ár er nú eftir af fíög-
urra ára vísindaáætlun íslendinga,
en töluverðar breytingar hafa orðið
á henni vegna þess að hætt var við
hrefnuveiðar og samdráttur hefur
orðið á veiðum á langreyði en þó
einkum á sandreyði. Beinn útlagður
kostnaður við áætlunina er nú orðinn
um 60-70 milljónir króna og Jóhann
sagði að kostnaður við hvalatalning-
ar næsta ár myndi lfklega verða um
30-40 milljónir króna.
Grænfriðungar hafa haldið því
fram að hægt sé að stunda allar
nauðsynlegar rannsóknir án þess að
drepa hvali. Jóhann sagði að fræði-
lega séð væri þetta hægt, en eftir
væri að þróa aðferðir til þess. Þó að
það tækist að yfírstíga þann þrö-
skuld þyrfti að halda úti skipum til
að ná vefjasýnum úr lifandi hvölum
og það myndi kosta tugi milljóna
króna. Finna þyrfti nýja leið til að
fíármagna rannsóknimar ef hætt
yrði við hvalveiðar, þar sem hagnað-
ur af sölu hvalafurða hefði staðið að
hluta undir þeim.
Meðal þess sem verið er að rann-
saka er hvað hvalir við ísland éta
mikið og hvaða áhrif það hefur á
lífkeðjuna. Helst þyrfti að rannsaka
sýni úr hvölum hvert ár nokkur ár
í röð til að fá sem bestar upplýsing-
ar um þetta atriði og önnur sem
snúa að orkubúskapi hvalanna. Þó
er von til þess að frekari úrvinnsla
á þeim gögnum sem þegar liggja
fyrir skili nokkrum árangri. Án efe
verður hægt að svara mörgum veig-
amiklum spumingum um ástand
hvalastofhanna með þeim upplýsing-
um sem þegar liggja fyrir, að sögn
Jóhanns Siguijónssonar. Best væri
hins vegar að hvalveiðar í vísinda-
skyni héldu áfram til Joka alþjóðlega
hvalveiðibannsins, þegar niðurstöður
eiga að liggja fyrir.
Alaska:
Þrír gráhvalir berj-
ast fyrir lífi sínu
Boflton, frá Óla Birnl Kárasyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÞRÍR gráhvalir beijast nú fyrir
lffí sfnu undan strttndum Alaska,
en þar eru þeir fastir f hafís.
Hvalveiðimenn, jafnt sem náttúru-
vemdarsinnar, hafe undanlhrna
daga reynt að bjarga hvttlunum f
samvinnu við olfufyrirtæki og
strandgæsluna. Björgunin heftir
vakið mikla athygli og hafe allar
stærstu sjónvarpsstttðvar Banda-
rfkjanna og mttrg dagblttð greint
frá henni f aðalfréttatfmum.
Hvalimir þrfr em svokallaðir Kali-
fomíu-gráhvalir, og er talið að aðeins
20 þúsund skepnur af þessari tegund
séu til. Eskimóar sem veiða aðrar
hvalategundir unnu að því um
síðustu helgi að útbúa loftgöt fyrir
hvalina, en þeir hafa tekið höndum
saman við náttúruvemdarsinna, olíu-
fyrirtæki og opinbera aðila, þar á
meðai strandgæsluna, að bjarga
hvölunum.
Bandarísku sjónvarpsstöðvamar
hafa greint frá björguninni f aðal-
fréttatímum og í gærmorgun var
CNN með sérstakan fréttaauka þar
sem talsmaður Greenpeace-samtak-
anna greindi frá gangi mála. Hann
benti sérstaklega á að vegna hval-
veiða íslendinga, Norðmanna og Jap-
ana væm hvalir í útrýmingarhættu.
Hvalveiðimálið:
Kærumál Greenpeace bráðlega tekið fyrir
Bandarfkjastjóm og náttúruveradarsamtök í Bandaríkjunum
undirbúa nú málflutning sinn f málinu sem Greenpeace og fleiri
samtttk höfðuðu gegn William Verity viðskiptaráðherra Banda-
ríkjanna vegna hvalveiða íslendinga. Dean Wilkinson talsmaður
Greenpeace segir að f næstu viku verði væntanlega ákveðið hve-
nær málið verður tekið fyrir, en það er rekið f Washingtonborg.
Talið er að þetta mál muni bera á góma f viðræðum Jóns Bald-
vins Hannibalssonar og George Schultz f Washington f dag.
Málið var höfðað f júlf, eftir að
viðskiptaráðherra Bandaríkjanna
ákvað að ekki yrði gefín út svo-
kölluð staðfestingarkæra vegna
hvalveiða íslendinga f sumar, en
það hefði opnað leið fyrir við-
skiptaþvinganir af hálfu Banda-
ríkjamanna. Viðskiptaráðherrann
taldi að hvalveiðar íslendinga f
vísindaskyni drægju ekki úr virkni
hvalveiðibanns Alþjóðahvalveiðir-
áðsins og brytu þvf ekki í bága
við bandarísk lög.
Dean Wilkinson, talsmaður
Greenpeace f Bandaríkjunum,
sagði að samtökin hefðu jafnvel
búist við þvf að bandarísk stjóm-
völd myndu óska eftir að málinu
yrði vísað frá, en það hefði ekki
orðið raunin. Málið yrði því tekið
fyrir innan skamms og báðir aðil-
ar væru að undirbúa málflutning
sinn. Greenpeace teldi sig m.a.
hafa vissu fyrir því að ákvörðun
viðskiptaráðherra hefði ekki verið
tekin á vísindalegum forsendum
eingöngu. Samtökin hefðu því
óskað eftir því að fá að yfirheyra
embættismenn sem hlut áttu að
máli til að fá þetta fram og réttur-
inn yrði að ákveða hvort þetta
leyfí yrði veitt.
Guðmundur Eirlksson, þjóð-
réttarfræðingur í utanríkisráðu-
neytinu, er nýkominn frá Was-
hington þar sem hann kynnti sér
m.a. stöðu þessa málsins. Hann
sagði við Morgunblaðið að
bandarfsk stjómvöld teldu sig
hafa fullnægjandi vamarástæður
f öllum atriðum málsins.
Skólar í Boston:
Hefðu keypt
fyrir 16 m.kr.
Boston, frá Óia Birni Kárasyni, fréttarit-
ara Morgrunblaðsins.
SKÓLAR f Boston hefðu líklega
keypt allt að 187.000 pund af
fslenskum físki, ef borgarstjóra
Boston heftti ekki samþykkt álykt-
un þar sem þvf var beint til skóla-
yfírvalda að hætta kaupum á
íslenskum fiskafiirðum vegna
hvalveiða íslendinga. Skólayfír-
völd ákváðu að verða við tilmælum
borgarstj órnari n nar. Ætla má að
kaupin hefðu numið liðlega 320
þúsund dollurum, eða um 16 mifíj-
ónum fslenskra króna.
Samkvæmt upplýsingum skóla-
yfírvalda í Boston hafa skólar keypt
um 187 þúsund pund af íslenskum
físki vegna skólamáltfða. Ef miðað
er við að meðalverð til skólanna sé
1,75 dollarar á pund er um að ræða
rúmlega 320 þúsund dollara, eða um
16 milljónir fslenskra króna.
Talsmaður Greenpeace-samtak-
anna sagði við fréttaritara Morgun-
blaðsins að 37 skólaumdæmi i
Massachusetts hefðu ákveðið að
kaupa ekki fslenskar fískafurðir,
vegna hvalveiða íslendinga. Green-
peace undirbýr aðgerðir til að þrýsta
á borgarstjómir f öðmm borgum í
Bandaríkjunum að samþykkja svip-
aða ályktun og Boston. Enn sem
komið er er Boston eina borgin í
Bandaríkjunum sem hefur samþykkt
ályktun um að hætta kaupum á
fslenskum físki.