Morgunblaðið - 19.10.1988, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. OKTÓBER 1988
Minning:
Ólöf Grímea Þor-
láksdóttir, (Gríma)
Fœdd 25. september 1895
Dáin 9. október 1988
Ólöf Þorláksdóttir móðureystir
mín er til moldar borin í dag. Þar
hverfur af sjónareviðinu mikili hug-
sjónamaður og litríkur pereónuleiki.
Mér er nœr að halda að ólöf hafí
verið með gáfaðri konum þessarar
aldar. Og í hörpu hennar hljómuðu
margir strengir.
Þau ólöf og Sigursveinn áttu
mikinn þátt í uppeldi mínu. Ég bjó
hjá þeim tvo vetur á ólafsfírði á
unglingsárum. Á heimili þeirra í
Garðshomi safnaðist saman ungt
fólk til tónlistariðkunar og náms.
Og eftir að þau fluttu suður var
ég áfram heimagangur. Heimili
þeirra stóð öllum opið og þar var
samastaður og samkomustaður
ólíklegasta fólks og ekki sfst lista-
manna og skáida. Og þó að þröngt
vœri stundum í búi framanaf var
alltaf veisla hjá Sigureveini og
Ólöfu.
Fyrir utan almennar gáfur og
listreena hæfíleika, bjó Olöf yfír
merkilegum og ótrúlegum hæfíleik-
um til að sjá fram í tímann. Ég
upplifði það oft að hún lýsfy fyrir
mér því sem átti eftir að gerast.
Þannig lýsti hún til dæmis þeim
húsakynnum nákvæmlega sem ég
vinn f, löngu áður en tii stóð að ég
skipti um starf. Og ég vona að við
getum staðið við það að í þessu
húsi sé reynt að vinna í þeim anda
sem Ólöf hafði sem grunntón alla
tfð f samskiptum við annað fólk.
Ólöf var mikill dýravinur. Mér
er minnisstætt þegar við bjuggum
á ólafsfírði og hinn norðlenski vet-
ur geisaði í sínum vereta ham, að
þá fengu þau dýr, sem ekki eru
alltaf hátt skrifuð f mannheimum,
sinn daglega skammt eins og aðrir
og þeim var skammtað á gólfíð í
þvottahúsinu.
Ólöf Þorláksdóttir var mjög trúuð
kona. Ekkert gat hnikað þeirri
sannfæringu. Mikið væri ég sáttur
að hitta hana aftur í góðu tómi.
Hrafíi Sæmundsson
Alla þá sem eymdir þjá,
er yndi að hugga.
Og lýsa þeim sem ljósið þrá
og lifa f skugga.
Boðskapur þessa erindis lýsir vel
lífsviðhorfiim Ólafar móðureystur
minnar. Hún bar ekki verk sín á
torg. Nú hefur hún lokið sinni löngu
og viðburðaríku ævi sem varð rúm-
lega 93 ár.
Þegar foreldrar mínir giftust
1910 kom Óla fljótlega til þeirra.
Átti að vera stutt heimsókn en urðu
fjögur ár eða þar til hún giftist
fyrri manni sínum, Páli Jónssyni,
bónda og sundkennara. Óla varð
fyret þeirra mörgu ungmenna sem
dvöldu um lengri eða skemmri tíma
á heimiii foreldra minna. Allir sem
ég hef haft spumir af minnast vem
sinnar á Krakavöllum sem einhvere
ánægjulegasta tfma æsku sinnar.
Engir þó eins og Óla og Æsa Karls-
dóttir, sem kom löngu seinna og
var lengur. Hana litum við systkin-
in á eins og systur okkar. Bæði
Óla og Æsa þráðu alltaf Krakavelii
og fannst veran þar hafa verið besti
tími ævi sinnar.
Á Krakavöllum var mjög Qöl-
skrúðugur blómagróður, einkum
var það í svokallaðri Steklqarekál.
Hún var í fjallinu nokkuð framan
við bæinn. Þar vom klettabelti efst
að norðan og austan en hlíðunum
frá þeim eins og skipt í geira niður
á jafnsléttu. Þetta var næstum því
eins og það væri skipulagt. í einum
óx kannski tómt blágresi, í öðmm
fjalldalafífíll, þeim þriðja hrúta-
berjalyng. Éinnig fínn og grófur
burkni auk flölda smærri blóma og
jurta. Uppi í klettunum uxu bumi-
rót, einir og sigurekúfur. Heima við
var líka alls konar holta-, engja-
og mýrargróður. Baldurebrá í bæj-
arkampinum. Alls þessa blóma-
skrúðs minntist óla til æviloka og
þráði alltaf að koma í Stekkjarekál-
ina.
Þegar ég fæddist varð Óia fóstra
mín. Hún kallaði mig Didduna
hennar Diddu sinnar og kenndi mér
að kalla sig Diddu. Þessi nöfn not-
uðum við alltaf okkar á milli. óla
kenndi mér margt. Oft sagði hún
mér sögur frá þessum tímum. Ég
leit alltaf á ólu eins og aðra mömmu
mína og þannig var samband okkar
alla tfð. Vel minnist ég þess þegar
Óla kom í heimsókn þeysandi á Byl
sínum. Hún sat f söðli f síðu reið-
pilsi. Á pilsinu var vasi sem hafði
alltaf eitthvað að geyma handa
mér. Vei minnist ég að eitt sinn
voru það falleg bollapör. Á fullorð-
insárum mínum gaf Óla mér eitt
sinn peninga og bað mig að kaupa
mér eitthvað í búið. Ég keypti ásamt
fieiru 8 postulínsbollapör sem
minntu mig á þau sem hún gaf
mér lítilli. Svona endist bemsku-
minningin lengi.
Óla var mjög listfeng eins og
allar systumar þó aðstæður leyfðu
ekki að láta þær gáfur þroskast sem
skyldi.
Eftir að Óla giftist seinni manni
sfnum, Sigureveini D. Kristinssyni,
tónlistarmanni, fór hún að mála
myndir. Hún fór í Myndlistarekól-
ann til þess að fá tilsögn við lita-
blöndun og fleira. Hún málaði mik-
ið og hélt málverkasýningar, bæði
ein og með öðmm. Hún fékk góða
dóma. í mörgum verka hennar
gætir áhrifa frá minningunni um
blómin í Stekkjarekálinni. Óla hafði
líka mikla ánægju af söng og góðri
tónlist. Einnig var hún mjög ljóð-
elsk. Hún hreifst af þessu erindi
og raulaði það oft:
Vængjum vildi ég berast, í vinda léttum blæ,
djarft um ^öll og dali og djúpan reginsæ.
Vængjum lfða í lofti við Ijðsblátt sólarhvel,
vængjum sælum svífá með sigri yfir líf og hel.
(Þýtt úr sænsku af Steingr. Thorst.)
Nú auðnast henni flugið til æðri
heima.
Ég þakka Diddu minni fyrir allt.
Magna Sæmundsdóttir
Látin er í hárri elli Ólöf Grímea
Þorláksdóttir.
Ólu frænku kynntist ég fyret
þegar hún og eiginmaður hennar,
Sigureveinn D. Kristinsson, bjuggu
um tíma á Siglufirði. Ég var sendur
til þessa frændfólks míns í fóstur,
þá á nfunda ári, f þeim tilgangi að
læra að spila á hljóðfæri.
Sigureveinn var skólastjóri Tón-
skóla Siglufjarðar og hafði umsjón
með músfkuppeldi mfnu en Sæ-
mundur Dúason kenndi mér í
bamaskólanum. Sæmundur, sem
var kvæntur Guðrúnu systur Ólaf-
ar, hafði áður en hann fluttist til
Siglufjarðar stundað kennslu, bú-
skap og fræðistörf á Krakavöllum
í Flókadal. Sem ungur maður hafði
Sigureveinn dvalið hjá honum við
nám. Það var á Krakavöllum sem
óla frænka, þá ung kona, sá Sigur-
svein í fyreta sinn. Því augnabiiki
lýsti hún oft fyrir mér er hún sá
„ungan mann sitja í hlaðvarpanum,
bjartan yfírlitum með ljóst hár sem
liðaðist um háls og herðar".
Það er skemmst frá að segja að
Óla frænka gekk mér f móðuretað.
Ég undrast enn þann skilning sem
hún sýndi uppátækjum mfnum og
bamabrekum. Það sem öðrum hefði
þótt óþarfí og fordiid, þótti henni
eðlilegt og sjálfsagt. Þannig atvik-
aðist það að þennan eina og hálfa
vetur átti ég því láni að fagna að
njóta leiðsagnar þessa frændfólks
míns, sem löngu áður en ég fædd-
ist hafði þegar tengst órjúfanlegum
böndum.
Óla frænka var falleg kona. Hún
hafði séretaklega glatt viðmót og
afskaplega rfka sjálfsvirðingu.
Kærleikur, skilningur og virðing
fyrir mannlegum tilfínningum voru
mannkostir hennar. Hún tók virkan
þátt í baráttu þeirra, sem til hennar
leituðu í erfíðleikum og samstaða
hennar var óijúfanleg. Eins og við
vitum lyktar baráttu mannnsins
fyrir lífí sínu og tilveru ekki alltaf
eins og við kjósum. Það var ólu
þungbært ef þurfti að taka málalok-
um þar sem, að hennar dómi, rétt-
læti og mannlegri sæmd var mis-
boðið.
Eftir að þau hjónin settust aftur
að í Reykjavík, árið 1963, fór óla
að teikna og mála fyrir alvöru.
Vinnustofa hennar var m.a. í eld-
húsinu á heimiii þeirra á Óðinsgötu
11. Hún hóf óstöðvandi leit að
myndefni og blæbrigðum. Eldhús-
borðið var vettvangur endalausra
tilrauna. Það var fljótt greinilegt
að myndheimur hennar var auðugur
og heilsteyptur. Þó svo að hún lifði
tiltölulega fábreyttu og hveredags-
legu Iffí þá skóp hún f myndum
sfnum veröld sem ekki hafði sjáan-
leg mörk. í myndunum var fólk sem
hafði hugsun og sál og háði harða
lífsbaráttu. Þar tókust á öfl góðs
og ills. óla frænka mín hafði til að
bera kærleika, skilning, lffekraft og
sköpunarþrá. ósjálfrátt óf hún
þessa þætti f samfellda heild. List-
sköpun hennar var fullkomlega ein-
læg.
Þoreteinn Valdimareson skáld
lýsir myndum ólafar fallega f kvæði
sfnu „Myndveður".
Óla frænka hafði einnig næmt
eyra fyrir tónlist. Listrænuni smekk
hennar var þannig farið að hún
kunni þvf aðeins að meta tónlist að
leikið væri af innri gleði og anda-
gift. Hún gerði í því efni sömu kröf-
ur til annarra og til sjálfrar sfn.
Ólöf fæddist á Lambanesreykjum
í Fljótum 25. september 1985. Ung
giftist hún Páli Jónssyni bónda og
kennara, og eignaðist með honum
þijá syni, þá Eggert, Kristin og
Rögnvald. Hjónaband þeirra var
fareælt. Páll lést árið 1938. 1944
hófst sambúð Ólu og Sigureveins.
Hjá þeim hefur ríkt einlæg lífsgleði
og kærleikur. Mörg eru þau mál
sem rædd hafa verið f heimsóknum
til þeirra. Þegar allir voru sestir í
eldhúsið og búið að skera niður
harðfísk og hákarl með réttri
„formúlu", kaffíð góða drukkið með
tilheyrandi „myndatökum", þá
stöðvaðist tfminn og við tók upplif-
unin ein. Þegar heimsókninni lauk
var gestunum fylgt út á hlað og
þeim veifað í kveðjuskyni uns þeir
hurfu úr augsýn.
Óla frænka mín er nú öll. Ég og
fjölskylda mín vorum svo lánsöm
að njóta návistar hennar svo lengi
sem raun varð á. Fyrir það erum
við þakklát. Hugur okkar dvelur
nú hjá Sigureveini og Kristni sjmi
hans, svo og öðrum aðstandendum
Ólu. Þeim öllum biðjum við guðs
blessunar.
Sigursveinn Kristinn
Magnússon
Við leiðarlok langar mig til þess
að minnast ömmu minnar með fá-
einum orðum. Það vill líka svo
heppilega til að ég hef héma hjá
mér nokkrar blaðaúrklippur með
viðtölum við hana sjálfa. Þar segir
hún fi*á ýmsu sem henni var hug-
leikið. Þess vegna ætla ég einnig
að gefa henni sjálfri orðið og þann-
ig getum við bæði átt sameiginlega
stund til viðbótar samverustundum
okkar síðastliðin fjörutíu og fjögur
ár, sem allar voru góðar.
Fyrstu bemskuminningar mínar
em frá heimili hennar og Sigur-
sveins frænda míns f Garðshomi í
Ólafefirði, en f hinum enda götunn-
ar sem húsið þeirra stóð við, átti
ég heima fyretu uppvaxtarár mfn.
Hjá ömmu var örvggi, miidi og
ómældur kærleikur. fsuðuretofunni
í Garðshomi minnist ég enn sólar-
innar innan húss sem utan, margs
kyns hljóðfæra og hljómlistar og
garðsins sem var tilvalinn leikvöll-
ur.
Ólöf Grímea Þorláksdóttir lést
9. október á 94. aldureári en hún
fæddist 25. september 1895 að
Lambanesreykjum í Austur-Fljót-
um, Skagafirði. ólöf var heitin eft-
ir móðurforeldrum sfnum, Grími
Magnússyni, sonareyni Gríms
græðara, og ólöfu Ólafedóttur en
Ölöf var af hinni kunnu Hvassafells-
ætt. Foreldrar Ólafar Grímeu vom
Þorlákur Þorláksson, bóndi og sjó-
sóknari, og Margrét Halldóra
Grfmsdóttir, ljósmóðir.
Af bömum þeirra Þorláks og
Margrétar komust §órar dætur til
fullorðinsára, en þær vom Magnea
Agústa, Guðrún Valný, Ólöf Grfmea
og Lovísa Helga. Þær Guðrún og
Magnea létust f hárri elli og nú lif-
ir Lovísa ein þeirra systra, tæplega
níræð. Ávallt var kært með þeim
systmm öllum og síðustu misserin
veitti Lovísa systur sinni liðsinni
og hlýju og Rögnvaldur Guðmund-
ur, sonur hennar, sýndi henni ein-
staka umhyggju og fómfysi. Skulu
þeim nú báðum færðar kærar þakk-
ir. Þá fór ávallt vel á með þeim
Kristni, syni Sigursveins, og ólöfu.
ólöf ólst upp hjá foreldrum sfnum
en þau bjuggu á ýmsum bæjum f
Fljótum. Átján ára réðst hún að
Illugastöðum til Páls Jónssonar,
bónda og sundkennara, og stofnuðu
þau til hjúskapar er ólöf var nítján
ára. Páll var ekkjumaður, áður
kvæntur Kristfnu Krisfjánsdóttur
■ Systir mín og mágkona, h
GUÐRÚN BERNHÖFT - MARR,
lóst í Edinborg 15. október.
Lilja Bemhöft, Slguröur Baldursson.
t
Eiginkona mfn,
ÁSGERÐUR GUÐJÓNSDÓTTIR,
Grenimel 23,
andaöist í Landspítalanum 17. október.
Viggó Bergsvelnsson.
t
Dóttir okkar og systir,
INGIBJÖRG LAUFEY PÁLMADÓTTIR,
verður jarösungin frá Bústaöakirkju fimmtudaginn 20. otkóber kl.
15.00.
Pálmi Slgurösson, Anna Skaftadóttlr,
Hulda Helgadóttlr, Blrglr Slgurösson,
Slgrföur Ósk Pálmadóttir,
Blrgir örn Blrglsson,
Anna Halla Blrglsdóttlr.
t
Móöir okkar og amma,
ESTER GEORGSDÓTTIR,
Barónsstfg 18,
Reykjavfk,
lést í Landspítalanum þann 17. október.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
t
Bróðir minn,
ÍSLEIFUR EINARSSON,
Strandarhjálelgu,
Vestur-Landeyjum,
veröur jarösunginn frá Akureyjarklrkju laugardaginn 22. október
kl. 14.00.
Einar Elnarsson.
t
Útför fööur mfns og tengdaföður,
MAGNÚSARSTEPHENSEN,
fer fram fimmtudaginn 20. október kl. 10.30 frá Fossvogskirkju.
Elfn Staphensen Slgurjón Jónsson.