Morgunblaðið - 28.12.1988, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. DESEMBER 1988
Landsfeðurnir/mæðumar
og gengisfellingardraugurinn
eftirLilju
Mósesdóttur
„Raungengið er 15 til 30 prósent-
um of hátt.“ „Aðeins gengisfelling
getur afstýrt gjaldþroti fyrirtækja
í sjávarútvegi." Þessar yfirlýsingar
eru orðnar fastir frasar sem at-
vinnurekendur nota í örvæntingu
sinni. Ráðþrot þeirra er svo algjört,
að þeir sjá enga aðra leið en að
láta gengisfellingu minnka kaup-
mátt launa. Gengisfelling er í raun
krafa um að laun almennings séu
notuð sem varasjóður sem fyrirtæki
geti gengið í að vild þegar illa árar.
Krefst ekki naflaskoðunar
Gengisfelling kemur í fyrstu ekki
niður á neinum einstökum hópum
atvinnurekenda. Það er þess vegna
sem hún er vinsæl aðgerð. Gengis-
felling hækkar tekjur allra útflutn-
ingsfýrirtækja, en hækkar jafn-
framt innflutningsverð. Hærra inn-
flutningsverð hækkar einnig kostn-
að útflutningsfyrirtækja. Fýrirtæki
á innanlandsmarkaði hækka vöru-
verð í samræmi við hækkun inn-
flutningsverðs, oft án tillits til þess
hvort vörumar voru keyptar inn
fyrir eða eftir gengisfellingu. Geng-
isfelling eykur þannig tímabundið
tekjur útflutningsfyrirtækja og fyr-
irtækja á innanlandsmarkaði. Það
er því jafnmikið kappsmál fyrir fyr-
irtæki á innanlandsmarkaði sem og
útflutningsfyrirtæki að sannfæra
þjóðina um nauðsyn gengisfelling-
ar. Gengisfelling er ekkert annað
en tilfærsla á fjármagni frá heimil-
unum til fyrirtækjanna.
Gengisfelling eykur tekjur fyrir-
tækja án þess að krafa sé gerð á
móti um aukna hagræðingu í
rekstri. Þess í stað er gerð krafa
til heimilanna um aukið vinnufram-
lag. Langur vinnudagur tryggir
síðan að velferð fyrirtækjanna sé
borgið. Meinið er bara að ávinning-
ur gengisfellingar varir aðeins í
stuttan tíma. Kostnaðarhækkanir
fylgja í kjölfarið sem atvinnurek-
endur reyna að mæta með aukinni
framleiðniaukningu. En það reynist
ómögulegt að kreista einhveija
framleiðniaukningu út úr örþreyttu
launafólki.
Afstýrir ekki gjaldþrotum
I allri umræðunni um nauðsyn
gengisfellingar gleymist að geta
vandans sem á að leysa. Enda er
ekki ætlast til að gengisfelling leysi
neinn vanda heldur slái honum enn
á ný á frest. Það verður ekki hjá
því komist að hrófla við syndum
fortíðarinnar ef koma á við rót
vandans og slíkt kalla atvinnurek-
endur aðeins nauðbeygðir yfir sig.
Fyrirtækin í landinu hafa verið
rekin á lánum undanfama áratugi.
Byrjum aftur
eftir jólafrí 3. janúar
M
KERFI ÞOLAUKANDI OG VAXTAMÓTANDI ÆFINGAR Byrjendur 1 og II og framhald 1

H|Æ
FRAMHALDSFLOKKARIOG II
Lokaðirflokkar

KERFI 4. RÓLEGIR TÍMAR Fyrir eldri konur og þaer, sem þurfa að fara varlega

KERFI MEGRUNARFLOKKAR Fjórum sinnum í viku

FYRIR UNGAR OG HRESSAR
Teygja;þrek-jazz. Eldfjörugir tímar með léttri jazz-sveiflu
r* 1
KERFI „LOW IMPACK" - STRANGIR TIMAR
Iv B Hægar en erfiðar æfingar, ekkert hopp en mikil hreyfing
SKÓLAFOLK
Hörku púl og svitatímar
NYTT-NYTT
Nýi kúrinn siær í gegn!!
28+7
undir stjórn Báru og Önnu
ATH'.
KynniðykkurjfslaH-
arprógrummokkur.
Keðjuverkandi af
sláttur fyrir Þ®T’
semeruallanvetur
inn
ATH!
Nú eru einnig tímar
á laugardögum
c/y o
/' s 7
Suðurveri, sími 83750 Hraunbergi, sími 79988
Á meðan raunvextir voru neikvæðir
kom slíkt fyrirkomulag ekki að sök.
í dag eru fyrirtæki enn rekin með
óeðlilega hátt hlutfall lánsfjár, þrátt
fyrir að raunvextir hafi verið já-
kvæðir frá 1984. Áralangur tap-
rekstur og fjöldi óarðbærra fjárfest-
inga virðist engin áhrif hafa á láns-
traust fyrirtækja hér á landi.
Á þessu ári hafa raunvextir
hækkað mikið. Þijár gengisfelling-
ar hafa leitt til vemlegrar hækkun-
ar á lánskjaravísitölunni. Láns-
kjaravísitalan er samansett af fram-
færsluvísitölu (2h) og byggingarví-
sitölu (V3). Hækkun innflutnings-
verðs hækkar báðar þessar vísitöl-
ur. í máí á þessu ári var gengi
krónunnar fellt um 10 prósent og
hækkaði lánskjaravísitalan um tæp
8% í júní og júlí. Nú er svo komið
að fyrirtæki sem ekki geta velt
hækkun fjármagnskostnaðar út í
afurðaverð sitt em á barmi gjald-
þrots. Eina leiðin sem atvinnurek-
endur koma auga á er að afstýra
gjaldþrotum með gengisfellingu.
Gengisfelling — öngstræti
Það er fjarstæða að halda að
gengisfelling komi í veg fyrir gjald-
þrot sjávarútvegsfyrirtækja. Fyrir-
tæki í sjávarútvegi em að sligast
undan háum íjármagnskostnaði en
ekki háum launakostnaði. Ef geng-
isfelling á að koma fyrirtækjum í
sjávarútvegi að notum verða stjórn-
völd að frysta erlend lán og innlend
verðtryggð lán sjávarútvegsins. Það
verður líka að koma í veg fyrir að
aðkeypt aðföng og þjónusta hækki.
Þessar aðgerðir kreQast strangrar
og víðtækrar efnahagsstjórnar sem
erfitt verður að koma við á meðan
forystusveit sjálfnefndra félags-
hyggjuflokka aðhyllast fijáls-
hyggjustefnu í verki.
Ef samdrátturinn er eins mikill
og atvinnurekendur reyna að telja
okkur trú um, þá munu laun al-
mennt ekki hækka í kjölfar gengis-
fellingarinnar. Ef samdrátturinn er
aðeins tilbúningur atvinnurekenda
þyrfti að koma í veg fyrir að laun
hækki í verslun og þjónustu. Launa-
skriði undanfarinna ára var stýrt
af verslunar- og þjónustufyrirtækj-
um sem nutu sérstakrar velvildar
fráfarandi fijálshyggjustjórna. í
sjávarútvegi hefur launaskrið aftur
á móti verið óvemlegt á undanförn-
um áram.
Lilja Mósesdóttir
„Gengisfelling nú þýddi
því aukinn samdrátt á
innanlandsmarkaði
vegna stöðugt minnk-
andi kaupmáttar launa
sem myndi óhjákvæmi-
lega leiða til gjaldþrots
Qölda fyrirtækja.“
Gengisfelling hefur víðtækari
áhrif en þau að hækka tekjur og
allan tilkostnað fyrirtækja. Aukin
verðbólga af völdum hækkandi
vömverðs rýrir kaupmátt launa-
fólks. Launafólk hefur nú þegar
þurft að sjá á bak umsömdum kaup-
hækkunum á undanfömum mánuð-
um sem hefur komið fram í minni
veltu verslunar- og þjónustufyrir-
tækja. Gengisfelling nú þýddi því
aukinn samdrátt á innanlandsmark-
aði vegna stöðugt minnkandi kaup-
máttar launa sem myndi óhjá-
kvæmilega leiða til gjaldþrota fjölda
fyrirtækja.
Syndir fortíðarinnar
Niðurstaðan mín að aflokinni
naflaskoðun á vanda frystingar er
að gengisfellingardraumurinn liðin
tíð. Það er ekki lengur hægt að firra
sig ábyrgð af syndum fortíðarinnar
með einni töfraaðgerð. Sjóðir heim-
ilanna anna engan veginn þörf fyr-
irtækjanna í landinu fyrir ókeypis
fjármagni. Gengisfelling er í raun
aðeins færsla á fjármagni frá heim-
ilum til fyrirtækja annars vegar og
frá fyrirtækjum til innlendra og
erlendra lánardrottna hins vegar.
Höfundur er hagfræðingur.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Starfsfólk og eigandi í nýjum húsakynnum Blómastofú Frið-
fínns. Frá vinstri: Arndís Borgþórsdóttir, Friðfinnur Kristjáns-
son, Anna B. Bóasdóttir og Kristín Birgisdóttir.
Blómastofa Friðfinns
komin í eigið húsnæði
BLÓMASTOFA Friðfínns, Suð-
urlandsbraut 10, er 20 ára á
þessu ári.
I tilefni þess er verslunin komin
í eigið húsnæði á Suðurlandsbraut
10 og hefur stækkað um helming.
Innréttingar em hannaðar af Ás-
gerði Höskuldsdóttur.
Verslunin sérhæfir sig í blóma-
skreytingum við öll tækifæri 0g
allri blómasölu. Einnig er verslun-
in með mikið úrval af gjafavöm
sem hún flytur inn sjálf að stómm
hluta.
Verslunin er opin kl. 9—22
nema sunnudaga kl. 10—22.
Eigendur em Friðfinnur Kristj-
ánsson og Þómnn Ólafsdóttir.