Morgunblaðið - 24.02.1989, Qupperneq 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. FEBRÚAR 1989
Minninpr;
Elísabet Einars-
dóttir, Hafíiarfírði
Fædd 3. nóvember 1898
Dáin 14. febrúar 1989
Amma í Hafnó er dáin, níræð.
Hún var af kynslóð, sem nú er óðum
að hverfa. Island, sem þetta fólk
þekkti, var áreiðanlega talsvert
öðruvísi en við þekkjum það núna,
bæði landið og mannlífíð. Lafsbar-
áttan var hjá flestum hörð, en ég
held að baráttuviljinn hafí líka ver-
ið miklu meiri og valdið því að fólk-
ið kiknaði ekki undan álaginu. Afí
og amma í Hafnó þurftu á sínum
jmgri árum að heyja harða lífsbár-
áttu, einkum á tímum kreppunnar
miklu, sem þau eins og annað al-
þýðufólk fengu illþyrmilega að
kenna á: Atvinnuleysi, peninga-
skortur og stór bamahópur sem
þurfti að fæða og klæða. Ég hygg
að þessir erfíðu tímar hafi að vissu
marki mótað bæði skapgerð og
lífsviðhorf þess fólks sem þá var í
blóma lífsins.
Hún amma í Hafnó var skarp-
greind, fylgin sér og ég held hún
hafí verið nokkuð skapstór. En hún
hafði líka alveg sérstaka kímnigáfu,
sem hún fór þó mjög vel með, því
hún var stolt kona og vönd að virð-
ingu 8inni. Amma var félagslynd
og gerði sér glögga grein fyrir þeim
hættum sem einangrun hefur í för
með sér. Þessari hlið á ömmu
kynntist ég raunar ekki fyrr en hún
fluttist að Hrafnistu, og ég er viss
um að þetta hefur stuðlað að því
hversu algerlega henni tókst að
varðveita andlega skerpu sína.
Ömmu var iíka fullkomlega ljóst
mikilvægi líkamlegrar þjálfunar og
á Hrafnistu fór hún að leggja stund
á leikfími, gönguferðir (sem hún
hafði raunar alltaf yndi af) og sund.
Eitt sinn þegar við Sessý fórum í
heimsókn þurfti að leita hennar um
húsið þvert og endilangt: starfs-
stúlkan tjáði okkur að það væri
ómögulegt að vita hvar hana Elísa-
betu væri að fínna, hún gæti verið
f leikfími, hannyrðum, spila-
mennsku, hárgreiðslu eða hand-
snyrtingu. Að lokum fundum við
hana fyrir tilviljun niðri í kjallara,
þar sem hún hafði fengið sér sund-
sprett, komin að níræðu.
Fyrir okkur krakkana var Lánn-
etstígur 9B, þar sem amma og afí
bjuggu áratugum saman, heill æv-
intýraheimur. Garðurinn var út af
fyrir sig frekar lítill, en naut feikn-
arlegrar umhyggju og var því vel
og mikið gróinn. Enda er Hafnar-
flörður áreiðanlega gósenland
þeirra sem unna garðrækt.
Ekki var húsið heldur amalegt
leiksvæði fyrir okkur krakkana
(þótt eflaust hafí amma oft þurft
að taka rækilega til eftir heimsókn-
ir okkar). Háaloftið fullt af alls
kyns kistlum og koffortum, gömlum
fötum og aragrúa af alls kyns hlut-
um, sem okkur þóttu afar forvitni-
legir. Það var nú samt kjallarinn
sem okkur þótti mest spennandi —
þar var t.d. kartöflugeymslan, sem
hafði m.a. að geyma afar freistandi
gosbirgðir heimilisins. Og í kjallar-
anum var líka smíðaverkstæðið
hans afa, þar sem maður gat unað
sér stundunum saman við að
klambra saman tveimur eða þremur
spýtum, aðallega til að rífa þær
síðan aftur sundur. Það voru ekki
smíðamar sjálfar sem skiptu máli,
heldur verkfærin sem afí átti
ógrynni af og leyfði okkur að nota
nokkum veginn óáreitt.
Ekki var það nú samt húsið sem
fyrst og fremst laðaði okkur krakk-
ana að Lánnetstígnum, heldur íbú-
amir. Þama ríkti ró og friður, eins
og oft er í húsum eldra fólks. Ég
held að böm kunni að meta þennan
frið, betur en okkur býður ef til vill
í grun. Raunar held ég að milli
ömmu og afa hafí ríkt mikill friður.
Blessuð sé minning ömmu.
Ágúst Pétursson
Ástkær amma okkar er látin og
í kveðjuskyni langar okkur til að
heiðra minningu hennar með ör-
fáum línum.
Amma var fædd 3. nóvember
1898 í Hafnarfírði, dóttir hjónanna
Einars Ólafssonar og Sigríðar Jóns-
dóttur. Einar langafí frá Gests-
húsum var annálaður skipstjóri í
Hafnarfírði. Ömmu þótti einkar
vænt um bæinn sinn og var stolt
af því hversu hann óx og blómstr-
aði. Hún var hreykin af því að vera
innfæddur Hafnfírðingur og greindi
gjaman á milli innfæddra Hafnfírð-
inga og aðfluttra.
Eitt mesta lán ömmu í lífínu
hefur líklegast verið er hún kynnt-
ist afa okkar, Guðmundi Ágústi
Jónssyni bifreiðarstjóra, sem nú er
látinn. Afí sem var elstur sinna
systkina missti föður sinn ungur
að ámm. Eftir lát föður síns varð
það hans hlutskipti ásamt móður
hans að sjá íjölskyldunni farborða.
Afí leysti það hlutverk vel af hendi
eins og hans var von og vísa. Hann
reisti hús á Lánnetsstíg 9B og hafði
búið þar um nokkurt skeið ásamt
móður sinni og ungum bróðursyni,
þegar amma og afi giftu sig. Amma
og afí bjuggu allan sinn búskap á
Lánnetstígnum og eignuðust sex
böm sem öll komust til manns, auk
þess fóstmðu þau bróðurson afa.
Amma og afi vom einkar sam-
hent og samrýmd og okkur þótti
gaman að fylgjast með því, að fram
eftir öllu vom þau í viðmóti hvort
við annað sem væm þau alltaf ný-
trúlofuð. Afí og amma vom af
þeirri aldamótakynslóð sem man
tímana tvenna af harðri lífsbaráttu.
Aðalsmerki þessarar kynslóðar er
vinnusemi, nægjusemi og nýtni og
þessum kostum vom afí og amma
ríkulega gædd.
Ævistarf ömmu var fyrst og
fremst húsmóðurstarfíð og sinnti
hún því af miklum myndarskap.
Hún var ein af þessum konum sem
allt lék í höndunum á og aldrei féll
verk úr hendi. Hún lagði mikinn
metnað í að búa sem best að heim-
ili sínu. Það var ávallt notalegt að
koma í heimsókn í litla húsið við
Lánnetstíg sem stendur svo fallega
inni í lítilli klettagjá. Alltaf ljómaði
t
Bróðir okkar,
GUNNAR ÞORSTEINSSON,
Reykjalundi,
lést í Borgarspítalanum miðvikudaginn 22. febrúar.
Systkinin.
t
EMIUÍA ALBERTSDÓTTIR
frá Sléttu, Sléttuhrauni,
Hraunbraut 14,
Kópavogi,
er látin.
Börnin.
heimilið af þrifnaði, reglusemi en
umfram allt af hlýju og alltaf átti
amma til kaffí handa gestum og
gangandi.
Amma var mjög listfeng, saum-
aði og prjónaði, og nutu afkomend-
ur hennar gjaman góðs af og þó
svo að hópurinn væri orðinn tals-
vert stór eða næstum áttatíu tals-
ins, það er bamaböm og bama-
bamaböm, var alltaf tilbúin han-
dunnin sængurgjöf við fæðingu nýs
afkomanda.
Amma var gædd ríkri sköpun-
argáfu sem sást best á handavinnu
hennar og fór hún ekki alltaf troðn-
ar slóðir í þeim efnum. Hún gat
búið til alveg ótrúlega fallega hluti,
að manni virtist úr engu og prýddu
þessi listaverk hvarvetna heimili
hennar, meira að segja herðatrén
hennar ömmu vom yfírdekkt og
blúndulögð á listilegan hátt. Amma
var alla tið ung í anda, tignarleg í
fasi og bar aldur sinn það vel að
erfítt var oft að átta sig á hversu
fullorðin hún var í raun orðin. Hún
fylgdist vel með málefnum líðandi
stundar og hafði einkar gaman af
að spjalla um það sem efst var á
baugi í þjóðfélaginu hverju sinni.
Hún var mikil félagsvera og hafði
mikið yndi af að taka þátt í hinum
ýmsu námskeiðum á vegum félags-
starfs aldraðra.
Með þessum fátæklegu orðum
langar okkur til að kveðja ömmu
okkar, Elísabetu Einarsdóttur, sem
nú er horfin yfír móðuna miklu á
vit feðra sinna. Við trúum því að
þar standi afí reiðubúinn til að taka
vel á móti henni. Megi Guðs friður
fylgja þessari mætu konu.
Júlía, Áslaug, Guðrún
og Elísabet.
Allt eins og blómstrið eina
upp vex á sléttri grund.
Fagurt með fijóvgun hreina
fyrst um dags morgunstund,
á snöggu augabragði
af skorið verður fljótt
lit og blöð niður lagði,
líf mannlegt endar skjótt.
(Hallgrimur Pétursson)
Nú er jarðneskri göngu ömmu
minnar lokið. Það er nú svo, að ég
hygg, að það eigi eftir að líða lang-
ur tími, uns ég átta mig fyllilega á
að svo sé. Svo samofin hefur hún
verið lífí mínu, allt frá fyrstu
bemskuminningunum til dagsins í
dag. Ekki aðeins sem leiðbeinandi,
sem jú gjaman vill verða þáttur
hins eldra í samskiptum fólks, held-
ur, það sem meira er um vert, sem
vinur. Þær eru nefnilega ófáar
stundimar sem við höfum setið og
rætt um nánast allt sem lífinu við-
kemur. Nú síðast fyrir um það bil
einum og hálfum mánuði. Þá sátum
við sem oftar í hlýlegu stofunni
hennar, við endurskin mánans á
stjömubjörtum himninum, og rædd-
um dauðann. Eftir dálitla stund var
umræðueftiið aðeins farið að koma
við mig svo að ég kaus að binda
endi á þessa umræðu okkar, með
bamslegri sannfæringu minni: „En
amma mín í mínum augum ert þú
ódauðleg." Úr augum hennar og
brosi sem náði til alls andlitsins,
ásamt blíðri stroku niður eftir kinn,
las ég allt sem þurfti. Og vissulega
verður að yfírvinna eigingimina.
Ekkert varir að eilffu. Dauðinn er
jú sú eina vissa, sem fylgir okkur
þessa leið á enda. Og þá leið hefur
amma mín gengið, hnarreist við
góða heilsu og mikinn dugnað, yfír
níutíu ár. Ég efa ekki að einhveijar
hindranir hafí einhvem tíma verið
í veginum, en þeim hefur hún efa-
laust með sinni hreinskilni, sínu
stolti og sinni gleði, ýtt til hliðar.
Hún var stolt og glöð yfír því að
koma öllum bamahópnum sínum
vel til manns. Hún var stolt og glöð
yfir öllum afkomendum sínum. Þau
voru jú hennar líf og yndi, ásamt
elskulegum afa mínum. Hvers gat
þeirra kynslóð óskað sér meira?
Og nú samkvæmt hennar sann-
færingu, þá hittast þau aftur heið-
urshjónin amma og afí, eftir ná-
kvæmlega sjö ára aðskilnað, en afi
lést þann 27.02.1982.
í mínum huga er besta amma í
heimi ódauðleg, því ekkert fær
grandað minningunum, þær geym-
ast sem verðmætar perlur. í mínum
augum var hún ein af þeim perlum
sem lýst hafa leið mína til þessa.
Við leiðarlok langar mig að
þakka ömmu minni fyrir allt það
sem hún var mér og allt það sem
hún gaf mér. Blessuð sé minning
hennar.
Kristín Elísabet
í þessum fáu orðum langar mig
til að kveðja hana ömmu mína. Hún
lést á Hraftiistu í Haftiarfírði þann
14. febrúar.
Amma fæddist í Gestshúsum í
Hafnarfírði 3. nóvember 1898 og
var því orðin níræð. Hún giftist ung
Guðmundi Ág. Jónssyni, sem látinn
er fyrir nokkrum árum. Afí og
amma eignuðust 6 böm sem öll em
á lífí. Amma var harðdugleg og
snyrtileg í allri umgengni svo af
bar. Á hátíðum og við önnur hátíð-
leg tækifærí klæddist hún ávallt
upphlut og var svo fín, að okkur
krökkunum fannst hún eins og
drottning. Amma var mikil hann-
yrðakona og var alveg sama hvað
hún tók sér fyrir hendur, allt var
vel gert og vandað.
Það em ófáir sokkamir og vettl-
ingamir sem hún pijónaði á bama-
bömin, langömmubömin og nú
síðast langa-langömmubamið, því
afkomendumir vom margir.
Hún varð svo sannarlega stolt
og ánægð, þegar hún frétti að Sol-
veig dóttir mín væri búin að eign-
ast sitt fyrsta bam, því þá vom
ættliðimir orðnir 5.
Mér fannst gott að koma til
ömmu og spjalla við hana og ef við
gátum ekki hist þá hringdum við
bara hvor í aðra. Mínar bemsku-
minningar tengjast mikið afa og
ömmu í Hafnó eins og við krakkam-
ir kölluðum þau.
Þau vom svo einstaklega sam-
hent og góð og vildu allt fyrir alla
gera. Húsið þeirra á Linnetstígnum
var lítið, en alltaf var eins og nóg
pláss væri fyrir alla þar.
Ég fékk oft að gista hjá þeim
og þá var nú gaman að lifa. Við
Lísa frænka fómm þá upp á háa-
loft, sem var heill heimur út af fyr-
ir sig og þar höfðum við nóg að
gera við að gramsa í dótinu. Amma
hjálpaði okkur við að klæða okkur
eins og fínar frúr og síðan spígspor-
uðum við um allt.
Garðurinn f kringum húsið var
ömmu ákaflega kær, enda alltaf vel
hirtur og mikill gróður í honum.
Hann er umkringdur klettum og
sagði amma að í þeim byggju álfar
og álfkonan væri vinkona sín og
hefði oft hjálpað sér. Eins hefði hún
stundum fengið ýmislegt að láni
hjá sér, en alltaf skilað öllu aftur.
Amma lagði mikla áherslu á að við
krakkamir væmm ekki með ærsl
og hamagang við klettana. Hún
sagði að það tmflaði vini sína. Allt-
af var nú jafn indælt að setjast inn
í fína eldhúsið hjá henni og fá mjólk
og kökur, því alltaf átti. hún eitt-
hvað gott til að stinga upp í litla
munna. En svo fór amma á Hrafn-
istu og þá breyttist allt. Hún sam-
lagaðist öðm fólki vel, enda alltaf
mikil félagsvera, spilaði vist á fullu
og vann oft til verðlauna. Nokkmm
dögum áður en hún lagðist banaleg-
una kom ég til hennar ásamt
mömmu og sat hún þá á stól með
sitt síða fallega hár og var að flétta
það. En nú er starfsamri ævi lokið
og ég sakna ömmu minnar og þakka
henni allt gamalt og gott.
Blessuð sé minning hennar.
Kollý
í dag, 24. febrúar, verður jarð-
sungin frá Fríkirkjunni í Hafnar-
fírði tengdamóðir mín, Elísabet Ein-
arsdóttir, sem andaðist á Hrafnistu
í Hafnarfírði 14. febrúar síðastlið-
inn.
Elísabet var fædd 3. nóvember
1898 í Gestshúsum í Hafnarfirði.
Foreldrar hennar vom Einar Ólafs-
son, lengi stýrimaður á skútum, og
Sigríður Jónsdóttir. Þau bjuggu
lengst af í Gestshúsum. Elísabet
átti einn bróður, togaraskipsijór-
ann, Siguijón Einarsson, sem var
þjóðþekktur á fyrri hluta aldarinn-
ar, sökum dugnaðar og frábærra
sjósóknarhæfíleika. Margir mið-
aldra sjómenn þekkja þá sögu vel.
Einnig átti Elísabet tvær systur,
Laufeyju, sem var húsmóðir alla
sína ævi, og Helgu. Öll era þau
látin. Helga dó í æsku.
Á yngri ámm vann Elísabet öll
þau störf, sem þá vom almennt á
boðstólum, m.a. fór hún nokkur
sumur á síldarvinnu til Siglufjarðar
og á fleiri staði á Norðurlandi. Árið
1923 kvæntist Elísabet Guðmundi
Ágústi Jónssymi, ættuðum úr Rang-
árvalla- og Ámessýslum. Hann var
vömbílstjóri í Hafnarfirði alla sína
starfsævi, (f. 1896, d. 1982). Guð-
mundur var mikill félagsmálamaður
og var m.a. í mörg ár í karlakómum
„Þröstum" í Hafnarfírði og sat um
árabil í stjóm Vörubílstjórafélags
Hafnarfjarðar.
Þau Elísabet og Guðmundur
eignuðust 6 böm. I aldursröð era
þau: Einar flugvélstjóri, giftur Jó-
hönnu Pétursdóttur, þau eiga fímm
böm; Hrefna gift undirrituðum,
eiga þau sex böm, Sigríður gift
Ingvari Helgasyni stórkaupmanni,
eiga átta böm, Jóhannes deildar-
stjóri giftur Mörtu Svavarsdóttur,
eiga fyögur böm, Guðjón iðnrekandi
giftur Elínborgu H. Jóakimsdóttur,
hann á 3 dætur frá fyrra hjóna-
bandi og eina fósturdóttur, Birgir
framkvæmdastjóri giftur Helgu
Snæbjömsdóttur, þau eiga fímm
böm.
Elísabet og Guðmundur ólu upp
bróðurson Guðmundar, Sverri Hall-
dórsson símvirlqa, hann lést 1957.
Til viðbótar við þetta mikla
bamalán átti Elísabet mörg bama-
böm og nokkur bamabamaböm.
Það er því augljóst að ættkvísl
hennar og Guðmundar er orðin
býsna stór.
Það er sérstakt umhugsunarefni
að minnast aldamótafólksins. Það
gekk í gegnum erfíðleika og vanda-
mál, sem yngra fólk á okkar dögum
hreinlega þekkir ekki, nema þá af
frásögnum eða bókum. Ekki fóm
þau Guðmundur og Elísabet var-
hluta af erfíðleikum áranna eftir
að þau hófu búskap, þar með
kreppuáranna. Þau bjuggu alla sína
búskapartíð á Linnetsstíg 9B og ólu
þar upp öll sín böm. Oft mun hafa
verið þröngt í búi og hefur þá mjög
reynt á húsfreyjuna með útsjónar-
semi og nýtni, bæði varðandi fæði
og klæði. Kom sér þá vel hvað Elísa-
bet var einstaklega handlagin og
dugleg við að sauma fatnað á
bamahópinn. Til viðbótar við þetta
var hún hreinn snillingur við út-
saum og pijónaskap. Margt af þess-
um hlutum, sem hún hefur gert,
má telja til hreinna listaverka.
Elísabet var glæsileg kona. Alveg
til hins síðasta var haft á orði hvað
hún liti vel út, væri vel klædd og
hefði næmt auga fyrir útliti sínu.
Hefur þar komið til hið næma feg-
urðarskyn, sem hún hafði fyrir öllu,
sem hún kom nærri eða annaðist á
einhvem hátt.
Síðustu árin dvaldi Elísabet á
Hrafnistu í Hafnarfírði. Hún undi
þar vel hag sínum og ræddi oft um
hversu frábært starfsfólk væri á
því heimili. Afkomendur hennar
vilja þakka fyrir frábæra umönnun,
alveg sérstaklega nú síðustu vik-
umar.
Aldamótakona er kvödd. Kona,
sem hefur fylgst með og tekið þátt
í framfömm íslensks þjóðfélags í
nærri heila öld.
Við Hrefna sendum öllum ætt-
ingjum Elísabetar innilegar samúð-
arkveðjur. ^ pétur99on