Morgunblaðið - 12.05.1989, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 1989
19
í lífí mínu, að hún kæmi ekki í
huga minn.
Lífshlaup hennar varð langt,
rúmir 9 áratugir, en einhvem veg-
inn var það svo, að fyrir mér varð
hún aldrei gömul. Áhugi hennar á
öllu, sem fyrir bar, lífsgleði hennar
og jákvætt hugarfar ollu því, að
allir hlutu að hrífast með.
Forlögin veittu henni í vöggu
gjafir góðar, viljastyrk, fágæta
greind, listfengi og, framar öllu,
hæfileikann til að miðla öðrum af
sjálfri sér. Hún var göfug kona.
Örlögin ófu henni vef, eigi
hnökralausan, en í mótlæti var hún
sterkust.
Mín nánasta fjölskylda, kona
mín, synir og tengdadætur, þakkar
fyrir að hafa átt hana að.
Mér var hún ætíð sem önnur
móðir. Því kveð ég hana sonar-
kveðju í djúpri virðingu og þökk.
Már
Katrín Viðar fæddist í Reykjavík,
og var hún elsta barn hjónanna
Jóns Norðmanns frá Barði í Fljótum
og Jórunnar Einarsdóttur frá
Hraunum í Fljótum. Systkini
Katrínar voru: Jón, dó ungur og
ókvæntur, Kristín, kona Páls ísólfs-
sonar tónskálds, Óskar, fram-
kvæmdastjóri og eigandi bygging-
arvömverslunarinnar J. Þorláks-
sonar kaupmanns í Reykjavík, Ásta,
danskennari í Reykjavík, kona Eg-
ils Árnasonar kaupmanns, og Jór-
unn, gift Jóni Geirssyni lækni, þau
skildu og seinni maður hennar var
Þorkell Gíslason.
Foreldrar Katrínar fluttust til
Akureyrar og var faðir hennar þar
útgerðarmaður til dauðadags, en
hann dó ungur.
Eftir lát hans fluttist Jómnn til
Reykjavíkur með börnin, og Katrín
hóf nám í Verslunarskóla íslands.
Að því námi loknu fór hún til Þýska-
lands og stundaði þar nám í píanó-
leik í tvö ár. Þegar hún kom heim
frá Þýskalandi hóf hún kennslu í
píanóleik og hélt því starfi áfram
framundir áttrætt. Á fyrri ámm var
hún oft með 30—40 nemendur á
vetri, og em það því orðnir margir
sem lært hafa hjá henni, enda var
hún afburða góður kennari.
Katrín giftist Einari Viðar
bankaritara og söngvara í
Reykjavík. Foreldrar hans vom Ind-
riði Einarsson skrifstofustjóri og
rithöfundur, og kona hans, Martha
María Guðjóhnsen. Þau Katrín og
Einar eignuðust tvær dætur, Jór-
unni Viðar tónskáld, fædda 7. des-
ember 1918, gift Lámsi Fjeldsted
lögfræðingi. Þeirra böm em Láms,
Katrín og Lovísa, og Drífu Viðar
rithöfund, fædda 5. mars 1920,
dáin 19. maí 1971, gift Skúla Thor-
oddsen lækni, börn þeirra em: Ein-
ar, Theódóra, Guðmundur og Jón.
Katrín missti mann sinn eftir nokk-
urra ára sambúð. Hún giftist öðm
sinni árið 1937 og var seinni maður
hennar Jón Sigurðsson skólastjóri
við Lauganesskólann. Hann var
mikill menningarfrömuður og hug-
sjónamaður og vom þau hjón mjög
samhent. Jón dó árið 1977.
Árið 1925 stofnsetti Katrín versl-
un með hljóðfæri og listmuni í
Lækjargötu 2 og rak hana í mörg
ár.
Jón Norðmann, faðir Katrínar,
var móðurbróðir móður minnar, og
var hún tvo vetur við nám á heim-
ili þeirra hjóna á ungdómsáram
sínum. Þá bast hún þeim vináttu-
böndum við Katrínu frænku sína
sem ekki slitnuðu upp frá því.
Fyrstu minningar mínar um
Katrínu frænku mína em því bréfin
frá henni, sem hún skrifaði móður
minni, og komu eins og fréttir úr
annarri veröld inn á lítið sveitaheim-
ili norður í Skagafirði, en svo langt
var á milli Reykjavíkur og skag-
firskrar sveitar á þessum ámm. Þá
var líka myndin af henni, sem stóð
á kommóðunni heima. Mynd af
ungri stúlku á hvítum kjól, svo fal-
legri að ég hugsaði mér að svona
myndu englamir á himnum líta út.
En það var á sólbjörtum júlídegi
sumarið 1932, að ég sá Katrínu
frænku mína fyrsta sinni. Hún kom
í heimsókn, ásamt Guðrúnu Sveins-
dóttur vinkonu sinni, en þær vom
á ferð um landið á hestum. Þá bauð
Katrín mér að koma suður um
haustið til náms, og dveljast á heim-
ili sínu. Þetta var ekki lítill fengur
fyrir námsþyrsta sveitastúlku, það
var sannarlega að detta í lukkupott-
inn.
Um haustið fór ég suður og
stundaði nám í Gagnfræðaskóla
Reykjavíkur næstu tvo vetur. Þau
ár em mér ógleymanleg. En þó
skólinn væri þroskandi og þar lærði
ég margt sem kom mér að gagni í
lífinu, var ekki síður mikilsvert að
verða þess láns aðnjótandi að fá
að dveljast á heimili Katrínar
frænku minnar. Það var menning-
ar- og menntaheimili, einn samof-
inn heimur lita og tóna, listar og
fegurðar. Ég held ekki að á neinn
af samferðafólki mínu sé hallað,
þó mér finnist Katrín Viðar vera
einhver göfugasta manneslqa sem
ég hef kynnst á lífsleiðinni. Það var
lærdómsríkt að ræða við hana, og
var þá sama um hvað var rætt, sjón-
deildarhringur hennar var víður,
þekking á mönnum og málefnum
staðgóð, og hún horfði á heiminn
hleypidómalausum augum.
Eitt af því sem Katrín bar fyrir
brjósti var að því yrði komið til leið-
ar að allar ungar stúlkur lærðu eitt-
hvert starf, sem gæfi þeim svo af-
dráttarlaus réttindi, að þær gætu
alltaf séð sér og sínum farborða,
hvað sem í skærist á lífsleiðinni.
Hún var þannig sú mannsekja sem
kveikti í mér þann neista kvenrétt-
inda sem ég hef að leiðarljósi enn
í dag.
Þá var Katrín mikill íþróttaunn-
andi. Hún stundaði bæði skíða- og
skautaíþrótt, og það var hennar
framtíðarsýn að hér yrði byggð
skautahöll svo hægt væri að stunda
skautaíþróttina bæði sumar og vet-
ur og burtséð frá veðri. Þegar
skautahöllin var reist var Katrín
orðin 72ja ára gömul. Þá hringdi
sjónvarpið til hennar og bað hana
að vígja skautahöllina. Hún lét til
leiðast þó hún hefði ekki stigið á
skauta í fimm ár. Og þegar maður
sér sjónvarpskvikmynd frá þeirri
athöfn má sjá hvar Katrín Viðar
fer þar fremst í flokki, og verður
ekki annað séð en þar fari ung
stúlka, svo léttar vom hreyfingar
hennar á svellinu. Skautahöllin var
síðar gerð að bílastæði.
Þegar ég lít yfir farinn veg finnst
mér heimilið á Laufásvegi 35 bera
af öllum heimilum sem ég hef
kynnst, ekki aðeins að fegurð og
smekkvísi, heldur var það ekki síður
sá andi sem ríkti þar innan veggja.
Það var sannarlega heimili þar sem
gleðin og bjartsýnin réð ríkjum. Ég
held að ekki finnist samheldnari
fjölskylda en Katrín, og dætur
hennar, þær Jómnn og Drífa vom.
Og heimili Katrínar stóð opið öllum
okkar vinum og félögum. Þar var
oft margt um manninn og glatt á
hjalla. Þá var Katrín ekki síður
hjálparhella allri sinni fjölskyldu og
vinum, ef eitthvað bjátaði á. Á
stundum gleðinnar og einnig sár-
ustu sorgarinnar var Katrín jafnan
nálæg og það var alltaf jafn gott
að finna hennar styrku hönd.
Ég vil ljúka þessum fátæklegu
minningarorðum með djúpu þakk-
læti fyrir allt sem Katrín frænka
mín hefur fyrir mig gert, fyrir allt
sem ég á henni að þakka. Nú er
hún horfin okkur en minningin um
góða og göfuga konu lifir í hugum
okkar. Guð blessi minningu hennar.
María Þorsteinsdóttir
í dag verður gerð útför Katrínar
Viðar, sem lézt 27. apríl sl. á 94.
aldursári. Katrín fæddist í
Reykjavík 1. september 1895, elst
7 bama hjónanna Jóns Norðmanns
frá Barði í Fljótum, kaupmanns á
Akureyri, og Jómnnar Einarsdóttur
frá Hraunum í Fljótum. Systkini
Katrínar voru Jón, Kristín, Einar
Baldvin, Óskar, Ásta og Jómnn sem
var yngst og er ein eftirlifandi
þeirra systkina. Katrín ólst upp á
Akureyri þar til faðir hennar lézt
árið 1908, en þá fluttist fjölskyldan
til Reykjavíkur og bjó í Kirkju-
stræti 4 (Ásbyrgi).
Árið 1916 giftist Katrín Einari
Viðar söngvara og bankaritara í
íslandsbanka, en hann var sonur
Indriða Einarssonar og Mörtu
Maríu Guðjohnsen. Einar lézt árið
1923, Katrín og Einar eignuðust
tvær dætur, Jómnni tónskáld og
píanóleikara og Drífu myndlistar-
konu og rithöfundi en hún lézt árið
1971. Árið 1937 giftist Katrín
seinni manni sínum, Jóni Sigurðs-
syni skólastjóra Laugamesskóla, en
hann lézt árið 1977. Katrín lauk
Verzlunarskólaprófi og fór síðan til
tveggja ára náms í píanóleik í
Berlín. Hún rak hljóðfæraverzlun í
Reylq'avík í mörg ár og starfaði sem
píanókennari um langt árabil.
Katrín Viðar var einstök kona
og eftirminnileg öllum þeim, sem
áttu því láni að fagna að kynnast
henni. öllum reyndist hún vel, sem
til hennar leituðu, og mörgum var
hún sjálf kjölfestan í lífinu, bjargið
sem ekkert fékk bifað. Það vom
mikil forréttindi að eiga þessa góðu
konu fyrir móðursystur og vin,
ávallt miðlandi öðmm af sinni miklu
gæzku og hjartahlýju. Mér var hún
sem önnur móðir og hjá henni á
Laufásvegi 35 átti ég mitt annað
heimili um skeið á yngri ámm. Og
fleiri en ég nutu einnig þeirrar sömu
ástar og umhyggju Katrínar.
Skautaferðir á Tjöminni og Austur-
veili með Katrínu Viðar vom hrein
ævintýr fyrir ungan dreng, og
ógleymanlegt var að horfa á þau
Katrínu og Osvald Knudsen leika
listir sínar á skautum. Það var sann-
kallaður stíll yfír þeim listdansi.
Katrín var mikill áhugamaður um
skautaíþróttina og var formaður
Skautafélags Reykjavíkur um
skeið.
Og þá vom þær ekki síðri allar
skíðaferðimar sem famar vom upp
til fjalla með þeim hjónum Katrínu
og Jóni. Þær vom ólýsanlegar. Yfír
öllum þessum stundum var mikil
heiðríkja, nokkuð sem aldrei gleym-
ist. Vinátta Jóns Sigurðssonar, þess
góða og mikilhæfa manns, var dýr-
mæt gjöf hveijum sem hana öðlað-
ist. Þar hallaðist ekki á með þeim
hjónum fremur en í öðm. Líf þeirra
og starf einkenndist af öllu því sem
við teljum til óforgengilegra verð-
mæta og trú á hið góða. Þar sátu
menning og listir í öndvegi. Heil-
brigt og einfalt lífemi ásamt úti-
vem og daglegum gönguferðum til-
heyrðu lífsstíl þeirra. Náttúra lands-
ins og gróður jarðar vom þeim sem
helg bók. Það sýndu þau best í í
verki með höfðinglegum hætti er
þau gáfu Reykjavíkurborg hið mikla
safn sitt af íslenzkum jurtum, sem
þau höfðu safnað á löngum tíma
víðsvegar um landið, í byggð og á
öræfum. Þetta safn var upphafíð
að Grasagarðinum í Laugardal.
Katrín og Jón áttu sumarhús á
Þingvöllum, sem þau nefndu Plum,
og fylgdi því stórt land sem var
sannkallaður yndisreitur. Þann
blómgaða jurtagarð ræktuðu þau
af mikilli elju og þar gat að líta
Flóm íslands í tign sinni og fegurð,
sem átti ekki sinn líka. Dætur
Katrínar og Einars Viðar þær Jór-
unn og Drífa áttu ekki langt að
sækja mannkosti sína og lista-
mannahæfíleika, sem þær fengu í
arf frá báðum foreldrum sínum, og
nýttu þá vel. Þeim frænkum mínum
hef ég átt m ikið og margt að
þakka, svo vel sem þær hafa reynzt
mér. Drífa féll frá langt fyrir aldur
fram, öllum harmdauði er hana
þekktu. Hún var. gift Skúla Thor-
oddsen lækni en hann lézt árið
1973. Þeirra böm em fjögur: Ein-
ar, Guðmundur, Theodóra og Jón.
Jómnn var gift Lámsi Fjeldsted
stórkaupmanni, en hann lézt árið
1985. Þeirra börn em þijú: Láms,
Katrín og Lovísa.
Heilsu Katrínar hrakaði mjög
síðari æviárin og lá hún oft á sjúkra-
húsi. Glaðlyndi sínu og andlegu
atgervi hélt hún þó lengst af, og
aldrei heyrðist hún kvarta. Alltaf
leið henni vel að eigin sögn aðspurð
um líðann. Það er bjart yfir minn-
ingu Katrínar Viðar. Langri vegferð
og fögm mannllifi er lokið. Gott er
þreyttum að sofna. Þökk sé henni
fyrir allt það sem hún var mér og
mínum. Blessuð sé minning hennar.
Hvíli hún í friði.
Jón Norðmann Pálsson
í dag er lögð til hinstu hvíldar
frú Katrín Viðar eftir langan og
farsælan starfsdag.
Kynni mín við frú Katrínu hófust
er hún og maður hennar, Jón Sig-
urðsson skólastjóri, sem lést fyrir
nokkmm ámm, færðú Reykjavíkur-
borg að gjöf veglegt safn íslenskra
plantna. Hjónin afhentu plöntusafn-
ið þann 18. ágúst árið 1961 á 175
ára afmæli borgarinnar.
Þau vom miklir unnendur útivist-
ar og gróðurs og höfðu safnað
plöntum þessum á ferðum sínum
víðs vegar um landið. Plönturnar
gróðursettu þau á listrænan hátt í
sumarbústaðaland sitt við Þing-
vallavatn.
Gjöfin var fyrsti vísirinn að
Grasagarði Reykjavíkur í Laugar-
dal. Réykvíkingar og allir þeir sem
gróðri unna em því í mikilli þakkar-
skuld við þau hjónin.
Umhyggja þeirra og áhugi var
slíkur, að á meðan kraftar þeirra
og heilsa leyfðu komu þau oft i
heimsókn í Grasagarðinn til að
fylgjast með og jafnframt til að
útvega plöntur í stað þeirra sem
höfðu misfarist.
Frú Katrín var listræn kona á
mörgúm sviðum. Lærði hún ung
píanóleik og kenndi á það hljóðfæri
í mörg ár. Góður tónlistarsmekkur
og næmni á náttúmfegurð em eig-
inleikar sem oft fara saman.
Það er gæfa að hafa kynnst hjón-
unum Katrínu Viðar og Jóni Sig-
urðssyni.
Aðstandendum færi ég mínar
innilegustu samúðarkveðjur.
Sigurður Albert Jónsson
Sum mannanna börn verða þeirr-
ar gæfu aðnjótandi að hlotnast
sjaldgæfur gjörvileiki, andlegur og
líkamlegur, í vöggugjöf. Slíkt gæf-
unnar barn var Katrín Viðar móður-
systir mín. Hún var undur fögur
stúlka, fallega vaxin, létt á fæti,
óvenju gáfuð og hæfileikarík. Það
sem gerði hana þó einkum sérstæða
var sá óvenjulegi sálarstyrkur sem
hún bjó yfír samfara meðfæddum
mannkærleika sem brá ljósi yfír
alla hennar vegferð.
Katrín fæddist 1. september
1895. Foreldrar hennar vom þau
Jómnn Einarsdóttir Guðmundsson-
ar bónda á Hraunum í Fljótum og
Jón Norðmann kaupmaður á Akur-
eyri, sonur Jóns Norðmanns prests
á Barði í Fljótum. Hún var elsta
bam þeirra en alls varð þeim hjón-
um sjö barna auðið og komust sex
til fullorðinsára. Þau vora Katrín,
Jón, Kristín, Óskar, Ásta og Jór-
unn. Öll bára þau ættarnafnið
Norðmann.
Uppvaxtarárin á Akureyri vom
Katrínu löngum minnisstæð. En
þau systkinin vom alin upp við góð
efni og ekkert til sparað þeim til
handa. Jón Norðmann faðir þeirra
þótti einstakur heimilisfaðir og vom
þau Jómnn samhent um að veita
SJÁ BLS: 37
BMW 00 RENAULT
í Veshnannaeyjum 12. og 13. moi
Það er í dag og á morgun sem Bílaumboðið hf. heldur bílasýningu við verslunina Reynistað í Vestmannaeyjum.
Þar sýnum við BMW 3-línuna og BMW 5-línuna auk nokkurra Renault bifreiða. Við vekjum sérstaka athygli á Renault 5,
Renault 9 og Renault 11, sem eru á tilboðsverði. Við tökum notaða bíla í góðu ástandi upp í nýja.
Verið velkomin í reynsluakstur í Vestmannaeyjum.
AFBORCUNARKJÖR í ALLT AÐ 24 MÁNUÐI.
Bílaumboðið hf
Krókhálsi 1, stmi 686633, Reykjavtk. Sýningarsalurinn að KrökhSlsi 1 T Reykjavlk, verður opinn á laugardaginn frá kl. 13—17.