Morgunblaðið - 12.05.1989, Side 31

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. MAÍ 1989
31
Tíminn og NT:
Er uppgjöf skatt-
skuldanna lögleg?
Á fundi sameinaðs _ Alþingis í gær beindi Matthías Á. Mathiesen
(S/Rn) fyrirspurn til Ólafs Ragnars Grimssonar Qármálaráðherra um
niðurfellingu opinberra gjalda Tímans og Nútímans hf. Spurði þingmað-
urinn meðal annars, hversu há fjárhæð hefði verið gefin eftir og hvaða
heimild ráðherra teldi sig hafa fyrir þessari ákvörðun.
Fjármálaráðherra sagði í svari hann ekki talið sig hafa heimild
sínu, að það hefði tíðkast um langt
árabil, að samið væri um niðurfell-
ingu hluta skattskulda við fyrir-
tæki sem væru komin í þrot. Inn-
heimtumenn ríkisins stæðu þá
frammi fyrir vali milli þess, að
tapa öllu eða fá einhvern hluta
hinna opinberu gjalda greiddan.
Hann sagði að í desember á
síðasta ári hefði verið samið við
Tímann og Nútímann hf. um nið-
urfellingu dráttarvaxta að fjárhæð
6.406.000 kr. af launaskattsskuld-
um fyrirtækjanna á árabilinu 1982
til 1986 gegn því að fyrirtækin
greiddu höfuðstól skuldanna að
fjárhæð 2.635.000 kr. Einnig hefði
verið samþykkt að fella niður
dráttarvexti að fjárhæð 2.146.000
kr. vegna skulda fyrirtækisins á
opinberum gjöldum á árabilinu
1985 til 1987 gegn því að höfuð-
stóll skuldarinnar, 2.040.000 kr.,
yrði greiddur. Alls hefðu verið
felldir niður dráttarvextir og inn-
heimtukostnaður að upphæð
8.565.000 kr. gegn greiðslu höfuð-
stóls að upphæð 4.675.000 kr.
Ráðherra sagði að frá 1980
hefðu um 170 mál af þessu tagi
verið afgreidd í fjármálaráðuneyt-
inu og væri eðli þeirra allra hið
sama. Ráðuneytinu væri skylt að
innheimta opinber gjöld en þegar
stefndi í gjaldþrot væri eðlilegt að
gera ráðstafanir til að fá eitthvað
borgað.
Matthías A. Mathiesen sagði að
af ræðu ráðherra mættj sjá, að
fjármálaráðuneytið hefði enga
lagaheimild til að semja á þennan
hátt. Þannig hefði ekki verið stað-
ið að málum í fjármálaráðherratíð
sinni 1974 til 1978, enda hefði
Efling
löggæzlu
Guðmundur H. Garðarsson
(S/Rvk) mælti í gær fyrir til-
lögu tÚ þingsályktunar, sem
felur dómsmálaráðherra, ef
samþykkt verður, „að gripa
nú þegar til ráðstafana er feli
í sér eflingu löggæzlu í
landinu". Flutningsmenn til-
lögunnar eru 9 þingmenn
Sjálfstæðisflokks úr öllum
kjördæmum landsins.
Guðmundur sagði að heilbrigð
og öflug löggæzla væri einn af
homsteinum lýðræðislegra
stjómarhátta. Þörfin fyrir aukna
vemd borgaranna fari vaxandi
af ýmsum ástæðum, m.a. vegna
útbreiðslu og neyzlu fíkniefna.
Hann vitnaði til skýrslu lög-
gæzlunnar í Reykjavík um
mannafla, vinnuaðstöðu og
ýmiss konar vanda, sem lýsir
brýnni þörf á að fylgja fram
efni tillögunnar. Þessu máli
verða gerð nánari skil síðar hér
á þingsíðu.
til þess. Taldi þingmaðurinn að
hér hefði framkvæmdavaldið farið
út fyrir þann ramma sem löggjaf-
arvaldið setti því.
J»
Friðrik Sophusson
Ólafiir Ragnar Grímsson
Pálmi Jónsson
Friðrik Sophusson á Alþingi í gær:
Fjármálaráðherra gaf
NT 8,5 milliónir króna
Sigló dæmigert fyrir einkavæðingu Sjálf-
stæðisflokksins, sagði fjármálaráðherra
Friðrik Sophusson sagði í umræðu um Sigló-málið á þingi í gær að
sjávarútvegsfyrirtæki sættu annars konar meðferð hjá fjármálaráð-
herra en NT, sem hlotið hafi 8,5 m.kr. eftirgjöf á skuld við ríkissjóð.
Reykbomba ráðherrans
Friðrik Sophusson (S/Rvk) hélt
því fram í umræðunni að sviðsetning
Ólafs Ragnars Grímssonar fjármála-
ráðherra á málefnum Sigló-Sigluness
í Siglufirði norður væri eins konar
„reykbomba" til að dreifa athygli
fólks og fjölmiðla frá óleystum
vandamálum í þjóðfélaginu, sem ráð-
herrann og ríkisstjórnin stæðu ráða-
laus frammi fyrir: atvinnuvegum á
vonarvöl, allnokkru atvinnuleysi,
verkfalli háskólamenntaðra ríkis-
starfsmanna, sem bitnar þyngst á
skólafólki og sjúklingum, sem og
ákvörðun ríkisstjórnarinnar um að
fella gengið um 3,5%, þvert á loforð
gefin BSRB-fólki í nýgerðum samn-
ingum.
Friðrik minnti á þá staðreynd að
Lagmetisiðjan Siglósíld, sem var
ríkisrekin, hafi tapað 110 m.kr.
[framreiknað] á 11 árum, með fimm
sinnum minni veltu en Sigló hf. síðar.
Þetta tap hafi í raun lent á ríkissjóði.
Astæður þess, að rekstur Sigló
hf., sem keypti lagmetisiðjuna, end-
aði í gjaldþroti, hafi verið nokkrar.
í fyrsta lagi hafi eignir þær, sem
keyptar vóru, bæði hús og vélar,
verið í mun lakara standi en haldið
var, er kaupin vóru gerð. Húsið ónýtt
og vélar úreltar. Af þeim sökum
hafi endurbætur á árunum 1984-85
verið mun kostnaðarsamari en ætlað
var fyrir, eða milli 60 og 70 m.kr.,
og lánsfjárkostnaður því meiri en
fyrirtækið reis undir. Þar ofan í
kaupin hafi sjávarútvegsráðherra
ungað út rækjuvinnsluleyfum, langt
umfram það sem afli stóð til. Sam-
keppni um hráefni hafi leitt til yfir-
verðs. í kjölfar þessara breyttu að-
stæðna kom síðan verðfall á fram-
leiðslunni. Þau almennu rekstrarskil-
yrði, sem fiskiðnaði hafi verið búin
undanfarið, m.a. af stjórnvöldum,
hafi síðan rekið endahnútinn á mál-
ið. Fyrirtækin hafa verið og séu að
fara á hausinn.
8,5 m.kr. gjöf til NT
Friðrik sagði Nýja Tímann, mál-
gagn Framsóknarflokksins, hafa no-
tið meiri velvildar hjá formanni Al-
þýðubandalagsins og fjármálaráð-
herra en sjávarútvegsfyrirtækin eða
það fólk, sem ráðherrann hafi staðið
í kjaradeilum við. Þannig hafi hann
gefið NT eftir hvorki meira né minna
en 8,5 m.kr. í vöxtum, dráttarvöxtum
og skuldakostnaði, sem ríkissjóður
hafi átt kröfu til. Friðrik sagði að
það væri getgáta sín að ráðherra
væri með þessum hætti að búa sér
til fordæmi, sem vitna mætti til, ef
rekstrarerfíðleikar Þjóðviljans end-
uðu á sama veg og hjá NT.
Friðrik bað þingheim að veita
nokkrum dagsetningum athygli.
Þann 12. desember hafi ráðherra
ritað undir bréf til Gjaldheimtunnar
sem fól í sér 8,5. m.kr. „gjöf“ til NT.
Daginn eftir keypti Vífilfell hf.
fyrirtækið Farg hf., sem yfirtekið
hafði NT. Eitt fyrirtæki getur keypt
tap annars og nýtt til skattfrádrátt-
ar. Þetta er löglegt. Spuming sé
hinsvegar, hvort Ólafur Ragnar
Grímsson fjármálaráðherra vissi um
eftirleikinn þegar hann gaf NT, á
kostnað ríkissjóðs, 8,5. m.kr. Eg
held að hann hafi vitað um hann,
sagði þingmaðurinn. „Og þessi ráð-
herra telur við hæfi að ráðast með
svika- og sakarbrigslum á fjarstadda
menn hér í þingsölum, sem ekki hafa
aðstöðu til að bera hönd fyrir höfuð
sér,“ bætti hann við.
Flokksgæðingar Sjálf-
stæðisflokksins
Ólafúr Ragnar Grimsson fjár-
málaráðherra sagði Friðrik slá undir
belti, beita háði, glósum og útúrsnún-
ingum í máli sínu. Það breytti ekki
þeirri staðreynd, sem lesa mætti út
úr skýrslu Ríkisendurskoðunar, sem
fram væri sett með hógværu orða-
Iagi embættismanna, að Sjálfstæðis-
flokkurinn hafi hyglað flokksgæð-
ingum með sölu á Siglósíld, með
greiðsluskilmálum og í málsmeðferð
fyrri fj ármálaráðherra.
Ráðherra sagði að hann hefði ekki
haft hugmynd um, þá hann felldi
niður hluta af skuld NT við ríkissjóð,
að til stæði að Vífilfell keypti fyrir-
tækið daginn eftir „til að nýta skatt-
skuldir". Sama máli gegndi um kaup
þess á gamla Alafossi. Hér hafi ver-
ið um það að ræða að tapa allri skuld
NT eða semja um hluta hennar.
Ráðherra sagði að ferill Sigló hf.
væri dæmigerður fyrir það sem hann
kallaði einkavæðingu Sjálfstæðis-
flokksins.
Pálmi Jónsson (S/Nv) sagði að
ræða fjármálaráðherra hafi verið
pólitískt orðagjálfur. Staðreynd væri
að hin ríkisrekna Lagmetisiðja Si-
glósíld hafi um langt árabil verið
rekin með umtalsverðum halla, eða
að meðaltali sem svaraði öllum
launakostnaði fyrirtækisins. í raun
hafí eignir þessa fyrirtækis verið
seldar á yfirverði [framreiknað 90
m.kr]. Það sjáist m.a. af þeim mikla
fjárfestingarkostnaði, sem fylgt hafi,
til að koma vinnslunni í viðunandi
horf. Síðan rakti Pálmi samþættar^*
ástæður þess að fór sem fón §árfrek-
ar endurbætur, fjármagnskostnað,
kvaðir sem fylgdu í sölu, „útungun"
sjávarútvegsráðherra á rækju-
vinnsluleyfum, verðfall framleiðsl-
unnar og þau önnur rekstrarskilyrði,
sem fiskvinnslunni væru búin. Hann
benti og á önnur dæmi en Sigló um
það að neitun á endurgreiðslu fjár-
muna, sem fyrirtækin höfðu greitt í
rækjudeild verðjöfnunarsjóðs, hafi
ráðið úrslitum um gjaldþrot.
Pálmi sagði það ekki við hæfi að
fjármálaráðherra hælist um og
hlakki yfir því, eins og hann hafi hér
gert, að ytri aðstæður knýi sjávarút-
vegsfyrirtæki í gjaldþrot. Það er ekki
við hæfi, sagði þingmaðurinn, a&,.
umræða sem þessi hlægi ráðherra.'
Sæmra væri honum að taka til hendi
við óleyst vandamál á hans verk-
sviði, sem valda nú ólýsanlegum
vanda og skaða í samfélaginu.
Fleiri tóku til máls þótt ekki verði
rakið að sinni.
„Lífsbjörg í norðurhöfum“:
Sj ávarútvegsr áðuneytið
styrkti gerð myndarinnar
Meirihluti gegn ráðherra
Tillaga um að vísa frumvarpi Sólveigar Pétursdóttur (S/Rvk) til ríkis-
stjórnarinnar (efiii frumvarps: að fella niður forgang skattkrafiia í
þrotabú) var felld með 24:14 atkvæðum i neðri deild í gær. Fjármála-
ráðherra hafði mælt með frávísuninni. Sjónarmið hans hafði hinsvegar
ekki meirihluta í þingdeildinni.
Frávísunartillagan, sem féll, var
flutt af Sighvati Björgvinssyni
(A/VF). Móti tillögunni greiddu at-
kvæði viðstaddir þingmenn Sjálf-
stæðisflokks, Samtaka um kvenna-
lista, þingflokks Frjálslyndra hægri
manna og fimm þingmenn úr stjórn-
arliðinu. Tveir þingmenn Borgara-
flokks greiddu atkvæði með fráví-
suninni, ásamt 12 stjórnarliðum.
Frumvarpið gekk síðan til þriðju
umræðu. Það á eftir að fara til síðari
þingdeildar.
Halldór Asgrímsson sjávarútvegsráðherra sagði á Alþingi í gær,
að Magnús Guðmundsson hefði fengið tvo ferðastyrki frá sjávarútvegs-
ráðuneytinu til þess að afla efiiis fyrir myndina „Lífsbjörg í norður-
höfúm“. Styrkirnir voru hvor um sig að upphæð 200.000 kr. Ýmsir
þingmenn lýstu sig sammála þessari styrkveitingu, en Guðrún Helga-
dóttir (Abl/Rvk) gagnrýndi þessa ákvörðun ráðherra harðlega.
Á fundi sameinaðs Alþingis í gær hafnað umsóknum frá höfundi henn-
beindi Karvel Pálmason (A/Vf) þeirri
fyrirspurn til Halldórs Ásgrímssonar
sjávarútvegsráðherra hvort rikis-
stjórnin eða ráðuneyti hans hefði
styrkt eða boðist til að styrkja Magn-
ús Guðmundsson við gerð myndar
hans „Lífsbjörg í norðurhöfum".
Sjávarútvegsráðherra svaraði á þá
leið, að ráðuneytið hefði veitt Magn-
úsi 2 ferðastyrki til þess að afla efn-
is fyrir myndina. Styrkirnir hefðu
verið að upphæð 200.000 kr,- hvor.
Svavar Gestsson menntamálaráð-
herra sagði að menntamálaráðuney-
tið hefði ekki styrkt gerð þessarar
myndar og Kvikmyndasjóður hefði
ar.
Fleiri alþingismenn tóku til máls
í þessum umræðum. Guðrún Helga-
dóttir (Abl/Rvk) sagði þetta mál vera
raunasögu. Framleiðandi myndar-
innar hefði lýst því yfir að hann hefði
enga styrki hlotið við gerð hennar
en nú kæmi fram að sjávarútvegs-
ráðuneytið hefði styrkt hann til efni-
söflunar. Spurði þingmaðurinn um
hvaða efnisöflun væri að ræða, því
helmingur efnisins hefði komið frá
Hafrannsóknastofnun en hinn helm-
ingurinn verið fenginn frá Greenpe-
ace-samtökunum á fölskum forsend-
um. Lygi, svik og falsanir hefðu ver-
ið notaðar til að styrlqa ranglátan
málstað. Þetta mál snerist einfald-
lega um það, hvort ráðuneyti hefðu
leyfi til að ráðstafa fjármunum til
verkefna af þessu tagi.
Ummæli Guðrúnar vöktu reiði
ýmissa þingmanna. Kom sú skoðun
fram í máli Stefáns Guðmundssonar
(F/Nv), Eiðs Guðnasonar (A/Vl),
Níelsar Árna Lund (F/Rn), Karvels
Pálmasonar og Kristins Péturssonar
(S/Al) að þakka bæri ráðherra fyrir
þetta og rétt væri að styrkja gerð
fleiri mynda af þessu tagi. Matthías
Bjarnason (SA’f) sagðist halda, að
meirihluti þjóðarinnar hefði verið
ánægður með myndina og væri hann
þakklátur ráðherra fyrir ákvörðun
hans. Hins vegar gagnrýndi hann
Magnús Guðmundsson fyrir að neita
því opinberlega að hafa þegið styrki.