Morgunblaðið - 03.06.1989, Blaðsíða 16

MORGUrtBIAtilÐ LAÍGAlibAGbk 'S. JUNÍ Í989
Ú
Útgerð og fisk-
vinnsla í Reykjavík
eftir dr. Agúst
Einarsson
Það orð fer ekki af Reykjavík,
að hún sé bær útgerðar og físk-
vinnslu. Þegar rætt er um verstöðv-
ar, þá koma til að mynda Vest-
mannaeyjar, ísafjörður, Grindavík
og Neskaupstaður upp í hugum
manna.
Reykjavík er í áliti fólks, ekki
síst Reykvíkinga sjálfra, borg versl-
unar, aðalstöðvar stjómkerfís, mið-
stöð þjónustu, og vettvangur tóm-
stunda.
Þessu fer víðs fjarri, þegar stærð
Reykjavíkur á sviði sjávarútvegs er
skoðuð.
Reykjavík hefur sérstöðu í Evr-
ópu, sem ekki allir átta sig á. Tæp-
lega 40% landsmanna búa í þessu
sveitarfélagi. Ekkert land í Evrópu
kemst nálægt þessu. í Danmörku
búa um 20% landsmanna í Kaup-
mannahöfn og í Lúxemborg búa
um 25% landsmanna í einni borg.
Alls staðar annars staðar býr
miklu minni hluti þjóðarinnar á ein-
um stað. Þótt hér ættu að vera
hvað best • skilyrði fyrir skipulag
borgríkis vegna samanþjöppunar
fólks, þá hefur slík þróun ekki orð-
ið hérlendis. Það er vegna þess, hve
önnur byggð í landinu er dreifð
yfír ótrúlega stórt svæði.
10 verstöðvar — 50% aflans
Þannig föllum við Íslendingar
ekki inn í hefðbundinn erlendan
ramma, hvað varðar byggðaskipu-
lag. Það er ekki fyrsti útlendi
ramminn, sem við pössum illa í.
Landaður afli 1988
án loðnu og síldar
Röð þús. tonn
1. Vestmannaeyjar 58
2. Reykjavík 45
3. Akureyri 41
4. Hafnarfjörður 39
5. Keflavík 32
6. Þorlákshöfn 29
7. ísafjörður 28
8. Akranes 26
9. Sandgerði 22
10. Grindavík 21
Hér er allur fískafli landsmanna
í tonnum, skipt milli löndunarhafna.
Loðna og síld eru teknar út úr
þessu, vegna þess, hve miklu verð-
minni þær tegundir eru. Tölumar
eru byggðar á gögnum frá Fiskifé-
lagi Islands.
í fyrsta sæti eru Vestmannaeyjar
með 58 þúsund tonn og undrar víst
fáa, en næst kemur Reykjavík. Það
er staðreynd, sem kemur mörgum
á óvart. Fleira er athyglisvert við
þennan lista. Þannig eru 7 verstöðv-
ar á suðvesturhominu á honum,
engin að austan, einungis ísafjörður
að vestan og engin af Snæfellsnesi.
Þessar 10 verstöðvar taka á
móti um 50% af afla landsmanna,
en verstöðvar em samtals 59 á
landinu. Þannig em 49 verstöðvar,
sem taka við sama magni og þessar
tíu. Samsvarandi tafla fyrir árið
1987 er ekki síður ánægjuleg fyrir
Reykvíkinga.
Röð Landaður afli 1987 án loðnu og síldar þús. tonn
1. Reykjavík 44
2. Vestmannaeyjar 35
3. Akureyri 34
4. Þorlákshöfn 28
5. Hafnarljörður 27
6. Akranes 24
7. Grindavík 23
8. Keflavík 22
9. Sandgerði 21
10. Sigluijörður 21
Hér er sömuleiðis aflinn heildar-
afli án loðnu og síldar. Árið 1987
var Reykjavík í fyrsta sæti og Vest-
mannaeyjar í öðm. Þessu em Vest-
manneyingar vinir mínir ekki hrifn-
ir af, enda hafa þessar tölur farið
lágt.
Annars er lítill munur á listunum
tveimur, tíu á toppnum fyrir árin
1987 og 1988. Siguljjörður var 1987
á listanum, en ísafjörður kom í stað
hans í fyrra en aðrir staðir hafa
færst lítillega til.
Ástæða þess, hve ofarlega Akur-
eyri og Hafnarfjörður Ienda er að
í þessum byggðarlögum hefur
frystiskipaútgerð eflst vemlega og
einnig koma til landanir fiystiskipa
af öðmm landsvæðum í þessum
bæjum.
Styrkleiki Reykjavíkur
Styrkleiki sjávarútvegs í
Reylq'avík er flölbreytni að þakka.
Reylq'avík er langstærsti togaraút-
gerðarstaður landsins, mjög öflug
loðnuútgerð er héðan, trilluútgerð
vaxandi, frystiskipum, sérstaklega
á rækju og í sérvinnslu, hefur fjölg-
að. Hefðbundnum vertíðarbátum
hefur hins vegar stórfækkað á liðn-
um ámm.
Vinnsla sjávarafurða hefur
breyst vemlega í borginni og ná-
grenni hennar.
Fjöldi
fískvinnslustöðva
Reykja- Hafnar- Kópa-
vík fjörður vogur Samtals
1981 10 14 4 28
1982 14 18 5 37
1983 18 20 5 43
1984 16 19 3 38
1985 18 17 5 40
1986 20 20 7 47
1987 26 26 7 59
1988 27 26 6 59
Ef litið er á breytingu á fjölda
vinnslustöðva í Reykjavík og ná-
grannabyggðarlögum, sést að mikil
fjölgun á sér stað í vinnslustöðvum,
sérstaklega á síðustu ámm. Þannig
vom 1981 aðeins 28 vinnslustöðvar
á þessu svæði, sem er sama físk-
svæðið, þótt það nái yfír þijú til
fimm sveitarfélög.
1988 vom þessar stöðvar orðnar
Dr. Ágúst Einarsson
„í fyrsta sæti eru Vest-
mannaeyjar með 58
þúsund tonn og undrar
víst fáa, en næst kemur
Reykjavík. Það er stað-
reynd, sem kemur
mörgum á óvart. Fleira
er athyglisvert við
þennan lista. Þannig
eru 7 verstöðvar á suð-
vesturhorninu á hon-
um, engin að austan,
einungis Isafiörður að
vestan og engin af Snæ-
fellsnesi.“
59 talsins og hafði fjölgað um 31
frá 1981, þar af um 12 síðustu 2
árin.
Fjöldi stöðva segir svo sem ekki
allt um styrkleika, en ijölgun
vinnslustöðva sýnir, að fólk hefur
trú á þessari starfsemi og vill leggja
aleigu sína undir.
Sjóðir og bankar standa ekki
opnir, nema síður sé, fyrir ungt
dugmikið fólk, sem vill hefja fisk-
vinnslu á Reykjavíkursvæðinu.
Breytingar hafa verið hér miklar
á liðnum ámm. Grandi varð til sem
stórfyrirtæki við sammna ísbjam-
arins og Bæjarútgerðinnar. Kirkju-
sandur, sem var mjög stórt frysti-
hús, hætti alfarið rekstri. Mörg
smærri fyrirtæki setja nú svip á
fiskvinnsluna.
Fjölbreytni — nútímaleg
vinnubrögð
Öflugar loðnubræðslur hafa verið
reknar í Reykjavík á Kletti og í
Örfírisey í áratugi og hefur sú starf-
semi eflt sjávarútveg í Reykjavík
meira en margt annað.
Auðvitað er margs konar önnur
vinnsla sjávarfangs í Reykjavík.
Má þar nefna niðursuðu, réykingu',
lýsisframleiðslu, sérvinnslu og alls
konar önnur öflug fyrirtæki, sem
em á mörkum þess, hvort beri að
skilgreina sem sjávarútvegsfyrir-
tæki eða iðnaðarrekstur, enda
skiptir sú skilgreining ekki höfuð-
máli.
Það er einnig hlutverk físk-
vinns'lu í Reykjavík að sjá öllum
borgarbúum fyrir fjölbreyttum
neyslufíski. Það fer vemlegt fisk-
magn í það og allir vita, hve fjöl-
breytni í fískframboði í verslunum
hefur stóraukist á síðustu ámm.
Fiskmarkaður, Faxamarkaður-
inn, hefur verið rekinn í Reykjavík
í tæp 2 ár og þar er selt mikið
magn af físki. Rekstur fískmarkað-
ar hefur hleypt miklu lífí í smærri
vinnslustöðvar og minni útgerð. I
mínum huga er ekki vafamál að
innan nokkurra ára verður allur
fiskur á þessu svæði seldur á fisk-
mörkuðum.
Fiskmarkaðir em tilraun, sem
hófst á þessu fisksvæði, tilraun til
nútímalegra vinnubragða í verslun
með físk.
Fiskmarkaðir em aðlögun að
markaðskerfi, burtu frá miðstýrðri
verðlagningu ríkisvalds.
Aflaverðmæti 1988 skipt
eftir heimahöfin skipa
Milljarðar kr.
Reykjavík 3,3
Vestmannaeyjar 2,8
Hafnarfjörður 1,8
Akureyri 1,7
Grindavík 1,4
Keflavík 1,2
Þorlákshöfn 1,1
Akranes 1,1
Samtals 14,4
Landið allt 30,7
Ofangreind tafla sýnir þá 8 staði
á landinu, sem skiluðu mestu afla-
verðmæti á land í fyrra. Héma emm
við að tala um krónur eða öllu held-
ur milljarða. Þannig var heildarafla-
verðmæti allra skipa íslendinga
30,7 milljarðar.
Reykvísk skip Ieggja á land 3,3
milljarða og em í fyrsta sæti. Vest-
manneyingar koma næstir með 2,8
milljarða. Þetta em verulega at-
hyglisverðar tölur. Þessir tveir stað-
ir skara langt fram úr öðmm.
Það em 8 staðir á landinu sem
skila yfír 1 milljarði og allir staðim-
ir nema Vestmannaeyjar og Akur-
eyri em innan við klukkutímaakstur
fráReykjavík.
Útflutningstekjur íslendinga af
sjávarafurðum vom í fyrra 44 millj-
arðar og skiluðu reykvísk fyrirtæki
u.þ.b. 4,5 milljörðum og Vestmann-
eyingar um 4,0 milljörðum.
Til samanburðar má nefna, að
álverið skilaði 6,6 milljörðum í
gjaldeyri og jámblendiverksmiðjan
um 2,4 milljörðum.
Að snúa vörn í sókn
Þessar tölur sýna vel, hve mikil-
væg reykvísk útgerð og fískvinnsla
moHcbocfe
huee
UM HELGINA MILLI
KL. 13 OG 17
Langarþig ekki í góðan sumarbústað? Svona einn alvöru...
Hefurðu hugleitt hvað sumarhúsið getur orðið notalegt í vetrarkyrrðinni líka...
Sýnum nú fullinnréttað frístundahús í Ártúnsbrekkunni, milli Sendibíla og Steypustöðvarinnar,
laugardag og sunnudag kl. 13-17.
7 ára góð reynsla í íslenskri veðráttu.

ELDASKALINN
Brautarholti 3, 105 R.
S 621420
Iwl Sumarferðalag
Heimaeyjakvenna
Munið okkar óvenjulega ferðalag, laugardaginn
10. júní nk.
Upplýsingar gefa: Lalla í síma 671331 og Birna
í síma 71681.