Morgunblaðið - 03.10.1989, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B
224. tbl. 77. árg._________________________________ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 1989________________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
Mestu mótmæli Aust-
ur-Þjóðverja í 35 ár
Breski Verkamanna-
flokkurinn:
Falla frá
Fióttamenn leita enn hælis í vestur-
þýska sendiráðinu í Prag og Varsjá
Bonn. Reuter.
RUMLEGA 10.000 Austur-Þjóðverjar gengu um götur Leipzig, næst-
stærstu borgar Austur-Þýskalands, í gærkvöldi til að krefjast lýðræðis-
umbóta og voru þetta mestu mótmæli, sem eftit hefur verið til í landinu
í 35 ár. Austur-þýskir flóttamenn eru aftur farnir að leita hælis i vest-
ur-þýska sendiráðinu í Prag og Varsjá og virðist steftia í, að ástandið
verði brátt svipað og það var áður en þúsundum landa þeirra var leyft
að fara vestur.
Mótmælin í Leipzig hófust eftir
vikulega „friðarmessu" í einni af
kirkjum borgarinnar og var gengið
til lestarstöðvar í miðborginni. Sjón-
arvottar sögðu að rúmlega 10.000
manns hefðu tekið þátt í mótmælun-
um. Þátttakendur hrópuðu meðal
annars „Gorbí, Gorbí“, en Míkhaíl
Gorbatsjov Sovétforseti kemur í
heimsókn til Austur-Berlínar á föstu-
dag. Ennfremur var ýmist hrópað
„við viljum vera hér áfram“ eða „við
viljum burt“. „Auðvitað viljum við
vera hér áfram. Við förum aðeins
fram á þolanlegra ástand," sagði
kona úr röðum mótmælenda.
Rúmlega 1.000 Austur-Þjóðveijar
leituðu hælis í vestur-þýska sendiráð-
inu í Prag í Tékkóslóvakíu í gær og
um 300 komu þangað á sunnudag,
skömmu eftir að nærri 4.000 manns
höfðu verið fluttir þaðan með lestum
til Vestur-Þýskalands. Frá Varsjá í
Póllandi fóru þá 800 manns en frá
því á sunnudag hafa komið þangað
150 manns. Rudolf Seiters, ráðu-
neytisstjóri kanslaraembættisins,
hefur skorað á austur-þýsk stjórn-
völd að leyfa þessu fólki einnig að
fara en fulltrúi austur-þýsku sendi-
skrifstofunnar í Bonn hefur sakað
vestur-þýsku stjórnina um að hafa
svikið gert samkomulag.
Hans-Dietrich Genscher, utanrík-
isráðherra Vestur-Þýskalands,
komst að samkomulaginu um brott-
flutninginn um helgina eftir miklar
viðræður við starfsbræður sína frá
Austur-Þýskalandi, Sovétríkjunum
og Tékkóslóvakíu. Hafa vestur-
þýskir embættismenn gefið í skyn,
að Míkhaíl Gorbatsjov og Edúard
Shevardnádze, utanríkisráðherra
Sovétríkjanna, hafi átt mikinn þátt
í því.
Sjá fréttir um flóttann á bls. 26.
Reuter
Tékkneskur lögreglumaður aftrar austur-þýskri konu írá því að
komast inn í vestur-þýska sendiráðið í Prag. Þá var eiginmaður
hennar kominn inn fyrir.
einhliða
afropnun
Brighton. Reuter.
Verkamannaflokkurinn í Bret-
landi féll í gær frá þeirri stefiiu
sinni að fækka einhliða kjarn-
orkuvopnum Breta.
Þetta var samþykkt með um 60%
atkvæða á öðrum degi flokksþings
Verkamannaflokksins, sem haldið
er í Brighton og stendur í viku.
Þeir sem beittu sér fyrir þessari
stefnubreytingu, þar á meðal Neil
Kinnock, leiðtogi flokksins, héldu
því fram að stefna flokksins í af-
vopnunarmálum hefði átt stóran
þátt í ósigrum hans fyrir íhalds-
flokknum í þingkosningunum 1983
og 1987.
Ennfremur var samþykkt tillaga
um niðurskurð á útgjöldum til varn-
armála, en hún naut ekki stuðnings
flokksforystunnar.
Umskipti boðuð í Noregi:
Borgaraflokkarnir þrír ná
saman um nýja ríkisstjórn
Sovétríkin:
Stjórnin vill
að verkföll
verði bönnuð
Moskvu. Reuter.
SOVÉSKA ríkisstjórnin lagði til í
gær að bann yrði sett við verk-
follum i fímmtán mánuði til að
koma í veg fyrir að vinnustöðvan-
ir, sem að sögn Míkhaíls Gor-
batsjovs Sovétforseta gætu leitt til
glundroða í landinu og ógnað
umbótastefnu hans.
Lev Voronin aðstoðarforsætisráð-
herra kynnti tillöguna í Æðsta ráði
Sovétríkjanna og sagði að banna
þyrfti verkföll þijá síðustu mánuði
þessa árs og allt næsta ár. „Verk,-
föll verða bönnuð á þessu tímabili í
öllum verksmiðjum og fyrirtækjum í
ölium greinum atvinnulífsins," bætti
hann við.
Stjórnin leggur einnig til að sov-
éski herinn stjórni lestarsamgöngum
í Azerbajdzhan til að tryggja eðlilega
birgðaflutninga til nágrannaríkisins
Armeníu. Fjallað verður um tillög-
urnar á fundi Æðsta ráðsins í dag.
Míkhaíl Gorbatsjov sagði að nauð-
synlegt væri að banna verkföll áður
en hinn harði rússneski vetur gengi
í garð. „Við verðum að afstýra glund-
roða. Við verðum að koma í veg fyr-
ir að umbótastefnu okkar verði ógn-
að,“ sagði Sovétforsetinn.
Hægrimenn sagðir falla frá stuðningi við tollabandalag EFTA og EB
Ósló. Frá Rune Timberlid, fréttaritara Morgunblaðsins.
JAN P. Syse, leiðtogi Hægri-
manna, verður næsti forsætisráð-
herra Noregs og tekur við af Gro
Harlem Brundtland í lok mánað-
arins. Þetta varð ljóst aðfaranótt
mánudags er fulltrúar þriggja
borgaraflokka, Hægriflokksins,
Miðflokksins og Kristilega þjóð-
arflokksins, náðu samkomulagi
I um aðalatriði nýs stjórnarsátt-
mála. Samkomulagið var kynnt
þingílokkunum munnlega í gær
en mjög lítið hefur lekið út um
innihaldið. Fullvíst er þó talið að
Hægriflokkurinn hafi slakað til
varðandi afstöðuna til Evrópu-
bandalagsins (EB) og muni ekki
mæla með tollabandalagi milli
EB og Fríverslunarsamtaka Evr-
ópu (EFTA).
Jan P. Syse
Borgarafiokkarnir
hyggjast skýra frá
samkomulaginu á
morgun, miðviku-
dag, en eftir er að
semja um skipt-
ingu ráðuneyta,
annarra en forsæt-
isráðuneytisins.
Hægrimenn hafa
lagt mikla áherslu
Róttækar efiiahagsaðg-erðir í Grænlandi:
Vilja hætta félagslegri að-
stoð yfir sumarmánuðina
Kaupmannahöfn. Frá NJ.Bruun, frcttaritara Morgunblaðsins.
Grænlendingar verða að herða sultarólina, jafnt óbreyttir borg-
arar sem hið opinbera. Var það inntakið í ræðu formanns lands-
stjórnarinnar þegar hann setti landsþingið í gær. Róttækasta til-
laga landssljórnarinnar er, að allri félagslegri hjálp verði hætt á
tímabilinu 1. maí til 31. ágúst.
Að sumrinu er nóga vinnu að
fá í fiskinum og segja þeir lands-
stjórnarmenn, að þá eigi allt verk-
fært fólk að geta séð sér og sínum
farborða. Er lagt til, að starfsemi
opinberra sjóða verði hætt í fjóra
mánuði að undanskildum greiðsl-
um til sjúklinga og kvenna í
barnsburðarleyfi. Þá á að setja
þá, sem ekki vilja þiggja þau
störf, sem vinnumiðlunin býður,
út af sakramentinu hjá hinu opin-
bera í heilt ár.
Jonathan Motzfeldt, formaður
landsstjórnarinnar, sagði einnig,
að nauðsynlegt væri að einfalda
stjórnsýsluna verulega enda væri
hún algerlega sniðin eftir dönsk-
um aðstæðum. Þá lagði hann
áherslu á, að Grænlendingar yrðu
að vera vinnusamari enda væri
velferðarkerfið undir því komið,
að framleiðslan ykist.
Alvarlegir erfiðleikar eru í
grænlenskum efnahagsmálum og
mikil lántaka erlendis á síðustu
árum er að koma landsmönnum
í koll. Þar að auki hafa tekjur
landssjóðs af bandarísku her-
stöðvunum minnkað verulega og
einnig af áfengissölu. Stóru flokk-
arnir, Siumut og Atassut, eru
saman í stjórn en vinstriflokkur-
inn Inuit Ataqatigiit einn í stjórn-
arandstöðu.
á að fá bæði fjármála- og efnahags-
málaráðuneytið. Líklegt er að
Hægriflokkurinn fái níu ráðherra,
kristilegir fimm og Miðflokkurinn
fjóra. Flestir búast við að Kjell
Magne Bondevik, leiðtogi kristi-
legra, verði utanríkisráðherra.
Hugsanlegt er að Johan J. Jakobs-
en, leiðtogi Miðflokksins, taki ekki
sæti í nýju stjórninni enda þótt
Syse vilji eindregið hafa hann inn-
anborðs. Jakobsen sagðist þó
ánægður með samkomulagið. „Eg
get stutt vantrauststillögu gegn
stjórn Verkamannaflokksins án
nokkurra vandkvæða," sagði Jak-
obsen í gær. Miðflokkurinn hefur
stutt við bakið á minnihlutastjórn
Gro Harlem Brundtland í mörgum
málum.
Margir fréttaskýrendur í Noregi
telja að flokkarnir hafi náð saman
um erfiðustu málin með þvi að ýta
þeim til hliðar í bili. Hægrimenn
lýstu því yfir fyrir kosningar að
Norðmenn ættu að sækja um aðild
að EB en Miðflokkurinn er gall-
harður andstæðingur aðildar.
Brundtland hyggst iáta borgara-
flokkana fella minnihlutastjórnina
með vantrausti í lok mánaðarins.
Borgaraflokkarnir fá þá stuðning
Framfaraflokks Carls I. Hagens.
„Við viljum fremur borgaralega
minnihlutastjórn en stjórn Verka-
mannaflokksins, það er skárri kost-
urinn af tveim slæmum,“ sagði
Hagen. Hann vill hins vegar ekki
heita nýju stjórninni stuðningi í öll-
um málum; flokkur hans muni meta
málin frá degi til dags.