Morgunblaðið - 03.10.1989, Side 14

Morgunblaðið - 03.10.1989, Side 14
14 MÖRGUhBLAÐÖ} I-RID.U'DACrR 3.‘ Ö'KTÓ'BER'1989 Hvert steftiir? eftir Vilhjálm G. Skúlason Skipið og tundurduflið Þegar ég hugsíi um fíkniefni og öfugþróun þeirra mála hér á landi á undanförnum áratugum kemur stundum í hugann atvik, sem átti sér stað fyrir meira en fjórum ára- tugum. Atvikið gerðist um borð í togara, sem var á stími, en þá var venjan að láta tvo menn vera í brúnni, annan með skipstjórnarrétt- indi, sem fylgdist vel með umhverf- inu, en hinn var venjulega réttinda- laus háseti, sem góndi öðru hvoru upp í áttavita í lofti brúarinnar og hafði báðar hendur á gufustýri, sem hann hreyfði annað veifið til þess að halda striki. Við sem vorum í brúnni í þetta sinn vorum góðir vin- ir þótt aldursmunur væri nokkur og ræddum saman um landsins gagn og nauðsynjar og umhverfið. Vinur minn, sem þekkti strandlengju landsins eins og puttana á sjálfum sér, var að lýsa fyrir mér því, sem fyrir augu okkar bar, þegar hann kastaði sér skyndilega á gufustýrið og sneri því í bot.n um leið og hann hrópaði „tundurdufl framundan". Þegar því var lokið hraðaði hann sér aftur að brúarglugganum og sá sér til mikils hugarléttis að tundurduflið flaut meðfram skipshliðinni. Er hættan var liðin hjá og hann hafði búið svo um hnútana að staðsetning tundurduflsins yrði tilkynnt viðkom- andi yfirvöldum, öðrum skipum til varnaðar, tók ég eftir því að vinur minn skalf eins og hrísla í vindi, en andlegt og líkamlegt ástand mitt var eins og ekkert hefði i skorist. Eftir á að hyggja gerði ég mér ljóst, að það sem hafði valdið þessum mun á sálar- og líkamsástandi okkar var að vinur minn hafði strax skilið, að skyndilega og óvænt hafði hann nálgast þau mörk að geta ekki upp- fyllt þá skyldu, sem hann hafði tek- ist á herðar, sem meðal annars var fólgin í því að vernda skip og skips- höfn gegn aðsteðjandi hættum, en mér hafði aðeins verið falið að halda striki. Þessi laukréttu viðbrögð vinar míns gegn aðvífandi hættu eru mér löngum dæmi um rétt viðbrögð manna, sem þekkja skyldu sína og gera ávallt sitt ítrasta til þess að uppfyllá hana. Hættur eru margvíslegar En hættur eru margvíslegar og misjafnlega augljósar. Ein af þeim hættum, sem hefur læðst yfir þetta þjóðfélag á undanförnum um það bil tveimur áratugum, er ólögleg dreifing og neysla fíkniefna. Þessi hætta er miklu óljósari en tundur- duflið og reyndar flestar aðrar hætt- ur í þjóðfélagi nútímans. Meðal ann- ars þess vegna hefur ekki tekist að hamla gegn þessum vágesti og því miður virðist sem andófið sé ekkert öflugra né markvissara.nú, en það var fyrir tveimur áratugum. Hörmu- legast er, að svo virðist sem allt tal um samstöðu og samhæfingu krafta gegn vágestinum séu einungis orðin tóm. Engin einn aðili virðist hafa tekið hið lífsnauðsynlega frum- kvæði, sem gæti hugsanlega bjargað þjóðinni, einkum yngri hluta hennar, á sama hátt og snarlegt frumkvæði vinar míns bjargaði skipi og skips- höfn forðum. Þetta er þeim mun alvarlegra sem vandamálið stækkar og breytist jafnt og þétt. Stærð vandans og breytingar Þeir sem hafa fylgst með þessu vandamáli með opin augu síðastliðna rúma tvo áratugi hafa tekið eftir því, að ólöglegt fíkniefnavandamál hefur farið stöðugt vaxandi. Besta vísbendingin er, hvað sem öllum könnunum líður, að ólöglegar send- ingar til landsins af fíkniefnum, sem löggæslu- og tollyfirvöld hafa gert upptækar, hafa stækkað úr tugum gramma í þúsundir gramma auk þess sem fíkniefni, sem ekki voru þekkt þá hér á landi, eins og til dæmis kókaín og amfetamín, hafa bæst við í miklu magni. Þetta gefur að mínu mati besta vísbendingu um stærð vandans og að hann fer stöð- ugt vaxandi. Það eru því síðustu forvöð að' hefjast handa og hefja andóf af alvöru, sem ætla má að beri einhvern árangur. Á tímabili var talið, að kókaín væri svo dýrt að einungis efnaðir einstaklingar hefðu efni á að neyta þess. Nú hafa þær breytingar orðið, að svo virðist sem heil þjóðfélög fái Lærið í USA: Fræóslufundur um nám við Pacific Luthcran Univcrsitv Pacific Lutheran University (PLU) var stofnaður af norskum innflytjendum árið 1890 og hefur ávallt haldið sambandi við Norðurlöndin. Margir kennarar og nemendur eru af norrænu bergi brotnir og yfir 60 nemendur frá IMorðurlöndum (þ.á.m. nokkrir íslendingar) stunda nú nám við PLU. PLU er mjög vel metinn einkaháskóli. Hann er frekar lítill (u.þ.b. 4000 nemendur) og þægilegur, og er staðsettur í Tacoma í Washington-fylki, 60 km. suður af Seattle, við vesturströnd Bandaríkjanna. Meðal þess sem skólinn býður upp á er: • B.A. nám i fjölmiðlafræði, kennslufræðum, listum, tónlist og skandinavískum fræðum; • B.S. nám í tölvuverkfræði, hjúkrun og íþróttum; • B.B.A. og M.A. nám í viðskiptafræði; • B.S. og M.A. nám í tölvufræði. Á vegum skólar.s eru í boði styrkir, sem borga a.m.k. hluta af skólagjaldinu. Charles Nelson, háskólaritari hjá PLU, er kominn til landsins í heimsókn og mun halda fræðslufund um nám við PLU: miðvikudaginn 4. október, kl. 20.30 í Norræna Húsinu. Allir velkomnir! PACIFIC lijtheran university Tacoma, Washington 98447 FLOTT FORM 10% afsláttarvika Æfingakerfið FLOTT FORM býður uppá þægilega leið til að styrkja og liðka líkamann, án þess að ofreyna vöðva og fá harðsperrur. Vegna einstaks samblands af líkams- hreyfingum og síendurteknum æfingum, þar sem vöðvarnir eru spenntir án þess að lengd þeirra þreytist, geta þekkirnir okkar sjö styrkt og liðkað mismunandi hluta líkam- ans. Auknar birgðir súrefnis og bætt blóðstreymi hjálpa til við að brjóta niður erfiða appelsínuhúð og losa um vöðvabólgu, bakverk, svo og aðra álagssjúkdóma. GETUR ELDRA FÓLK NOTIÐ GÓÐS AF ÞESSUM TÆKJUM? Já, þessi þægilega leið við að hreyfa líkamann er kjörin fyrir eldra fólk, vegna þess að allir geta æft á sínum hraða. Aukinn sveigjanleiki og aukið vöðvaþol, sem kemur með þessum tækjum, er kjörið fyrir þá sem hafa stífa vöðva eða eru með liðagigt. Ólöf Þórðardóttir Ég hef aldrei áður stundað leikimi og finn því mikinn mun á mér núna. Mér finnst ég vera miklu lið- ugri, hressari og þreki'ö hefur aukist til muna auk þess sem allur bjúgur hvarf. Þrátt fyrir enga megrun hefur sentimetr- unum fækkað um 40. Ég fer endurnærð heim til mín eftir hvern tíma. Sigrún Guðmundsdóttir Þegar ég hafði reynt Flott form-æfingakerfið í 10 tíma fann ég greinilegan mun á því hvað líkaminn hafði styrkst og átti ég bæði betra með öndun og alla hreyfingu. Auk þess hafði sentimetrunum fækkað ótrúlega mikið og sömuleiðis kílóunum. Ég mæli eindregið með þessu æfingakerfi fyrir minn ald- urshóp. Verið velkomin - Bjóðum einn frían kynningartíma. NESFORM, Eiðistorgi 13-15, sími 612422. Dr. Vilhjálmur G. Skúlason „En allan þann tíma, sem rætt hefur verið um fíkniefni hér á landi, er eins og enginn sé til- búin að axla ábyrgð, ekki einu sinni lands- feðurnir, sem þó eiga „að sjá allt, vita allt og geta allt“. A þeim hlýt- ur mikil ábyrgð að hvíla.“ stóran hluta tekna sinna með ólög- legri kókaínframleiðslu og dreifingu og verð þess hefur lækkað til muna. Þar til viðbótar hefur komið neyslu- afbrigði af kókaíni, sem er ennþá hættulegra en kókaín. Það er því deginum ljósara, að ekki eru mörg góð ráð til varnar gegn hættulegum vágesti. En ekki er þar með öll sagan sögð því að á síðustu árum hafa framleið- endur, sem margir kunna mikið fyr- ir. sér í lífrænni efnafræði, hafið framleiðslu fíkniefna, sem líkjast öðrum fíkniefnum til þess að reyna að koma þeim fram hjá eftirliti lög- gæslu. Þetta hefur í stórum stíl far- ið fram í Kaliforníu og þar gengur þessi nýi flokkur fíkniefna undir nafninu „designer drugs,“ sem í raun þýðir að hægt er að hanna og fram- leiða fíkniefni eftir óskum og þörfum hvers einstaklings. Talið er, að þessi starfsemi muni bylta bæði fram- leiðslu og dreifingu fíkniefna þar sem tiltölulega auðvelt er að fram- leiða þessi efni, auðvelt að smygla þeim, þau eru ódýr í framleiðslu og síðast en ekki síst er framleiðsla þeirra ekki háð hráefnum eins og ópíum eða kókablöðum heldur eru þau framleidd út' einfaldari efnum, sem eru venjuleg verslunarvara i efnaiðnaði. Nú mætti ætla að meira en nóg væri komið af fyrirsjáanleg- um erfiðleikum fyrir toll- og lög- gæslu, en líka er fyrirsjáanlegt að heilsugæslan fær sinn sket'f af aukn- um et'fiðleikum vegna þess, að nv efni, sem enginn þekkir haus né sporð á, bjóða augljóslega upp á meiri hættur, ekki síst vegna óbrein- inda, sem í þeim kunna að vera. Þar bætist við hætta hliðstæð þeirri, sem fólgin er í neyslu fíkniefnanna sjálfra. Lengi hefur verið á vitorði, að margs konar óhreinindum er oft blandað í fíkniefni til þess að drýgja þau og auka íjárhagslegan hagnað framleiðanda og dreifingaraðila. Mörg þessara efna eru milli þess að vera hættulaus í það að vera lífshættuleg. En þau óhreinindi, sem myndast sem aukaefni við marg- breytilegar framleiðsluaðferðir hafa óþekkta ogófyrirsjáanlega eigin- leika. Bytjun þessarar starfsemi hef- ur þegar tekið sinn toll og lofar sann- arlega ekki góðu. Einu raunverulegu tilviki skal hér lýst í grófum drátt- um, en það er frásögn dr. Williams Langstons, sem sjálfut' rannsakaði það mál, sem frásögnin fjallara um, en þau óhreinindi leiddu til heila- skemmda, sem höfðu hræðilega ör- kumlun í för með sér. Lifandi dauður „Sjúklingurinn, sem var 42 ára gamall fíkniefnasjúklingur, sat stífur og þögull eins og hann líktist meira gínu en lifandi manni. Ef handleggir hans voru settir í ákveðna stöðu voru þeir þar kyrrir. hann gat iyft útlimi af eigin vilja, en aðeins með mikilli einbeitingu og fyrirhöfn og óeðlilega hægt. Hann gat einnig tekið blýant sér í hönd og hreyft hann með erfiðismunum yfir pappírsörk. Fyrstu þtjár setn- ingarnar hans, sent hann gat muldr- að með erfiðismunum, orkuðu á tnig eins og snilldarlýsing á því, hvernig það er að vera í spennitreyju eigin vöðva, fangi eigin líkama: „Ég veit ekki hvers vegna eða hvað hefur kontið fyrir mig. Ég veit aðeins, að ég get ekki hreyft mig. Ég veit hvað ég vil gera, en ég get það ekki.“ Hendur hans voru ekki einungis stífar. Þegar þær voru hreyfðar með utanaðkomandi afli á þann hátt að teygja á olnboga eða úlnlið tókst það með rykkjum og skrykkjum eins og verið væri að hreyfa hömluhjól. Þetta kalla taugasjúkdómasérfræð- ingar tannhjólastífleika. Þar sem sjúklingurinn var þekktur fíkniefna- sjúklingur grunaði okkur fyrst, að hann hefði óviljandi tekið inn meng- að heróín. En samt sem áður hafði ég aldrei séð neitt þessu líkt eftir notkun fikniefnis, sem dreift er með ólöglegum hætti. Söguþráðurinn varð ljósat-i, þegar við komumst að raun um, að 32 ára gömul vinkona sjúklingsins var næstum í nákvæm- lega eins ástandi. Að því er virtist höfðu þau sprautað sig með nýju „samtengdu heróíni." Nú sat hún hreyfingarlaus, án svipbrigða í and- iiti, án þess að depla auga. Á hvetj- um morgni urðu móðir hennar og systir að hjálpast að við að baða hana, klæða og koma henni fyrir í stól. Þrisvar sinnum á dag var henni Ritsafnið RJETUR ÍSLENZKRAR MENNINGAR eftir Einar Pálsson er ómissandi öllum, sem láta sig íslenzka menningar- sögu varða. Ritsafn þetta opnar íslendingum með öllu nýja sýn yfir fornmenningu vora og uppruna. Rit- safnið er nú til - öll átta bindin - í vandaðri útgáfu og fallegu bandi. Bókaútgáfan Mímir Sólvallagötu 28, Reykjavík. Sími 25149. Vélritunarkennsla Vélritun er undirstaða tölvuvinnslu. Lærið vélritun á vægu verði hjá vönu fólki. Enginn heimavinna. Ný námskeið byrja 5. og 6. október. Innritun í símum 36112 og 76728. Vélritunarskólinn, Ánanaustum 15, sími 28040.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.