Morgunblaðið - 03.10.1989, Qupperneq 18

18____________________________________________MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 1989
Hugmyndir sjávanjtvegsráðherra um eftirgjöf opinberra gjalda fyrirtælqa í taprekstri: ““
Allt að 240 milljónir króna
fyrir sjávarútveginn í heild
HALLDÓR Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra varpaði fram þeim
hugmyndum á aðalfundi Sambands Fiskvinnslustöðva fyrir nokkru,
að fyrirtæki með uppsafnað tap yrðu ekki krafin um greiðslu ákveð-
inna gjalda, þannig að í stað þess að greiða þau i rikissjóð mætti
færa tap sömu upphæðar gegn gjöldunum og af hálfú ríkissjóðs
yrði litið á sem endurgreiðslu til fyrirtækjanna. Heildarupphæð þess-
ara færslna í sjávarútvegsfyrirtækjum gæti orðið hæst um 240 millj-
ónir króna, miðað við árið 1989, að mati Sigurðar Stefánssonar endur-
skoðanda. Hann segir ennfremur að ef þessi aðferð yrði tekin upp,
hlyti það einnig að gilda fyrir öll önnur fyrirtæki í landinu.
Halldór Ásgrímsson kynnti þessa þá má nota þetta tap -til þess að
leið ekki sem tillögu eða ákvörðun
á fundinum, heldur sem hugmyndir
til umræðu.
„Það eru mörg fyrirtæki bæði í
sjávarútvegi, iðnaði og öðru, sem
hafa haft tap á síðustu árum,“ seg-
ir Sigurður Stefánsson. „Sam-
kvæmt skattalögum frá 1978 má
færa þetta tap yfir á næsta ár, með
uppfærslu miðað við byggingarví-
sitölu. Þannig hefur meðal annars
í útvegi safnast upp tap frá fyrri
árum sem nemur hundruðum millj-
óna króna, jafnvel milljörðum. Ef
fyrirtæki til dæmis selur bát og er
með mikinn söluhagnað af bátnum,
lækka söluhagnaðinn.“
Sigurður segir aö víða erlendis,
til dæmis í Bandaríkjunum og í
Bretlandi sé skattur endurgreiddur
verði tap á rekstrinum. „En hér er
það gert á þennan máta, ef ein-
hvern tíma verður hagnaður, má
nota tapið á móti honum.“
Sjávarútvegsráðherra ræddi þær
hugmyndir, að gjöld sem fyrirtæki
eiga að greiða til ríkisins falli niður
á móti samsvarandi tapi. Gjöldin
eru slysatryggingargjald, lífeyris-
tryggingargjald og atvinnuleysis-
tryggingargjald. Væru gjöldin ein
milljón króna mætti fyrirtækið því
halda þeirri upphæð eftir og draga
sömu upphæð frá tapinu. „Þetta
hlyti auðvitað að ganga yfír öll fyr-
irtækin í landinu, ekki bara fisk-
vinnslufyrirtæki,“ segir Sigurður
Stefánsson.
Hann segir að í sjávarútveginum
séu flest fyrirtæki með uppfært tap
frá liðnum árum, þó ekki öll. Miðað
við áætlað útflutningsverðmæti
sjávarafurða á þessu ári, 55 millj-
arða króna, megi gera ráð fyrir að
40 milljarðar séu frá fyrirtækjum
með uppsafnað tap. Miðað við að
hlutur vinnulauna í þeim verðmæt-
um sé 20%, nema þau átta milljörð-
um króna. Af þeirri upphæð eru
framangreind gjöld 2,5-3%. „Þann-
ig að það gæti orðið í mesta lagi
240 milljónir," segir Sigurður. Hjá
sumum fyrirtækjum er þetta eini
skatturinn sem þau borga og segir
Sigurður að þótt þessi frádráttur
hefði ef til vill ekki úrslitaþýðingu
fyrir rekstur þeirra, þá kæmi alltént
nokkuð til baka og hlyti að hjálpa
eitthvað í rekstrinum.
Handritasamkeppni evrópskra sjónvarpsstöðva:
Tvær íslenskar sjávarsögur í Genf
„GRÍMUR" og „Sjómaðurinn"
heita handritsdrög sem héðan
voru send til Genfar í handritas-
samkeppni evrópskra sjónvarps-
stöðva. Handritin voru send í
enskri og danskri þýðingu í júlí
og tók dómnefnd sér tveggja mán-
aða frest til að velja tíu hugmynd-
ir úr. Niðurstöðu er því að vænta
á næstu dögum. Forseti íslands,
frú Vigdís Finnbogadóttir, er for-
maður dómnefndar annað árið í
röð, en til undantekninga heyrir
að sama fólk sitji þar lengur en
eitt ár. „Steinbam" Vilborgar Ein-
arsdóttur og Kristjáns Friðriks-
sonar sem þótti eitt af tíu bestu
handritunum í fyrra verður jóla-
leikrit Sjónvarpsins í ár.
„Sjómaður“ Þórdísar Kristjáns-
dóttur og „Grímur“ Hlyns Helgason-
ar urðu hlutskörpust tólf handrita
sem bárust íslensku dómnefndinni.
Hana skipuðu Viðar Víkingsson,
Bríet Héðinsdóttir og Guðbrandur
Gíslason. Handritin fjalla bæði um
sjóinn; „Grímur" gerist í litlu sjávar-
þorpi kringum 1920 en „Sjómaður-
inn“ er eins konar ævintýri sem rifj-
ár upp þjóðsagnaminni um seli er
tóku mannsmynd og menn sem fóru
í selsham. Sögusviðið er einnig sjáv-
arþorp, hér á landi eða annars staðar.
Að sögn Sveins Einarssonar, yfir-
manns innlendrar dagskrárgerðar
hjá Sjónvarpinu, eru þetta ekki full-
unnin handrit, heldur hugmyndir og
efnisþræðir. Eftir að valið hefur ver-
ið úr þeim fjölda handrita sem borist
hafa til Genfar fá höfundar styrk til
að klára þau. Að svo búnu kemur
aftur til kasta dómnefndar sem velur
bestu verkin úr. Sveinn segir nokkuð
þrýst á að verðlaunaverkin verði að
sjónvarpsmyndum eins og „Stein-
barn“ sem landsmenn fá að sjá um
jólin.
„Hvorki Þórdís né Hlynur hafa
áður skrifað fyrir almenning ef svo
má segja. Með þessari samkeppni er
reynt að örva nýtt fólk til að setjast
við skriftir og það er dálítið skemmti-
legt hve vel þetta gengur eftir,“ seg-
ir Sveinn Einarsson.
Morgunblaðið/Pétur Þorsteinsson
Þessar stúlkur sáu um matseldina í sumar, auk ráðskonunnar.
Fjöldi í Vatnaskógi
SUMARBÚÐUM KFUM í Vatnaskógi í Svínadal lauk í byijun septem-
ber. Hófust þær í lok maí og voru tíu flokkar með átta til níu hundr-
uð drengi alls.
Jafnhliða sumarbúðastarfinu var
unnið að bættri leikaðstöðu og
umhverfi með tyrfingu og fleiru.
Skipt var um dúk á gólfi matsalar-
ins, sem er rúmlega 20 ára gamall
og aðstaða í eldhúsi bætt.
Forstöðumenn voru Sigurbjöm
Þorkelsson, Skúli Svavarsson, Sig-
uijón Gunnarsson, Benedikt Jason-
arson og Ólafur Jóhannsson. Mat-
mæður voru Auður Pálsdóttir og
Kolbrún Jónsdóttir. - pÞ
Morgunblaðið/Bjöm Björnsson
Viðgerðir standa nú yfir á Sauðárkrókskirkju.
Endurbætur gerðar
á Sauðárkrókskirkju
Sauðárkróki.
VERULEGAR endurbætur fara nú fram á Sauðárkrókskirkju.
f haust er áætlað að skipta um þak og gera við sperrur, sem
orðnar eru verulega fúnar. Einnig á að skipta um klæðningu
á kirkjunni allri og turni hennar, en fúaskemmdir eru orðnar
allmiklar í klæðningu og fótstykkjum á suðurhlið. Gert er ráð
fyrir að endurbótum verði lokið fyrir vetur.
í viðtali við sóknarprest, séra
Hjálmar Jónsson prófast, kom
fram að þær skemmdir sem eru
í kirkjubyggingunni komi ekki
á óvart, því að í gömlum úttekt-
um á kirkjunni komi fram að
„leki sé nokkur í suðurhlið“, og
því hafi raunar verið vitað að
nú væri orðið mjög aðkallandi
að framkvæma þessar lagfær-
ingar.
Sauðárkrókskirkja er byggð
skömmu fyrir aldamót, var vígð
18. desember 1892 og því ekki
ólíklegt að sitthvað í bygging-
unni fari að þarfnast verulegra
endurbóta, þó að nokkrar við-
gerðar hafi farið fram áður.
Þá er áformað að setja annan
inngang í kirkjuna, sem verði
fær öllum, en eins og nú háttar
til eru háar tröppur upp að aðal-
dyrum sem eru ófærar til dæm-
is öllum þeim sem bundnir eru
í hjólastól. Ekki hefur enn verið
ákveðið hvar þessi nýi inngang-
ur verður, en væntanlega verð-
ur í þessa framkvæmd ráðist
næsta vor, en þá eru áformaðar
endurbætur á kirkjunni að inn-
an.
Þorsteinn Gunnarsson arki-
tekt, sem unnið hefur mjög
gott starf við endurbætur og
lagfæringar gamalla guðshúsa,
og er skemmst að minnast þess
stórvirkis sem unnið var við
Hóladómkirkju undir hans
stjóm, mun hafa umsjón og
eftirlit með þeim framkvæmd-
um sem gerðar verða á Sauðár-
krókskirkju. Er Þorsteinn vænt-
anlegur hingað norður nú í end-
aðan september til þess að gera
nákvæma úttekt á því sem gera
þarf innandyra næsta vor.
Þá kom einnig fram hjá séra
Hjálmari að nú hefur sóknar-
nefnd ásamt sóknarpresti skip-
að nefnd til þess að huga að
orgelkaupum fyrir kirkjuna, en
á síðastliðnu ári gaf Búnaðar-
banki íslands á Sauðárkróki
kirkjunni kr. 300 þúsund til
minningar um Ragnar Pálsson
útibússtjóra, og skal fjármunum
þessum varið til kaupa á hljóð-
færi í kirkjuna.
Er þess vænst að lagfæring-
um utan- og innandyra í Sauð-
árkrókskirkju verði lokið næsta
haust.
- BB
Jens Evensen, dómari við Alþjóðadómstólinn í Haag:
Akvæði um sjávarmengnn
orðin hluti af þjóðarétti
JENS Evensen, fyrrum ráðherra í Noregi og nú dómari við Al-
þjóðadómstólinn í Haag, segist telja að ákvæði hafréttarsamnings-
ins frá 1982 um sjávarmengun séu þegar orðin hluti þjóðaréttar
enda þótt samningurinn sjálfur sé ekki orðinn það í heild. Gróður-
húsaáhrifin, sjávarmengun og hættan á kjarnorkuáfiillum á borð
við Tsjernobyl-slysið í Sovétríkjunum geri ítarlega alþjóðalöggjöf
í umhverfismálum æ brýnni. Evensen hefúr lengi verið einn þekkt-
asti Iræðimaður heims á sviði þjóðaréttar og átti mikinn þátt í
samningum Norðmanna og íslendinga 1981 um hafsvæðið við Jan
Mayen. Á fimmtudag í síðustu viku flutti hann fyrirlestur í Lög-
bergi um gerð alþjóðalaga varðandi umhverfisvemd en hingað
kom hann í boði lagadeildar Haskólans og lögíræðingafélagsins.
Morgunblaðið spurði Evensen hvort mögulegt væri að nýhafin
deila Dana og Norðmanna um fiskveiðikvóta á Norðursjó yrði
hugsanlega leyst með hliðsjón af Jan Mayen-samningnum.
„Jan Mayen-samningurinn var meðal þjóðréttarfræðinga. Hins
afar góð lausn; ríkin ákváðu að
leysa allar deilur af þessu tagi
með friðsamlegum viðræðum og
með því að leggja málin í gerðar-
dóm. Þetta mál er nú orðið þekkt
vegar má ég ekkert segja nú um
mögulega lausn á deilu Norð-
manna og Dana þar eð málinu
hefur verið skotið til Alþjóðadóm-
stólsins, þar sem ég á sjálfur
sæti. Það er búið að ákveða að
sérstakur alþjóðadómstóll í haf-
réttarmálum fái aðsetur í Ham-
borg en meira er í raun ekki
hægt að gera í þeim málum í bili.
Enn hafa aðeins um 40 ríki stað-
fest hafréttarsamninginn, þ.á.m.
ísland, en hann öðlast ekki gildi
fyrr en 60 ríki undirrita hann.“
Evensen var spurður hvort
væntanleg alþjóðalög í umhverfis-
málum myndu skerða verulega
fullveldi einstakra ríkja. „Fullveldi
ríkja hefur aldrei verið algjört.
Fullveldið takmarkast áf því að
hvert einstakt ríki hefur ekki leyfi
til að skaða nágrannaríki sitt eða
önnur ríki yfirleitt. Ríkin verða
að haga sér eins og góðir grann-
ar. Ég tel að þegar séu í gildi
alþjóðareglur sem banni ríkjum
Jens Evensen: „Sjálfiir held ég
að sá tími sé liðinn að einstök
ríki geti leyft sér að reisa verk-
smiðjur sem spúa eiturefnum
yfir grannlöndin."
að menga landsvæði annars ríkis.
í sáttmála Sameinuðu þjóðanna
er beinlínis tekið fram að aðild-
arríkin skuli taka tillit til hags-
muna annarra ríkja, ástunda sam-
vinnu í efnahagsmálum; fullveld-
inu eru sett viss takmörk.
í rauninni verður fullveldi hvers
Iands traustara ef öllum er bannað
að skaða grannríki sín. Ávinning-
urinn er stærri en réttindamissir-
inn!
í hafréttarsamningnum er
grein 12 þar sem settar eru skorð-
ur við sjávarmengun og ég tel að
þama sé einfaldlega verið að slá
föstu almennu viðhorfi. Þótt
samningurinn hafi ekki öðlast
formlegt gildi tel ég að þessi
ákvæði séu þegar orðín hluti af
alþjóðalögum, í raun venjuhelguð.
I nútímaþjóðarétti eru reglur
sem kveða á um umhverfisvernd.
Sjálfur held ég að sá tími sé liðinn
að einstök ríki geti leyft sér að
reisa verksmiðjur sem spúa
óþverra yfir grannlöndin. 1 fyrsta
lagi hefur tækniþróunin valdið því
að eiturefnin vaxa sífellt að magni
til og í öðru lagi ber aðildarríkjum
SÞ skylda til að vinna saman í
slíkum málum. Sáttmáli SÞ frá
1945 setti fullveídi þjóða ýmis
mörk sem mörg koma einkum
smáþjóðum þh góða, t.d. var í
fyrsta sinn tekið fram að ríki
mættu ekki hefja stríð eða hóta
stríði. í eldri alþjóðasamningum
var kveðið á um rétt þjóða til
stríðsreksturs svo að þarna urðu
þáttaskil 1945.