Morgunblaðið - 10.10.1989, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. OKTÓBER 1989
13
Þorsteinn Gylfason:
HLUTLÆGNI
Það kemur mér ekki á óvart
að Helgi Hálfdanarson skuli
beija höfðinu við steininn og
halda til streitu notkun sinni á
orðunum hlutlægt mat i setning-
unni: „Verðlaun samkvæmt hug-
lægu mati eru aldrei annað en
tandurhreint siðleysi.“ Þetta ger-
ir hann í Morgunblaðinu 7da
október eins og ekkert sé, og
hafði ég þó stutt það glöggum
rökum í blaðinu 5ta október að
þarna hefði verið hyggilegra að
komast öðru vísi að orði. Frekari
rök fyrir þessari skoðun minni
má lesa í ritgerðinni „Að hugsa
á íslenzku“ sem birtist í Skírni
1973 og síðar sem bæklingur hjá
Hinu íslenzka bókmenntafélagi.
En Helgi lætur öll rök sem vind
um eyru þjóta. í staðinn vitnar
hann í margar orðabækur, og
gáir þá ekki að því að rök mín
beinast gegn því sem stendur í
sumum þessara orðabóka. Eg
gaf það raunar til kynna í máli
mínu 5ta október að ég væri að
gera uppreisn gegn hefð sem ég
óttaðist að væri að verða til með
hörðu fulltingi míns góða vinar.
Ég ætla ekki að gera orðabók-
arfræði Helga að umtalsefni eins
og sakir standa. Nema eitt at-
riði. Helgi réttlætir þýðingu sína
á subjective með huglægur í
samhenginu sem um er að ræða
með því að í hinni miklu ensku
orðabók Arnar og Örlygs sé
„fyrst talin merkingin: huglæg-
ur“. Hann hefði mátt lesa lengra
í þeirri bók, því að merkingar
orðsins subjective eru þar taldar
Ijórar og er hin þriðja af þeim
„hlutdrægur, einstaklingsbund-
inn: a subjective assessment of
the facts“. Hér er einmitt komin
merkingin. sem Helgi þurfti á að
halda í hina annars ágætu setn-
ingu sína.
Ekki svo að skilja að orðin
hlutdræguv og einstaklings-
bundinn séu einu íslenzku orðin
sem koma til álita um þennan
skilning útlenda orðsins súbj-
ektívur. Hinn 5ta október nefndi
ég aðra kosti, eins og óhlutlægur
(sem Helgi kallar klasturyrði),
persónulegur og jafnvel duttl-
ungafullur. Ég hefði líka getað
nefnt afstæður og einkalegur.
Svo mætti líka nota samsett orð
eins og einkaskoðun eða geð-
þóttamál eða smekksatriði og
mörg önnur sem Helgi er miklu
betur fallinn til að hugsa upp en
ég er. Því hann er afbragð ann-
arra manna til munns og handa.
Hitt er svo annað mál hvort
Helgi hefur rétt fyrir sér í hinni
römmu tvíhyggju sinni um hlut-
lægt og óhlutlægt, hlutlaust og
hlutdrægt, algilt og einstaklings-
bundið. Á því máli eru margar
hliðar, sú meðal annarra að það
er öldungis opin spurning en
ekki útkljáð hvort kostur er á
hlutlægu, hlutlausu eða algildu
mati í bókmenntum og listum.
Mér hefur lengi virzt það vera
heilög sannfæring Helga að svo
sé ekki. Ég er ekki viss um að
ég sé sammála honum þar.
Kannski við tökum rispu um það
einhvern tima þegar vel liggur á
okkur. Sambærilegri tvíhyggju
er oft haldið fram um siðferði,
og er þá sagt að siðferði sé af-
stætt en ekki algilt, persónulegt
matsatriði eða eitthvað í þá veru.
Þessi siðfræðilega tvíhyggja,
eins og ég kallaði hana í Morgun-
blaðinu 26ta júlí síðastliðinn, er
ég viss um að er röng.
Eins er ég nokkurn veginn
viss um að ég hef á réttu að
standa og Helgi á röngu í orða-
skiptum okkar um huglægni og
hlutlægni.
HöRindur er háskólakennari.
Neftid endur-
skoðar lög um
mannanöfti
Menntamálaráðuneytið hefur
skipað starfshóp til að endur-
skoða frumvarp til laga um
mannanöíh, sem lagt var fram
á Alþingi sem stjórnarfrumvarp
á tveimur Iöggjafarþingum árið
1971 og í síðara skipið vísað til
ríkisstjórnarinnar. Núgildandi
lög um mannanöfn er frá árinu
1925.
Blaðberar
óskast
Símar 35408 og 83033
GRAFARVOGUR
Miðhúsog nágr.
AUSTURBÆR
Blesugróf
T-Iöfðar til
XJL fólks 1 öllum
starfsgreinum!
ftorjpn&M&tó
Sídustu bílarnir af Suzuki Swift árgerft 1989
VERÐ ÚTSALA AFSLÁTTUR
SWIFT GA 3ja dyra, 5 gíra 599.000,- 549.000,- 50.000,-
SWIFT GL 3ja dyra, 5 gíra 650.000,- 590.000,- 60.000,-
SWIFT GL 3ja dyra, sjálfskiptur 711.000,- 653.000,- 58.000,-
SWIFT GL 5 dyra, 5 gíra 682.000,- 626.000,- 56.000,-
SWIFT GL 5 dyra, sjálfskiptur 745.000,- 683.000,- 62.000,-
Við seljum þar að auki 4 Swift GTi árgerð 1988
með ótrúlegum ' A- hr. afslætti.
Verð áður kr. 997,000,-, nú 793.000,-
Útborgun frá kr. 150.000,-. Eftirstöðvar lánaðar til allt að 36 mánaða.
Suzuki Swift traustiir og sparneytinn bíll.
$ SUZUKI
SVEINN EGILSSON • HÚSI FRAMTlÐAR
FAXAFENI 10 • SÍMI 689622 OG 685100