Morgunblaðið - 27.04.1990, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. APRÍL 1990
Hvað er vetnis-
peroxíð ?
eftir Vilhjálm G.
Skúlason
ogEinar
Magnússon
Árið 1962 var Barry Goldwater
forsetaefni repúblikana í Banda-
ríkjunum. Honum og stuðnings-
mönnum hans datt í hug það snjalla
áróðursbragð að merkja bíla sína
með slagorðinu „Kjósið AuH20“,
sem eru efnafræðiheiti gulls og
vatns, en það er einmitt merkingin
í nafni forsetaframbjóðandans fyrr-
verandi. Þetta snjallræði nægði
Goldwater þó ekki til sigurs og
ekki er vitað, að það hafi skaðað
nokkurn mann. En nú, tæpum 30
árum síðar, hefur Alþjóða heilbrigð-
ismálastofnunin séð sig knúða til
þess að vara almenning við þeim
áróðri, að hann skuli nota „biowat-
er“ sér til heilsubótar, en það mætti
þýða á íslensku.. með orðinu
„lífsvatn". „Biowater" virðist ætlað
til notkunar gegn ýmsum sjúkdóm-
um og sleni og á að verka á þann
hátt að auka súrefnismagn líkam-
ans, einkum blóðs. En hvað er „bio-
water“? Þetta efnasamband heitir
öðrum nöfnum vetnisperoxíð,
hydrogenperoxíð og súrvatn og er
þessum orðum ætlað að vara fólk
við notkun þess í inntöku, en nokk-
uð hefur borið á því að undanförnu,
að fólk hafi beðið um hydrogen-
peroxíð í lyfjabúðum í þessu skyni.
Franski vísindamaðurinn Louis
Jacques Thenard, sem uppgötvaði
vetnisperoxíð árið 1818, tók eftir
því, að efnið sundraðist í dýravefj-
um og myndaði loftkennt súrefni
og vatn. Sjötíu og fimm árum síðar
kom í ljós, að þessi breyting varð
vegna gerhvata (enzym), sem síðar
hlaut nafnið katalasi. Mikilvægi
þessa gerhvata fyrir efnaskipti
líkamans voru ekki kunn fyrr en
ljóst varð, að vetnisperoxíð myndast
í líkama manna og dýra og þar sem
því er mjög haldið að fólki, að öll
náttúruefni séu skaðlaus er vert að
benda á, að svo er alls ekki. Þvert
á móti geta mörg þeirra verið mjög
hættuleg og svo er því varið með
vetnisperoxíð. Afköst katalasa, sem
kýfur vetnisperoxíð, eru meiri en
annarra gerhvata, sem rannsakaðir
hafa verið. Ein sameind katalasa
getur sundrað 44.000 sameindum
vetnisperoxíðs á einni sekúndu og
hann er í næstum öllum frumum
og vefjum líkamans. Mjög mikið er
í lifur, rauðum blóðkornum og nýr-
um. Talið er, að katalasi sé líffræði-
legur öryggisventill, sem hindrar
söfnun vetnisperoxíðs í Iíkamanum
á þann hátt að sundra því um leið
Stöð 2:
Áskrifend-
um flölgar
um 500
„ÁSKRIFENDUM Stöðvar 2 hefur
Qölgað um 500 eftir að allri dag-
skrá stöðvarinnar var læst 10.
þessa mánaðar en þá voru þeir
44.923 talsins, að sögn Birnu Ein-
arsdóttur markaðsstjóra Stöðvar
2. Birna sagðist reikna með að
áskrifendum Stöðvar 2 fjölgaði um
önnur 500 á næstunni, þar sem
framboð á myndlyklum hefði ekki
verið nægilega mikið á nokkrum
stöðum þegar allri dagskránni var
læst.
„Við stefnum að því að áskrifend-
ur okkar verði jafnmargir og áskrif-
endur Morgunblaðsins, eða um 50
þúsund talsins,“ sagði Birna Einars-
dóttir. Birna sagði að um 70% heim-
ila á landinu væru áskrifendur að
Stöð 2 en útsendingar stöðvarinnar
jnæðust enn ekki á öllu landinú.
Vilhjálmur G. Skúlason
Einar Magnússon
„Undir eng’um kring-
umstæðum ætti að nota
vetnisperoxíð í formi
stungulyfs.“
og það myndast. En ráði líkaminn
ekki við að afeitra vetnisperoxíð
geta myndast mjög virk efnasam-
bönd, svokölluð „frí radíköl", sem
eru eitruð frumum og geta leitt til
skemmda og dauða þeirra. Ef
sundrun utanaðkomandi vetnis-
peroxíðs verður í blóði getur súr-
efnið myndað stíflu í æð og ef það
sundrast í lokuðu holrúmi eða í
holrúmi með þröngar fráleiðslur,
getur þrýstingur orðið svo rnikill,
að hann leiði til vefjaskemmda.
Undir engum kringumstæðum ætti
að nota vetnisperoxíð í formi
stungulyfs, þar sem auk framan-
greindrar hættu er örðugt að fram-
leiða það og tryggja þær hreinlæt-
iskröfur, sem gerðar eru til stungu-
lyfja.
Alþjóða heilbrigðismálastofnunin
hefur upplýst, að 35% vetnisperoxíð
hafi valdið einu dauðsfalli og heilsu-
tjóni, sem leitt hefur til innlagnar
á sjúkrahús. Framleiðendur benda
fólki á að þynna það og nota í lækn-
ingaskyni til þess að auka súrefnis-
magn líkamans. Allt um það er fólk
alvarlega varað við þessari notkun
vegna þeirrar hættu, sem hún getur
haft í för með sér. Oblandað er það
mjö ætandi og hættulegt bæði í
inntöku og útvortis. Vinnueftirlit
ríkisins bendir á, að vetnisperoxíð
sé mjög hættulegt í inntöku og ef
það kemst í snertingu við augu. í
lyfjabúðum fást 3%, 6% og 10%
lausnir. Notkun þessara lausna,
aðallega 3% og 6%, hefur einkum
verið bundin við sótthreinsun
óhreinna sára, munnskolun og til
skolunar á tannrótargöngum, en
6% lausn auk þess til skolunar og
sótthreinsunar bólgu í munnslím-
húð og tannholdi. Aður fyrr var 3%
lausn einnig notuð til eyrnaskolun-
ar, en nú þykir það ekki ráðlegt
þar sem súrefnismyndun getur orð-
ið það kröftug, að vefskaði geti
hlotist af.
Höfundar eru Iyfjafræðingar.
Aðalfundur
Samvinnubankans
Aöalfundar Samvinnubanka íslands h.f., veröur haldinn aö Hótel Sögu, Súlnasal,
föstudaginn 27. apríl 1990 kl. 13.30.
Dagskrá':
1. Skýrsla bankaráös um starfsemi bankans fyrir sl. starfsár.
2. Lagöir fram endurskoðaöir reikningar bankans fyrir sl.
reikningsár.
3. Lögö fram tillaga um kvittun til bankastjóra og bankaráðs fyrir
reikningsskil.
4. Önnur mál sem tilkynnt hafa verið bankaráöi meö löglegum
fyrirvara, sbr. 69. gr. hlutafélagalaga.
5. Kosning bankaráös.
6. Kosning endurskoöenda.
7. Ákvörðun um þóknun til bankaráös og endurskoöenda.
8. Ákvöröun um greiöslu arös.
9. Önnur mál.
Gert er ráö fyrir að lögö veröi fram tillaga um sameiningu Samvinnubanka íslands hf.
viö Landsbanka íslands, samanber 4. dagskrárliö hér aö framan. Veröi tillagan
samþykkt falla dagsskrárliöir 5 - 8 sjálfkrafa niöur.
Aögöngumiöar og atkvaeðaseðlar til fundarins veröa afhentir á fundarstaö.
Bankaráð Samvinnubanka íslands hf

IVY
VERDLiUNAItOK
f pokahorninu er sagan um hann Didda.
Hann er heldur væskilslegur drengur
og strítt í skóianum. í draumum sínum
er hann hins vegar hetja. En honum
nægja ekki dagdraumarnir, hann vill að þeir
rætist. Diddi tekur á öilu sem hann á
og í ljós kemur að þessi drengur á sitthváð
í pokahorninu sem kemur öðrum á óvart!
í pokahorninu er fimmta sagan sem
hlýtur íslensku barnabókaverðlaunin.
Höfundur hennar er Karl Helgason
og er þetta fyrsta skáidsaga hans.
VAKÉÖí
Áður úlkomnar verdlaunabækur:
1986: Einil og Skundi eftlr tiuðmund ólafsson.
1987: Franskbrauð ined sullu eftir Krislínu Steinsdóllur.
1988: Kugl í búri eftlr krlstínu Loflsdóttur.
1989: Álagadalurinn eftlr Heiði Baldursdóltur.
HELGAFELL
Sídumúla 6
Sími 688 300
?.4-r-vOlU A-