Morgunblaðið - 27.04.1990, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. APRÍL 1990
29
Birgir ísleifur Gunnarsson:
Námslán skert um hálfan milljarð
Birgir ísl. Gunnarsson (S-Rv) sagði í þingræðu í gær að á sama
tíma sem menntamálaráðherra stærði sig af hækkun á framfærslu-
grunni námsmanna skerti hann námslán þeirra með ýmsum öðrum
hætti, þannig að nettólækkun til þeirra næmi um 240 m.kr. 1990
og 245 m.kr. 1991 eða langleiðina í hálfan milljarð króna á tveimur
árum.
Birgir ísl. Gunnarsson sagði
að lán til einstaklinga í heimahúsum
lækkaði um 30% og lán til bóka-,
tækja- og efniskaupa um 36%. Þá
stæði til að láta tekjur maka hafa
aukin áhrif við ákvörðun námslána,
þrengja sumarlán og síðast en ekki
sízt að hækkja tekjutillitið úr 50%
í 75%.
Birgir krafði menntamálaráð-
herra sagna um efni breytinga, sem
gerðar vóru á úthlutunareglum
Málefiii heyrnarlausra:
Verða þeir viðurkennd-
ir sem málminnihluti?
Grunnmenntun áfi*am í sérskóla
lausra hljóti að fara fram í sér-
skóla. Þórhildur Þoleifsdóttir, fyrir-
spyijandi, fagnaði sinnaskiptum
ráðhérra varðandi grunnmenntum
heyrnarlausra og lét í ljósi vonir
um að málefni þeirra fengju verð-
uga umijöllun og afgreiðslu í
menntamálaráðuneytinu.
Þórhildur
Þórhildur Þorleifsdóttir (SK-
RV) bar fram þrjár fyrirspurnir
tii menntamálaráðherra um mál-
efni heyrnarlausra: 1) um sam-
skiptamiðstöð heyrnarlausra, 2)
hvort áform væru uppi um að
viðurkenna heyrnarlausa sem
málminnihluta og 3) hvaða ráð-
stafanir væru hugsaðar til að
gera heyrnarlausum kleift að
stunda margvíslegt framhalds-
nám eftir að framhaldsdeild
Heyrnleysingjaskólans heftir
verið lögð niður.
Svavar Gests-
son, mennta-
málaráðherra,
sagði m.a. að
bíða yrði með
formlega stofn-
un samskipta-
miðstöðvar
heyrnarlausra
fram áð af-
greiðslu f|'áriaga
fyrir árið 1991. Á hinn bóginn yrði
settur á legg vísir að slíkri miðstöð
i ár.
Ráðherra sagði að áfram yrði
unnið að rannsókn á íslenzku tákn-
máli heyrnarlausra. Það væri hins-
vegar Álþingis en ekki ráðuneytis
að taka ákvörðun um, hvort viður-
kenna eigi heyrnarlausa sem mál-
minnihluta (samanber ályktun Evr-
ópuráðsins) og hvort táknmál þeirra
yrði viðurkennt sem „móðurmál"
þeirra.
Þá sagði ráðherra að grunnskóla-
nám heyrnarlausra færi trúlega
fram í sérstökum heyrnleysingja-
skóla áfram, en vinna verði að því,
að þeir eigi kost á framhaldsnámi
i almennum skólum. Framhalds-
deild verði þó starfrækt í heyrnleys-
ingjaskólanum a.m.k. næsta vetur.
Birgir Isl. Gunnarsson (S-Rv)
sagði tiilögur um að leggja niður
heymleysingjaskólann varhuga-
verðar. Grunnmenntun heyrnar-
LÍN, sem og hvort þær breytingar
væru gerðar í samkomulagi við
samtök námsmanna.
Halldór Blöndal (S-NE) krafði
ráðherra sagna um, hveijar hefðu
orðið efndir á samkomulagi sem
hann hefði gert við námsmenn í
febrúar 1989 um málefni LÍN.
Svavar Gestsson menntamála-
ráðherra sagði að staðið hafí verið
að fullu við það loforð að fella nið-
ur skerðingar forvera sinna á stóli
menntamálaráðherra á námslánum.
Gangrýni sjálfstæðismanna í þess-
um efni væri hræsnin einber.
Halldór Blöndal sagði að ráð-
herra hefði sniðgengið að svara til
um febrúarsamkomulag sitt við
námsmenn. ítrekuð mótmæli náms-
manna sýndu og ljóslega, að ráð-
nerra hafi þverbrotið gert sam-
komulag og gengið á flest sín fyrri
heit og loforð við nánismenn.

Hér er haldið á „bjargvætti“ þjóðarinnar sem kvótadeilur standa
um.
Þorsteinn Pálsson um breytingar á kvótafinmvarpinu:
Ekkert samráð við sjávarútvegsaðila
Fyrstu skrefin að auðlindaskatti, sagði Guðmundur H. Garðarsson
ÞRÍR stjórnarþingmenn, Karvel Pálmason (A-Vf), Skúli Alexanders-
son (Abl-Vl) og Stefán Valgeirsson (SJF-Ne), gagnrýndu harðlega
málsmeðferð á kvótafrumvarpinu sem og fréttaflutning um að náðst
hefði allsherjar samkomulag um eftiisatriði og málsmeðferð. Guð-
mundur H. Garðarsson (S-Rv) sagði að kvótamál stæðu nú, með
þeim breytingum sem stjórnarliðar væru að þinga um, við þröskuld
auðlindaskatts. Þorsteinn Pálsson (S-Sl) sagði að breytingarnar sem
orðið hefðu á málinu gengu þvert á þá steftiumörkun sem rædd
hafi verið við hagsmunaðila í sjávarútvegi.
Karvel Pálmason (A-Vf) kvaddi
sér hljóðs utan dagskrár í samein-
uðu þingi í gær staðhæfði að hádeg-
isfréttir RUV um allsheijarsam-
komulag á þingi um afgreiðslu
kvótamálsins væru byggðar á röng-
um upplýsingum. Ekkert samkomu-
lag væri við sig um það mál. Hann
krafði forsætisráðherra og formenn
þingflokka sagna um, hvers vegna
slíkum rangfréttum væri komið á
framfæri, þ.e. að afgreiða ætti
frumvarpið úr þingnefnd á morgun
og úr þingdeildinni á laugardag.
Skúli Alexandersson (Abl-VI)
sagði að nú ætti að leika sama leik
og stundum fyrr að knýja stórmál
gegn um þingið í tímahraki á tólftu
stundu þingstarfa. Hann sagði ekk-
ert samkomulag vera við þingflokk
Alþýðubandalagsins um annað en
það að málið fengi afgreiðslu úr
sjávarútvegsnefnd efri deildar.
Skúli sagði það móðgun við þingið
og lítilsvirðingu á störfum þing-
manna, ef keyra ætti það gegn um
þingdeild á einum degi.
Stefán Valgeirsson (SJF-NE)
upplýsti að ekkert samkomulag
væri við sig, sem aðila að stjórnar-
samstarfi, um þessa afgreiðslu
málsins. Hann sagðist ekki styðja
frumvarpið án byggða- eða físk-
vinnslukvóta.
Danfríður Skarphéðinsdóttir
(SK-Vl) sagði ríkisstjórnina greini-
lega ekki rækta tengsl sín við stuðn-
ingslið sitt í þinginu í þessu stóra
máli. Samtök um kvennalista vildu
fá byggðakvóta inn í frumvarpið.
Ólafúr G. Einarsson (S-Rn)
sagði að ekkert formlegt samkomu-
lag hafí verið gert um afgreiðslu
þessa máls. Umræðan hafi og sýnt
að vafasamt sé að ráðherrar hefðu
umboð frá stuðningsliði sínu til að
semja um málið.
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra sagði að ráðgerðar
þinglausnir 4. eða 5. maí næðust
ekki nema með samkomulagi um
afgreiðslu þessa máls. Hann lét að
því liggja að samkomulag hafi náðst
milli stjórnariiða um málið og að
það hafi verið rætt við stjórnarand-
stæðinga í gær.
Einar Guðfinnsson (S-Vf) sagði
einsýnt af þessarri umræðu að ekk-
ert samkomulag væri í stjórnarlið-
inu hvorki um efnisatriði né af-
greiðslu málsins. Málið lægi nú fyr-
ir með allt öðrum efnisforsendum
en ræddar hafi verið við hagsmuna-
aðila í sjávarútvegi. Fiskveiðistefna
hafí ekki áður verið mörkuð án fulls
samráðs við sjávarútvegsaðila.
Stefán Guðmundsson (F-Nv)
sagði að í gær hafí verið gert „nokk-
urn veginn samkomulag“ um að
afgreiða málið úr nefnd á föstudag,
ljúka um það umræðum á iaugar-
dag og að atkvæði gengu í þing-
deildinni á mánudag.
Halldór Blöndal (S-Ne) sagði
ljóst að þeir sem leitað hafi eftir
því af hálfu stjórnarliða að ná fram
Stjórnarandstæðingar um flárlagaárið 1989:
Forsendur og- framkvæmd brugðust
Metár í sköttum og eyðslu
Bæði forsendur og framkvæmd íjárlaga ársins 1989 brugðust.
Fjárlög, sem skila áttu 636 m.kr. afgangi, enduðu í 6.055 m.kr.
halla, þrátt fyrir u.þ.b. 7.000 m.kr. nýja skattheimtu. Svo segir í
sameiginlegu nefndaráliti þingmanna Samtaka um kvennalista og
Sjálfstæðisflokks um frumvarp fjármálaráðherra til breytinga á
fjáraukalögum liðins árs.
Leiðin sem ekki var farin
í nefndarálitinu segir að ríkis-
stjórnin hafí varðað veg sinn að
áætluðum tekjuafgangi ríkissjóðs
1989 á eftirfarandi hátt: 1) Aukin
skattheimta um u.þ.b. 7.000 m.kr.
2) Niðurskurður framkvæmda. 3)
Framlög til sjóða og verkefna vóru
ekki hækkuð að krónutölu til sam-
ræmis við verðlagsþróun. 3) Sér-
tekjur þjónustustofnana vóru aukn-
ar með stórhækkun á verði þjón-
ustunnar. 4) Sparnaður í rekstri og
mannhaldi á vegum ríkisins.
L-Síðasta. Jfiiðin. Jtafi. aldrei. yerið..
farin. Aformin hafí snúizt upp í
andhverfu sína. í stað tekjuafgangs
hafi niðurstaðan orði rúmlega 6.000
m.kr. halli.
Skattaárið mikla
í nefndarálitinu segir að inn-
heimtar tekjur ríkissjóðs 1989 hafi
numið um 80.000 m.kr. eða 2.900
m.kr. meiri en fjárlög gerðu ráð
fyrir. Tekjur A-hluta ríkissjóðs sem
hlutfall af landsframleiðlsu hafi
þróazt svo: 1985 22,7%, 1986,
24,0%, 1987,23(6%, 4088 26,6% og
1989 27.0%.... I
Þrátt fyrir 2,6% raunaukningu
ríkissjóðstekna 1989 hafí halli ríkis-
sjóðs reynzt 6 milljarðar króna.
Viðvarandi vöxtur
ríkisútgjalda
í nefndarálitinu segir að útgjöld
ríkissjóðs 1989 hafi farið 9.600
m.kr. fram úr heimildum fjárlaga.
Útgjöld A-hluta ríkissjóðs hafa
verið þessi sem hlutfall af lands-
framleiðslu: 1984: 22,8%, 1985
24,6%, 1986 25,4%, 1987 24,9%,
1988 28,6% og 1989 29,1%.
Forsendur brustu,
framkvæmd brást
Þá segir að launa-, verðlags- og
gengisforsendur ijárlaga hafi gjör-
samlega brugðizt. Fjárlög hafi
byggt á 7,5% launahækkun, sem í
reynd varð fL3%, á 13,5% hækkun
framfærsluvísitölu, sem í reynd
varð 20% og á 11% gengislækkun,
sem í raun varð 25,5%.
Vitnað er til ríkisendurskoðunar
sem telji ástæður fjárlagahallans
m.a.: 1) vanáætlun fjárlaga, 2)
framkvæmdavaldið virði ekki heim-
ildir fjárlaga, 3) sparnaðaráform
hafi ekki gengið eftir og 4) rangar
verðlagsforsendur.
Lánsflárþörf önnur
en sögð var
I álitinu segir:
„Það segir sig sjálft að áform
fjármálaráðherra um tiltölulega
litla lánsfjárþörf ríkissjóðs á árinu
hurfu út í veður og vind. í stað
l. 320 m.kr. lánsfjárþarfar, eins og
áætlað var, reyndist hún 7.280
m. kr. Lántökur umfram afborganir
vóru þó minni en þetta, þannig að
varð greiðsluhalli í árslok 2.100
m.kr.“
samkomulagi um afgreiðslu málsins
hafi ekki haft samráð við fulltrúa«C
Alþýðuflokks eða Alþýðubandalags
í sjávarútvegsnefnd deildarinnar.
Þorsteinn Pálsson (S-Sl) sagði
að það grundvallaratriði við ákvörð-
un fískveiðistefnu hafí alla tíð verið
virt að hafa fullt samráð við hags-
munaaðila í sjávarútvegi. Slíkt sam-
ráð hafi ekki verið haft við sjávarút-
vegsaðila um þær breytingar, sem
nú væru ti! meðferðar í þihginú.
Með þessu móti sé ekki aðeins þing-
legri afgreiðslu málsins stefnt í
hættu heldur jafnframt ýtt undir
stórátök um það út í þjóðfélaginu.
Hann sagði það segja sína sögu um
sundurlyndið í stjórnarliðnu að þrír
stjórnarliðar hafi efnt til þessarar
utandagskrárumræðu, sem falið -
hafí í sér harðar ádeilur á alla
málsmeðferð ríkistjórnar og ráð-
herra.
Guðmundur H. Garðarsson (S-
Rv) sagði að ríkisstjórninni hafi nú
tekizt að klúðra afgreiðslu þ.essa
mikilvæga máls, sem varðaði undir-
stöðuatvinnuveg þjóðarinnar. Ljóst
væri að hún hefði ekki lengur vald
yfír atburðarásinni. Vísa bæri mál-
inu aftur til ráðgjafanefndarinnar.
Guðmundur Ágústsson (B-Rv)
kannaðist ekki við neitt samkomu-
lag um afgreiðslu málsins. Það
þyrfti mun lengri umfjöllunartíma
í efri deild en hér væri að stefnt.
Ekki mæti flasa að afgreiðslu slíks
stórmáls.
Halldór Ásgrímsson sjávarút-
vegsráðherra sagði að allar hliðar
málsins hafi verið ræddar við hags-
munaðila. Hann gæti þó ekkert
fullyrt um afstöðu þeirra til síðustu
breytinga. Frumvarp um þetta efni
hafi ávallt tekið einhveijum breyt-
ingum í meðferð þingsins.
Guðmundur H. Garðarsson
sagði að frumvarpið, með þeim
breytingum sem það hafí tekið í
umfjöllun stjórnariiða, fæli ótvírætt
í sér grundvallarbreytingu, það er
fyrstu skrefin að auðlindaskatti,
með tengingu málsins við úrelding-
arsjóð og veiðileyfasölu. Útgerðar-
menn og sjómenn þyrftu að veita
því verðuga athygli, að nú væri að
því stefnt að framlengja líf þessar
óvinsælu ríkisstjórnar um eitt ár
með því að skattleggja útveginn og
stíga stefnumótandi skref inn í auð- -*•
lindaskatt.
Fleiritóku til máls þótt-ekki verði
| jfrekar rácjð. ðTfkil-de.B |