Morgunblaðið - 27.04.1990, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. APRÍL 1990
13
Metanól og hugsan-
leg eituráhrif þess
eftir Hallgrím Þ.
Magnússon
Aspartan eða Nutra-sweet er
samansett úr þremur efnum, þ.e.a.s.
eggjahvítuefnunum fenýlalanín sem
er 50%, aspartansýru sem er 40%
og metanól sem er 10%. Þess vegna
er það rangt hjá Jóni Gíslasyni
starfsmanni Hollustuvemdar sem
kemur fram í grein í Morgunblaðinu
þriðjudaginn 3. apríl að metanól
myndist eftir neyslu gervisætuefnis-
ins aspartan. Við tökum inn metan-
ól ef við neytum einhvers sem
Nutra-sweet er í, það myndast ekki
í efnaskiptum líkamans. Margir
hafa áhyggjur af því að við vitum
ekkert um hugsanleg áhrif langtíma
inntöku af metanóli á líkmann þótt
það sé tekið inn í litlum skömmtum.
Vitna ég þá í sjúkrasögu sem birtist
1989 eftir dr. Wudrof Monde sem
hann nefnir Aspartan: Metanol and
the puplic health. 21 árs gamall
maður sem var ekki drykkjumaður
en hafði verið útsettur daglega fýr-
ir fínu ryki af aspartani þar sem
hann vann við a pakka því og hafði
gert í 1 ár. Hann kvartaði um sjón-
truflanir, höfuðverk, svima og mikið
þunglyndi rétt fyrir skyndilegan
dauða sinn. Krufning leiddi í ljós
líffærabreytingar eins og má búast
við eftir metanóleitrun, þ.e.a.s. það
var hjarta-ofvöxtur og útvíkkun í
hjartavöðvanum sem fylgir sjúk-
dómnum hjartavöðvakvilla eins og
við bráðan alkóhólisma. Samt sem
áður þá koma svona skemmdir að-
eins fram í mönnum 35-55 ára
gömlum sem hafa tekið inn alkóhól
sem svarar til 30-50% af þeirra
daglegu kalóríuþörf yfir 10-15 tíma-
bil. Spumingin er í þessu tilfelli
hvort rekja megi þessar líffæra-
breytingar til innöndunar á Nutra-
sweet eða til einhvers annars. Að
drekka metanól hefur hingað til
verið talið óhollt en nú fáum við að
neyta metanóls óáreitt án afskipta
„stóra bróður" og má jafnvel lesa
það út úr grein starfsmanns Holl-
ustuverndar ríkisins að það sé ekk-
ert athugavert við það að neyta
metanóls þó í litlum skömmum sé.
Vitað er að mjög litlir skammtar
af metanóli geta gefið eitureinkenni
eins og höfuðverk, ógleði, uppköst,
sjóntruflanir, blindu, krampa og
jafnvel dauða. Við vitum að það er
mjög mismunandi hversu mikið
magn af metanóli hver einstaklingur
þolir án þess að fá eituráhrif. Hafa
skammtar allt niður í 15 ml reynst
dauðlegir fýrir einstakling meðan
aðrir einstaklingar þola miklu meira
„Það má með sanni
segja að núverandi kyn-
slóð sé tilraunakynslóð
vegna margra efiia sem
eru í notkun og hafa
ekki verið í notkun áður
og við munum ekki fá
að vita fullkomlega um
áhrif af þessu fyrr en
eftir einhverja ára-
tugi.“
án þess að fá nokkur einkenni um
eitrun.
Vanalega þegar neytt er einhvers
matar t.d. ávaxtasafa sem að inni-
heldur metanól, finnst einnig etanól
í honum sem hægir níjög á niður-
brotum metanóls í formaldehýð og
gerir þannig líkamanum fært um
að skilja út metanól eftir öðrum leið-
um, þ.e.a.s. án þess að breyta því
í formaldehýð. Einnig er t.d. fólin-
sýra nauðsynleg fyrir efnaskiptin
og finnst hún í flestum náttúruleg-
um mat, en ekki í Nutra-sweet.
Ekki hefúr það komið fram í áróðri
Hollustuverndar fyrir notkun á
Nutra-sweet að það auki notkun
einstaklingsins á hollum mat, gæti
það þó hugsanlega réttlætt áróður
þann sem Hollustuvemd hefur
frammi á notkun á gervisykri. Aðr-
ir vísindamenn sýna fram á í mjög
góðum greinum að notkun gervisyk-
urs eykur löngun í annan mat sem
inniheldur sykur sem að mínu viti
en ekki talinn með næringarríkri
fæðu. Þannig að það gerir einstakl-
inginn einnig lélegri í því að bijóta
niður efni eins og metanól til þess
að það verði óskaðlegt.
Metanól brotnar niður í líkaman-
um í formaldehýð og annað efni sem
að heitir formiksýra og skilst þann-
ig út. Við þessi efnahvörf þarf
líkaminn á efnahvötum að halda og
einnig snefilefnum t.d. zinki og
moiibideum. Ef skortur er á þessum
efnum þá getum við ekki brotið nið-
ur formaldehýð á eðlilegan hátt í
líkamanum. Formaldehýð er eins og
áður segir eitt af aðalniðurbrotsefn-
um metanóls. Formaldehýð finnum
við í dag í mjög mörgum öðrum
efnum sem við erum í snertingu við
á hveijum einasta degi t.d. eins og
fötum, lími, málningu, pappír,
snyrtivörum, baðvörum, tannkremi
og svona mætti lengi telja. Form-
aldehýð veldur ýmiss konar ein-
kennum og þegar grannt er skoðað
eru þetta einkenni sem geta stafað
af metanóleitrun. Einnig má nefna
að kanadíska útvarpið gerði rann-
sókn á notkun á vissum einangrun-
arefnum, en þetta einangrunarefni
gaf frá sér formaldehýðgufur.
Fékkst upplýst að þetta væri full-
komlega öruggt og ylli engu vanda-
máli, væri ekkert hættulegt, svipaða
fullvissu og gefin er út í dag af fram-
leiðendum aspartan og Hollustu-
vernd. Samt sem áður var álitið af
vísindamönnum seinna að þessi ein-
angrun væri hættuleg og hún hefur
núna verið bönnuð til frekari notk-
unar og milljónum dollara eytt til
þess að ná þessari einangrun úr
mörgum byggingum. Margar rann-
sóknir sem ég hef komist yfir hafa
gagnrýnt Nutra-sweet fyrir það að
við vitum ekkert hvað það gerir í
sambandi við langvarandi inntöku,
þ.e.a.s. daglega í mörg ár. Má líkja
þessu við reykingar. Ef við segðum
manni að reykja einn pakka af síga-
rettum í 6 mánuði og engar breyt-
ingar væru komnar fram á heilsu
hans þá mundum við segja honum
að það væri allt í lagi að reykja, sem
eru allt aðrar upplýsingar en koma
fram í Morgunblaðinu miðvikudag-
inn 4. apríl.
Það má með sanni segja að núver-
andi kynslóð sé tilraunakynslóð
vegna margra efna sem eru í notk-
un og hafa ekki verið í notkun áður
og við munum ekki fá að vita full-
komlega um áhrif af þessu fyrr en
eftir einhverja áratugi.
Við megum ekki gleyma því að
við erum öll einstaklingar og að
engir tveir ■ einstaklingar eru ná-
kvæmlega eins þrátt fyrir að ýmsar
tilraunir sem eru gerðar tvöfalt
blindar og sýna ekki fram á eitur-
einkenni, þá getur þetta samt haft
áhrif á vissa einstaklinga. Þessi ein-
staklingshyggja er mjög erfið fýrir
vísindamenn að samþykkja því að
hún, vísindamennskan, reynir sífellt
að skipa fólki í ákveðna bása og
leyfír einstaklingnum ekki að vera
til sem slíkum.
Ég ætla að enda með lítilli sögu
sem að eldri maður sagði í sam-
bandi við áðurnefndan sjónvarps-
þátt. Hann var heima hjá sér að
gæta blóma og konan hans hafði
sagt honum það að hann gæti gefið
blómunum smá sykur ef þau færu
að daprast. Eitt kvöldið þegar að
hann kom heim þá sá hann þau
farin að vera iíflaus og ákvað þá
að fara eftir fyrirmælum konu
sinnar en hann gaf þeim 2 töflur
af Canderel vegna þess að hann
notaði Canderel. En viti menn, eftir
15 mínútur voru blómin dáin og
hefur viðkomandi maður ekki snert
Hallgrímur Þ. Magnússon
Canderel síðan því að hann hugsaði
með sér, ef þetta getur haft áhrif
á blómin í þessa átt þá hlýtur þetta
að hafa slæm áhrif á mig.
Er það ekki hlutverk Hollustu-
verndar að hvetja til meiri hollustu
t.d. í mataræði en að reyna að bera
út áróður fyrir gerviefnum eins og
Nutra-sweet, sem erfitt er að sjá
að hafí raunverulegt notkunargildi?
Hötundur er læknir.
Honda *90
Civic
3ja dyra
16 ventia
Verð frá 746,- þúsund.
GREIÐSLUSKILMÁLAR
FYRIR ALLA.
(H) HONDA
VATNAGÖRÐUM 24, RVÍK., SÍMI 689900
KEW Hobby
Háþrýstidælan
Bíllinn þveginn og
bónaöur á tíu mínútum.
Fyrir alvöru bíleigendur sem vilja fara vel meö
lakkið á bílnum sínum en rispa þaö ekki meö
drullugum þvottakúst.
Sjálfvirkur sápu- og bónskammtari fylgir.
Einnig getur þú þrifið: Húsiö, rúöurn-
ar, stéttina, veröndina og sandblásiö
málningu, sprungur og m. fl. meö
þessu undratæki sem kostar nú
aðeins kr. 28.000,- staðgreitt.
CE
REKSTRARVORUR
Réttarhálsi 2,110 Rvi'k. - símar 31956-685554-Fax 687116
• Hreinsiefni • Pappir • Véiar • Ahöid • Einnota vörur • Vinnufatnaður • Ráðgjöf • O.fl. o.fl.
Grípandi
málning
á grípandi
verði
Síðumúla 15, sími 84533