Morgunblaðið - 03.05.1990, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B
98. tbl. 78. árg.
FIMMTUDAGUR 3. MAÍ 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Reuter
Sögulegur fíindur í S-Afríku
Stjórn hvíta minr.ihlutans í Suður-Afríku og Afríska þjóðarráðið (ANC),
helstu samtök blökkumanna í landinu, hófu fyrstu formlegu viðræður
sínar í gær er ellefu manna sendinefndir þeirra komu saman í Höfða-
borg. Nefndunum er ætlað að undirbúa viðamiklar samningaviðræður
um .afnám lögbundins kynþáttaaðskilnaðar og gætu þær staðið í mörg
ár. Leiðtogar beggja aðilja kváðust vongóðir um að viðræðurnar bæru
árangur og friðsamleg iausn fyndist á vandamálum landsins. A mynd-
inni ganga F.W. de Klerk, forseti Suður-Afríku, og Nelson Mandela,
varaforseti ANC, til fundarstaðarins með bros á vör.
Kosið til breskra
sveitarstjórna í dag:
Nefiid skipuð
vegna óvin-
sæls nefskatts
St. Andrews. Frá Guðmundi H. Frímanns-
syni, fréttaritara Morgunblaðsins.
KOSIÐ er til sveitarstjórna í Bret-
landi i dag, fimmtudag, og er úr-
slitanna beðið með eftirvæntingu
vegna óvinsælda ríkisstjórnar
Ihaldsflokksins, sem talið er að
verði staðfestar í kosningunum.
Margaret Thatcher, forsætisráð-
herra Breta, varði hinn óvinsæla,
nýja nefskatt ríkisstjórnarinnar í
neðri málstofunni á þriðjudag.
Hins vegar hafa fjölmiðlar sagt,
að sú ákvörðun ríkisstjórnar henn-
ar að skipa nefhd til að endur-
skoða ýmis ákvæði skattsins sé
fyrirboði þess að breytt verði um
stefnu í málinu.
Fyrir síðustu helgi barst út sá
orðrómur, að breska ríkisstjórnin
væri að hugleiða grundvallarbreyt-
ingar á nefskattinum. Neil Kinnock,
leiðtogi Verkamannaflokksins, nýtti
sér þetta til að þjarma að forsætis-
ráðherranum í fyrirspurnatíma í
þinginu á þriðjudag. Thatcher neitaði
að staðfesta, að stjórnin væri að
hugleiða mjög róttækar breytingar á
skattinum. Hún sagði, að nefskattur-
inn, sem rennur til sveitarstjórna,
væri mun réttlátari en fasteigna-
skatturinn, sem áður rann til þeirra.
Hann væri einnig sanngjarnari en
tillögur Verkamannaflokksins nú um
skatta til sveitarfélaga.
Komið hefur fram í fjölmiðlum,
að sett hefur verið á laggirnar ráð-
herranefnd vegna breytinga á nýja
skattinum. Það er ekki útilokað, að
breytingafrumvarp við lögin verði
lagt fram í sumar. Thatcher lét hins
vegar ekki uppi á þriðjudag, hveijar
þessar breytingar gætu orðið.
Skatturinn er róttækasta breyt-
ingin, sem stjórn Thatcher hefur
gert á þessu þriðja kjörtímabili sinu.
Aðeins 18% kjósenda styðja þennan
nýja skatt, þótt fasteignaskatturinn,
sem áður gilti, hafi aldrei verið vin-
sæll meðan hann var innheimtur.
Þýsku ríkin:
Samkomulag
um gjaldeyr-
isbandalagið
Austur-Berlín. Reuter.
AUSTUR- og Vestur-Þjóðverjar
hafa jafnað ágreining sinn um
gjaldeyrisbandalag þýsku
ríkjanna með gagnkvæmum til-
slökunum. Kynnt var í gær sam-
komulag þar sem gert er ráð
fyrir því að aldraðir Austur-Þjóð-
verjar beri meira úr býtum en
yngra fólkið.
Samkvæmt samkomulaginu geta
Austur-Þjóðveijar, sem náð hafa
60 ára aldri, skipt allt að 6.000
austur-þýskum mörkum á genginu
einn á móti einum. Fólk á aldrinum
15-59 ára getur fengið allt að 4.000
mörk á sömu kjörum en yngra fólk
2.000 mörk. Vestur-þýska stjórnin
hafði áður lagt til að allt sparifé
Austur-Þjóðveija upp að 4.000
mörkum yrði keypt á nafnverði.
Skuldum austur-þýskra fyrir-
tækja verður breytt á genginu tveir
á móti einum. Þá geta vestur-
þýskir ferðamenn nú þegar keypt
tvö austur-þýsk mörk fyrir eitt
vestur-þýskt en gengið hefur verið
þrír á móti einum.
Sjálfstæðisbarátta Eystrasaltsríkjanna;
Sósíalisma?Nei, takkl
iteuter
Tugþúsundir sovéskra lýðræðissinna gengu um Rauða
torgið á hátíðisdegi verkalýðsins, 1. maí, og hrópuðu
slagorð gegn kommúnismanum. Verkalýðsleiðtoginn
Gennadíj Jenajev og fleiri ræðumenn hvöttu til þess
að tekinn yrði upp fijáls markaðsbúskapur í Sovétríkj-
unum. Þeir lögðu einnig áherslu á að komið yrði í veg
fyrir atvinnuleysi og verðbólgu. Á myndinni má sjá
rauðan, hvítan og bláan fána Rússlands frá því fyrir
byltingu bolsévíka og á spjaldinu fyrir miðju stendur:
„Sósíalisma? Nei, takk!“
Sjá fréttir af hátíðahöldum á degi verkalýðsins
á bls. 26.
Vilja að Kohl og Mitterrand
hafi milligöngu um samninga
í Lettlandi telur öruggt að tilskilinn
meirihluti, tveir af hveijum þremur
þingmönnum, styðji tillögu um að
lýst verði yfir sjálfstæði lýðveldisins
eftir ákveðinn undirbúningstíma,
sem notaður verði til að- semja við
stjórnvöld í Kreml. Tillagan er var-
færnislega orðuð enda vilja Lettar
komast hjá deilum við stjórnina í
Moskvu.
Eistiand:
Rússum boðin borg-
un fyrir að fara burt
Tallinn. Frá Páii Þórhallssyni, blaðamanni Morgunblaðsins.
RÚSSUM búsettum í Tallinn, höfuðborg Eistlands, liefur verið boðin
borgun flytji þeir til Sovétlýðveldisins Rússlands, að sögn Hardo
Aasmáe, forseta borgarráðs Tallinn.
Húsnæðisskortur í borginni veldur
þessu óvenjulega tilboði en jafnframt
má líta á það sem viðleitni Eistlend-
inga til að snúa við þróun undanfar-
inna áratuga. Hundruð þúsunda
Rússa hafa flust til landsins fyrir
hvatningu stjórnvalda í Moskvu í von
um bætt lífskjör. Nú er svo komið
að Eistlendingar eru í minnihiuta í
Tallinn þó enn séu þeir 60 prósent
íbúa landsins.
Samkvæmt ákvörðun yfirvalda í
Tallinn á hver Sovétborgari rétt á
greiðslu yfirgefi hann íbúð í ríkiseigu
í borginni til þess að flytjast til Rúss-
lands. Upphæðin hefur enn ekki ver-
ið ákveðin en greiðslan á að auðvelda
þeim sem hana fá að verða sér úti
um nýja íbúð í Rússlandi. Ráðamenn
í Tallinn vitna til þess að fyrir
skömmu hafi stjórnvöld í Sovétlýð-
veldinu Rússlandi hvatt Rússa til að
snúa aftur frá Eystrasaltslöndunum
því mörg héruð Rússlands séu orðin
æði strjálbýl eftir víðtæka fólksflutn-
inga undanfarinna ára. „Það má líta
á þetta tilboð til Rússanna sem hluta
af sjálfstæðisbaráttu okkar,“ sagði
Hardo Aasmae í samtali við Morgun-
blaðið í gær. „En þar með lítum við
ekki svo á að við skuldum Rússum
neitt, þvert á móti eigum við eftir
að senda þeim reikning fyrir 50 ára
kúgun.“
Sjá „Sjálfstæði einungis af-
stýrt. . . á bls. 28.
menn Þjóðfylkingarinnar í ná-
grannalýðveldinu Lettlandi sögð-
ust hafa tryggt sér stuðning til-
skilins meirihluta í lettneska þing-
inu við tillögu um að stefnt skyldi
að sjálfstæði lýðveldisins.
Vytautas Landsbergis, forseti Lit-
háens, kvaðst hafa hvatt Francois
Mitterrand Frakklandsforseta og
Helmut Kohl, kanslara Vestur-
Þýskalands, til að skerast í deiluna
um sjálfstæði Litháens og beita sér
fyrir samningaviðræðum. Talsmaður
Frakklandsforseta sagði að Mitt-
errand útilokaði slík afskipti af deil-
unni.
Landsbergis ítrekaði að ekki kæmi
til greina að afturkalla sjálfstæðis-
yfirlýsingu litháíska þingsins frá 11.
mars. Hann kvaðst þó geta fallist á
málamiðlun, eins og Mitterrand og
Kohl hafa lagt til, ef það gæti orðið
til þess að Sovétmenn settust að
samningaborði. Litháar hafa léð
máls á því að gildistöku nokkurra
laga, sem sett hafa verið á litháíska
þinginu frá 11. mars, verði frestað.
Kazimiera Prunskiene, forsætis-
ráðherra Litháens, ræðir við George
Bush Bandaríkjaforseta um málefni
lýðveldisins í Washington í dag. Hún
kvaðst ætla að hvetja forsetann til
að beita sér fyrir því að sovésk stjórn-
völd hættu öllum efnahagsþvingun-
um gegn Eystrasaitsríkinu. Bush
sagðist ekki ætla að óska eftir því
við Prunskiene að Litháar færu sér
hægar í sjálfstæðisbaráttunni.
I dag hefjast umræður í þingi
Lettlands um hvort stefna eigi að
sjálfstæði lýðveldisins. Þjóðfylkingin
Riga, Moskvu. Reuter, Daily Telegraph.
LEIÐTOGAR Eystrasaltsríkisins
Litháens hvöttu í gær frönsk og
vestur-þýsk stjórnvöld til að beita
sér fyrir því að sovésk stjórnvöld
gengju til samninga við Litháa um
sjálfstæðiskröfúr þeirra. Forystu-