Morgunblaðið - 07.07.1990, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B/LESBOK
152. tbl. 78.árg.____________________________________LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 1990_________________________________Prentsmiðja Morgunblaðsins
George Bush Bandaríkjaforseti eftir leiðtogafundinn:
Ný friðarstefiia NATO lögð
fram við söguleg þáttaskil
Tillögunum vel tekið af ráðamönnum í Moskvu
NATO hefur mótað nýja friðarstefiiu, sagði George Bush, forseti Banda-
ríkjanna, í London i gær að loknum tveggja daga leiðtogafundi At-
lantshafsbandalagsins (NATO). „Við lítum á niðurstöðu fundarins sem
söguleg þáttaskil," sagði forsetinn og vísaði þar til ályktunar leiðtog-
anna, sem ber yfirskriftina: Lundúnayfirlýsingin um breytt Atlantshafs-
bandalag. Helmut Kohl, kanslari V-Þýskalands, taldi að niðurstaða
fundarins auðveldaði honum viðræður við Míkhaíl Gorbatsjov, forseta
Sovétríkjanna, í Moskvu eftir viku um réttmæti þess að sameinað
Þýskaland verði þátttakandi í Atlantshafsbandalaginú. Daginn áður
en Kohl fer til Moskvu verður Manfi-ed Wörner, framkvæmdastjóri
NATO, þar til að skýra frá niðurstöðum fundarins.
Fiskveiðar EB:
Búnir með
helftina af
árskvótum
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni,
fréttaritara Morgunblaðsins.
Framkvæmdastjórn Evrópu-
bandalagsins (EB) áætlar að þeg-
ar sé búið að veiða tæplega þrjár
milljónir tonna af þeim 3,7 millj-
ónum sem heildaraflamörk þessa
árs gera ráð fyrir. Manuel Marin
sem fer með fiskimál innan fram-
kvæmdastjórnarinnar hefur boð-
að tillögur um róttækar breyt-
ingar á fiskveiðistefiiunni fyrir
árið 1993.
í áætlun framkvæmdastjórnar-
innar er ekki tekið tillit til þess að
algengt er að veiði umfram heimild-
ir innan EB sé á bilinu 30,-50% en
samkvæmt því væri búið að veiða
upp alla kvóta þessa árs og gott
betur. Ljóst er að a.m.k. löghlýðn-
ari hluti EB-flotans verður að ein-
hverju leyti bundinn við bryggju
seinni hluta ársins. Innan EB hefur
hugmyndum um að taka upp al-
menna úthlutun veiðileyfa verið
hafnað og sömuleiðis hafa tillögur
um gerfihnattaeftirlit með fiski-
skipum mætt mikilli andstöðu. í til-
lögufn sem framkvæmdastjórnin
samþykkti á miðvikudag og sendar
verða ráðherraráðinu er gert ráð
fyrir því að veiðileyfum verði úthlut-
að í Miðjarðarhafinu. Sérstakar
aðstæður þar hafa gert úthlutun
kvóta óframkvæmanlega. Fiskiskip
við Miðjarðarhafið eru bæði smá
og mörg og afli þeirra mjög sundur-
leitur. Skip eru því ekki gerð út á
einstakar tegundir. Talsmaður
framkvæmdastjórnarinnar sagði að
fiskveiðistefnunni yrði að breyta,
annars blasti við hrun nánast allra
fiskstofna innan lögsögu EB-ríkj-
anna, stefnan væri óframkvæman-
leg eins og nú stæði. Hann sagði
að unnið yrði að tillögum um gagn-
gerar breytingar á stefnunni en
hana á að taka til endurskoðunar
á árinu 1993.
Ingvar Cárlsson:
Enn hætta á
Evrópustríði
Stokkliólmi. Frá Claes von Hofstcn, frétta-
ritara Morgunblaðsins.
INGVAR Carlsson, forsætisráð-
herra Svíþjóðar, segir í grein,
sem birtist nýlega í dagblaðinu
Dagens Nyheter, að þótt ástæða
sé til bjartsýni vegna lýðræðis-
þróunar í A-Evrópu sé enn hætta
á stríði í Evrópu. Því telur Carls-
son þörf á að standa vörð uin
varnarstefhu Svía.
„Hernaðarstyrkur grannans
mikla í austri verður áfram gífur-
legur hvort sem hann heitir Sov-
étríkin eða Rússland. Þar eru nú
að verða efnahagslegar og póli-
tískar breytingar sem eiga sér ekki
fordæmi í yfir 70 ár. Samtímis er
þar háð frelsisbarátta, einkum í
þeim hluta sem er næstur okkur.
Því væri það ábyrgðarleysi að skapa
óvissu um grundvöll öryggisstefnu
okkar,“ segir ráðherrann.
Framkvæmdastjóri NATO hefur
aldrei fyrr farið í embættisnafni til
Sovétríkjanna og því síður efnt þar
til sérstakra funda með ráðamönn-
um til að skýra þeim frá niðurstöðum
leiðtogafundar NATO-ríkjanna. Fyr-
irhuguð Moskvuför Wörners er talin
enn ein sönnun þess, hve aðildarríkj-
um NATO er mikið í mun að efla
traust Sovétmanna og annarra þjóða
í Austur-Evrópu í sinn garð. Á blaða-
mannafundi eftir leiðtogafundinn í
gær sagði Bush: „Við segjum við
Gorbatsjov forseta: „Komdu til
NATO.“ Við segjum við alla aðila
Varsjárbandalagsins: „Komið til
NATO“ og stofnið til almenns stjórn-
málasambands við bandalagið." For-
setinn sagðist einnig vona að Gorb-
atsjov og samstárfsmenn hans mætu
að verðleikum þær ákvarðanir sem
teknar hefðu verið á fundinum. „Ég
vona, að þeir sjái,“ sagði forsetinn,
„þær breytingar sem hafa orðið á
bandalaginu og segi: „Hafi NATO
ógnað okkur, ógnar það okkur ekki
lengur.“
fíeutere-fréttastofan sagði að
Gorbatsjov hefði í viðtaii við banda-
rísku ABC-sjónvarpsstöðina lýst yfir
því að hann væri „ávallt reiðubúinn"
að fara á fund með leiðtogum NATO.
Sovéski utanríkisráðherrann, Edú-
ard Shevardnadze, fagnaði einnig
yfirlýsingu Lundúnafundarins og
Gennadíj Gerasímov, talsmaður sov-
éska utanríkisráðuneytisins, sagði í
gær, að NATO-fundurinn hefði
styrkt stöðu Gorbatsjovs í deilum
hans við harðlínumenn innan sov-
éska hersins.
Lundúnayfirlýsingin er í 23 grein-
um og er kjarni hennar sá að vegna
breyttra aðstæðna í Evrópu eigi
bandalagið að draga úr hernaðar-
mætti sínum og laga varnarstefnu
sína að nýjum staðreyndum. Byggist
ályktunin á tillögum sem Banda-
ríkjastjórn lagði fyrir fundinn um
rninni áherslu á kjarnorkuvopn í
varnarstefnunni og fækkun skamm-
drægra kjarnavopna í Evrópu geri
Sovétmenn slíkt hið sama ásamt
fækkun hefðbundinna vopna og her-
manna. Einnig er ítrekuð sú stefna
að bandalagið muni áfram ráða yfir
kjarnorkuvopnum og skuli gripið til
þeirra ef á það yrði ráðist; að fyrra
bragði ef nauðsyn krefði. I yfirlýs-
ingunni eru einnig fyrirheit um opn-
ara og nánara samstarf við Sovétrík-
in og ríkin í Austur-Evrópu og er
þeim boðið að skrifa undir sameigin-
lega griðayftrlýsingu með NATO-
ríkjunum.
Jón Baldvin Hannibalsson ut-
anríkisráðherra sagði í samtali við
Tirana. dpa.
TALIÐ er að um 10.000 manns
hafi safnast saman á mótniæla-
fiindi í Tirana, höfuðborg Al-
baníu, í gærkvöldi er Ramiz Alia
forseti flutti ræðu á miðstjórnar-
fundi kommúnista sem var sjón-
varpað. Að sögn austurrísku
fréttastofunnar APA kom til
átaka milli lögreglu og andófs-
manna; hinir fyrrnefndu virtust
taugaóstyrkir og brugðust
iiarkalega við minnstu ögrun.
Morgunblaðið í gær að íslenska
sendinefndin hefði náð árangri í
baráttu sinni fyrir því að teknar
yrðu upp viðræður um afvopnun á
höfunum; í yfirlýsingunni væri rætt
um útvíkkun umboðs til vígbúnaðar-
eftirlits og traustvekjandi aðgerða
og gæti orðalagið aðeins vísað til
hafanna. En í skeyti Reuters-frétta-
stofunnar segir hins vegar: „Tillaga
frá Islendingum um að hefja viðræð-
ur unt fækkun í herflotum, en um
það meginsvið er ekki enn rætt í
tengslum við takmörkun vígbúnað-
ar, var látin niður falla eftir að
Bandaríkjamenn sögðu að hún gæti
spillt fyrir liðsaukafiutningum þeirra
til Evrópu yfir Atlantshaf.“
Sjá viðtal við Jón Baldvin
Hannibalsson á bls. 2 og Lund-
únayfirlýsinguna á bls. 19.
Júgóslavneska fréttastofan Tanj-
ug sagði að til mótmæla hefði einn-
ig komið í fleiri borgum, þ. á m.
Shkodra og Kavaja. Á þriðja þúsund
stjórnarandstæðinga hafa leitað
hælis í erlendum sendiráðum í Tir-
ana. V-þýska stjórnin hefur vísað
á bug orðrómi um að kommúnista-
stjórnin vilji veita fólkinu brottfar-
arleyfi frá landinu.
Sjá ennfremur frétt á bls. 18.
Mótmælafimdir í Albaníu