Morgunblaðið - 07.07.1990, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 1990
15
leyti. í dag eru ráðherrar ellefu og
hafa ekki verið fleiri í annan tíma:
tíu karlar og ein kona. Jafnréttis-
stjórn í orði þarf ^kki endilega að
vera það á borði. Stundum rís hún
aðeins undir nafni að einum ellefta!
III
Eins og fram kemur á töflum,
sem þessu bréfi fylgja, hafa 26
konur náð kjöri sem þingmenn.
Hlutur einstakra flokka eða fram-
boða er mismikill en engra stór
nema Samtaka um kvennalista. Þar
er karlpeningurinn hins vegar úti
í kuldanum. Stjórnmálaflokkar,
sem hæst hafa haft um jafnstöðu
kynjanna í orði, eru máske smæst-
ir á borði reynslunnar.
Reykvíkingar hafa samtals kjö-
rið 16 konur á þing, Reyknesingar
4, Norðlendingar eystri þijár, Vest-
lendingar, Vestfirðingar og Sunn-
lendingar eina. Austfirðingar og
Norðlendingar vestari enga. Af 26
þingkonum eru 20 af höfuðborgar-
svæðinu (Reykjavík-Reykjanes), 6
af landsbyggðinni. Hlutur kvenna
er sýnu lakari í strjálbýli en þétt-
býli.
Svipaða sögu er að segja um
sveitarstjórnir (1990). Hlutur
kvenna er dijúgum meiri á höfuð-
borgarsvæðinu en á landsbyggð-
inni. I borgarstjórn Reykjavíkur
sitja sjö konur en átta karlar. Það
er bitamunur en ekki byrðar. Tveir
„hægri“ bæir skera sig úr. Konur
eru fleiri en karlar í bæjarstjórn
Garðabæjar: fjórar konur af sjö
fulltrúum. Mestur er þó vegur
þeirra á Seltjarnarnesi: fimm konur
af sjö fulltrúum. í „rauða bænum“,
Neskaupstað, er annað upp á ten-
ingnum: þijár konur á móti sex
körlum. Og Hafnarfjörður er enn
aftar á merinni: þijár konur en
átta karlar.
IV
Ljóst er að konur sækja í sig
veðrið í þjóð- og sveitarstjórnar-
málum, þótt hægar miði í þessu
efni en hjá grannþjóðum. Lagalega
er jafnstaða kynjanna fyrir hendi.
Aðstaðan til þátttöku í stjórnmál-
um er hins vegar misjöfn. Hugar-
farsbreyting, sem er nauðsynlegur
undanfari aukinnar og virkari þáttr
töku kvenna í þjóðmálum, gefur
sér góðan tíma, ekkert síður hjá
konum én körlum.
Þróunin er þó til réttrar áttar.
Og stjórnmálaflokkar, sem halda
vilja hlut sínum eða sækja aukinn
stuðning til almennings í komandi
kosningum og í næstu framtíð,
verða einfaldlega að gera hlut
kvenna meiri hér eftir en hingað
til. Ella heltast þeir úr lest fram-
vindunnar; missa einfaldlega af
strætisvagni framtíðarinnar.
þeirra í mælikvarðann 1:50.000.
Og þvílík handaskömm! Það er ekki
vansalaust að kortagerðinni af ís-
landi skuli hafa hrakað svona stór-
kostlega eftir að landsmenn tóku
við af Dönum. Þessi kort eru eigin-
lega ekki annað en hæðarlínur með
hæðartölum og alltof fáum örnefn-
um, sjálfsagt teiknuð með tölvum
eftir rándýrum loftmyndum. Klettar
í Ijöllum eru hvergi sýndir með við-
eigandi táknum; ferðamaðurinn
getur þess vegna kollteypst fram
af þeim án þess að kortin gefi um
þá nothæfa vísbendingu. Sama er
að segja um annað yfirborð lands-
ins, hvort sem það er graslendi,
sandar, apalhraun eða stórgrýti;
allt er sama ómyndin og svipleysan.
Jafnvel ágætis akvegi vantar eins
og þann sem liggur um Móhálsadal
svo ekki sé minnst á óverulegri
jeppaslóðir. Leiðilínur (NS-línuij,
sem eru ómissandi fyrir áttavita,
eru ekki til staðar og raunar er
norðurstefna ekki sýnd á einu ein-
asta korti! Já, þessi kort eru hörm-
ung og handaskömm. En þau eru
því miður ekkert einsdæmi um
vinnubrögðin hjá sumum opinber-
um stofnunum.
Sá sem þetta ritar var Héraðs-
búi, ættaður úr Skriðdal og ólst þar
upp við rætur brattra og litskrúð-
ugra fjalla. Heldur fannst honum
Reykjanésskaginn vera lágkúruleg-
- Delphinum -
Ridd-
ara-
spori
Blóm vikunnar
Umsjón: Ágústa Björnsdóttir
172. þáttur
Um 200 tegundir munu vera
til af riddarasporum og eru
þeir einærir, tvíærir eða fjölær-
ir. Hér verður aðeins sagt frá
ræktun fjölærra tegunda.
Engar harðgerðar garðplönt-
ur munu vekja jafn mikla að-
dáun fyrir blómauðgi og blóm-
fegurð, nema «.f vera skyldi
lúpínur sem einnig eru þekktar
fyrir blómafjölda og litadýrð.
En lúpínur eru oft skammlífar
meðan riddarasporar verða aft-
ur á móti mjög gamlir. Hef ég
séð í norskri garðyrkjubók að
þeir geti orðið allt að 50 ára.
Mér hefur virst að þeir þoli
íslenska vetrarveðráttu ágæt-
lega og taki ekki nærri sér þó
vetur sé snjóléttur og lítið til
skjóls.
Riddarasporar eru allstór-
vaxnir eða um það bil 1—2
metrar á hæð. Blómin eru svol-
ítið óregluleg í lögun með langa
spora og þau standa í löngum
klösum á stöngulendunum. Þau
eru yfirleitt í ýmsum bláum lit-
brigðum, dökkblá, fagurblá ,
ljósblá og fjólublá. Stundum eru
þau líka hvít og stöku sinnum
bleik. Það eru oftast kynbætt
afbrigði sem ræktuð eru í görð-
um og skipta þau tugum eða
jafnvel hundruðum. Þaim er
skipt í tvo aðalflokka eftir út-
liti blómklasanna. Belladonna-
riddarasporar eru með gisna
blómklasa og blóm á löngum
stilkum. Þeir eru líka lægri eða
ur og óásjálegur þegar fyrst var
komið á SV-hornið fyrir rúmlega
30 árum. í þokkabót virtust sumir
heimamanna heldur ekki vera mjög
hrifnir af svæðinu; töluðu t.d. um
langan og leiðinlegan veg til
Keflavíkur o.fl. í þeim dúr. En þetta
svæði leynir heldur betur á sér og
hefur að geyma marga mjög áhuga-
verða staði, sem sumir hverjir eru
hreinustu perlur. Nægir þar að
nefna Sogin, Krýsuvíkursvæðið og
Brennisteinsfjöll. Reykjanesskag-
inn er líka alger gullkista í jarð-
fræðilegu tilliti.
Með þessari bók hefur Einar Þ.
Guðjohnsen gert mikið til þess að
opna augu stjarnfólksins á íslandi
fyrir Reykjanesskaganum. Sannast
hér sem oftar, að menn verða ekki
víðsýnir nema þeir þekki næsta
nágrenni sitt og að oft er leitað
langt yfir skammt eftir náttúrufeg-
urð, mikilfengleik og unaðsreitum.
Hér er ekki verið að segja að menn
eigi ekki að ferðast til útlanda.
Aðeins skal staðhæft aftur að ís-
land er einstakt og á ekki sinn líka
á jarðplánetunni.
Ég bíð óþreyjufullur eftir næsta
hefti.af Gönguleiðunum hans Ein-
ars.
Höfundur er lyfiafræðingur og
áhugamaður um jarð- og
geimvísindi.
Riddaraspori.
innan við 1 metri á hæð. Til
þeirra telst Rósariddaraspori
og fleiri kynblendingar.
Elatum-riddarasporar eru
oft 1—1 'h metri á hæð með
mjög langa og þétta blómklasa.
Þegar blómin eru útsprungin
verða þessir klasar afar þungir
og þarf ekki miklar rigningar
eða storma til þess að stöngl-
arnir brotni niður. Því er nauð-
synlegt að hafa þá í sem bestu
skjóii og binda þá vandlega
upp, helst með langri bambus-
stöng við hvern blómstöngul.
Talið er ráðlegt að fækka sprot-
unum á vorin meðan þeir eru
innan við 10 sm á hæð og hafa
þá ekki fleiri en 3—8 eftir stærð
plantanna. Sprotana sem teknir
eru má nota sem græðlinga til
þess að fjölga fallegum afbrigð-
um. Einnig er aðvelt að fjölga
riddaraspora með skiptingu.
Þeir hafa trefjarætur og þola
vel skiptingu og flutning. Oft
fæst hér fræ af svonefndum
Pacific-giant-kynblendingum
(Kyrrahafsrisa), eru þeir
áþekkir Elatum-riddarasporum
en varla eins harðgerðir og
evrópsku afbrigðin.
Auk þess að þurfa gott skjól
eru riddarasporar þurftafrekir
og verða ekki fallegir nema í
fijósömum jarðvegi. Er sjálf-
sagt að gefa þeim áburðar-
skammt tvisvar eða þrisvar á
sumri eða áburðarvatn öðru
hverju og vökva þá rækilega í
þurrkatíð.
.
VNAFN • NÝTTÚTUT
GMJOLK
G-mjóIk er dæmigert og skynsamlega
valið ferðanesti. Hún þolir geymslu
í marga mánuði utan kælis og
bragðast sem besta nýmjólk ef henni
er brugðið í næsta iæk til kælingar.
Mundu það þegar þú birgir þig upp.
Fæst einnig í 1 lítra fernum.
nmt