Morgunblaðið - 08.08.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. ÁGÚST 1990
„Slysaskattur“ orð-
inn að veruleika
eftir GeirH. Haarde
Eflaust hafa margir orðið undr-
andi á að sjá á skattseðli sínum að
nú er lagt á að nýju sérstakt gjald
í Framkvæmdasjóð aldraðra, kr.
3.160 á hvern mann á aldrinum
16-70 ára. Nefskattur þessi var
lagður á fyrir nokkrum árum en
innheimtu hans og þriggja annarra
smáskatta (sóknargjalds, kirkju-
garðsgjald og sjúkratrygginga-
gjald) hins vegar hætt þegar upp
vartekin staðgreiðsla skatta. í stað-
inn var innheimtuhlutfallið í stað-
greiðslu hækkað sem þessum gjöld-
um nam. Smágjöldin þóttu passa
illa inn í staðgreiðslukerfið og það
var þáttur í þeirri umfangsmiklu
einföldun skattkerfisins sem sam-
þykkt var á Alþingi vorið 1987 að
fella þau niður.
Núverandi ríkisstjórn og þing-
meirihluti hennar hafa hins vegar
tekið þennan skatt upp að nýju án
þess að lækka staðgreiðsluhlutfallið
á móti. Peningar í Framkvæmda-
sjóðs aldraðra eru því innheimtir
tvívegis, annars vegar í gegnum
staðgreiðslukeríið og hins vegar
með hinum nýja skatti, 230 milljón-
ir á hvorum stað samkvæmt fjárlög-
um, alls 460 milljónir króna. Hins
vegar ákvað ríkisstjórnarmeirihlut-
inn á Alþingi í fjárlögum og
fjáraukalögum fyrir þetta ár að af
þessum peningum skyldu aðeins
197 milljónir króna renna í Fram-
kvæmdasjóðinn. Afganginn hirðir
ríkissjóður til annarra nota.
Svikamylla í nafni aldraðra
Ég hef í þingræðu leyft mér að
kalla þetta athæfi svikamyllu og
fjárplógsstarfsemi á baki gamla
fólksins i landinu í skjóli þess að
allur almenningur vill Fram-
kvæmdasjóðnum vel og gerir sér
grein fyrir mikilvægi þeirra verk-
efna sem hann vinnur í þágu aldr-
aðra.
Við Þórhildur Þorleifsdóttir og
Ragnhildur Helgadóttir fluttum
frumvarp á síðasta vetri um að
horfið yrði frá nefskattinum en
Framkvæmdasjóðnum tryggðar ör-
uggar tekjur af staðgreiðslufénu
einu saman. Þessu frumvarpi vísaði
stjórnarliðið til ríkisstjórnarinnar en
greinilega með slæmri samvisku því
í nefndaráliti stjórnarliða var prent-
aður orðrétt upp rökstuðningur úr
greinargerð frumvarpsins þótt
síðan væri lagt til að frumvarpinu
skyldi vísað frá.
í greinargerðinni var m.a. bent
á eftirfarandi: Með því að taka einn
hinna gömlu smáskatta upp í
tengslum við samþykkt nýrra laga
um málefni aldraðra er gefið for-
dæmi fyrir frekari beitingu þeirra
án þess að staðgreiðsluhlutfallið
lækki á móti. Með þessu er grafið
undan framkvæmd staðgreiðslunn-
ar sem hefur það að markmiði að
sem flestir gjaldendur séu jafnan
skuldlausir við ríkissjóð. Tilkoma
hins nýja nefskatts gerir það að
verkum að enginn gjaldandi verður
skuldlaus og senda þarf öllum rukk-
un fyrir gjaldinu eftir á. Allir smá-
skattár og fráhvarf frá samtímainn-
heimtu skatta gerir framkvæmd
staðgreiðslunnar erfiðari og mun
auka fjölda þeirra gjaldenda sem
ekki eru gerðir upp að fullu í stað-
greiðslunni.
Undir þessi sjónarmið hafði ríkis-
skattstjóri áður tekið í umsögn til
þingnefndar vorið 1989.
Marklaus fyrirheit
utanríkisráðherra
Hinn nýi nefskattur í Fram-
kvæmdasjóð aldraðra var upphaf-
lega falinn í lagabálki um málefni
aldraðra sem kom til meðferðar á
Alþingi vorið 1989. Er það í sjálfu
sér ámælisvert að setja ákvæði um
nýja tekjuöflun í ríkissjóð í löggjöf
um algerlega óskylt faglegt mál-
efni. En upphaflega var ætlun ríkis-
stjórnarinnar að skattur þessi yrði
upp tekinn og lagður á þegar á
árinu 1989, þótt lögin um málefni
Geir H. Haarde
„Með því að taka einn
hinna gömlu smáskatta
upp í tengslum við sam-
þykkt nýrra laga um
málefni aldraðra er
gefið fordæmi fyrir
frekari beitingu þeirra
án þess að staðgreiðslu-
hlutfallið lækki á móti.“
aldraðra ættu að öðru leyti ekki að
taka gildi fyrr en 1. janúar 1990.
Þau áform tókst að stöðva á síðustu
stundu á Alþingi.
Þegar málið var til meðferðar á
Alþingi vorið 1989 gekk ég ítrekað
eftir því við Jón Baldvin Hannibals-
son utanríkisríkisráðherra að hann
tjáði sig um málið. Hann var fjár-
málaráðherra um fjórtán mánaða
skeið frá júlí 1987 og hefur hvað
eftir annað en þó ranglega eignað
sér skattbreytingakerfið. Þegar
ráðherrann tók loks til máls lýsti
hann sig andvígan þessum skatti
og sagði að orðið hefði „slys“ við
undirbúning málsins. „Það kemur
fyrir á bestu bæjum að það verða
slys af þessu tagi,“ sagði utanríkis-
ráðherra. En þar sem skattheimt-
unni yrði frestað til ársins 1990
ynnist tími til að fínna aðra og
betri leið til að tryggja Fram-
kvæmdasjóðnum tekjur. „Við það
vinnst tími til að halda öðruvísi og
með traustari tökum á málinu í
framhaldinu," sagði ráðherra.
Það er skemmst frá því að segja
að af hálfu ríkistjómarinnar og
stuðningsliðs hennar var ekkert
gert í málinu annað en að vísa frum-
varpi okkar Þórhildar og Ragnhild-
ar frá. „Slysaskatturinn" kom því
til framkvæmda 1. ágúst sl. og
nemur heildarálagning hans 340
milljónum króna eða mun hærri
fjárhæð en íjárlög gerðu ráð fyrir
að innheimtist. Þar með rennur enn
meira af því skattfé sem fólki er
talin trú um að sé ætlað til málefn-
is aldraðra beint í ríkissjóð. Um-
mæli utanríkisráðherra reyndust
innantóm markleysa. Framganga
hans og margra annarra stjórnar-
liða í þessu máli er hrein hneisa.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í Reykja vík.
Nýlistasafnið styrkt
Menntamálaráðuneytið og
Reykjavíkurborg hafa veitt Ný-
listasafninu styrk til kaupa á
húseigninni Vatnsstíg 3, þar sem
safnið hefur áður haft aðstöðu.
Myndin er tekin þegar mennta-
málaráðherra afhenti aðstand-
endum Nýlistasafnsins sinn hluta
styrksins.
Á myndinni sem er tekin á tröpp-
um Nýlistasafnsins eru t.f.v. Örlyg-
ur Geirsson, skrifstofustjóri í
menntamálaráðuneytinu, Guð-
mundur Ágústsson, bankastjóri ís-
landsbanka, Kees Visser, Guðrún
Ágústsdóttir, Níels Hafstein, Svav-
ar Getsson, Ásta Ólafsdóttir og
Ingileif Thorlacius.
Álver, byggðaröskun,
byggðaþróun, pólitík
eftir ÓlafBjörnsson
Gamalkunn sjónarmið hafa kom-
ið fram í umræðunni um staðsetn-
ingu álvers að undanförnu. Pólitík-
usarnir okkar hafa engu gleymt og
ekkert lært.
Ekki virðist um deilt að lang
hagkvæmast væri að reisa álver á
Keilisnesi, ef Straumsvík er undan-
skilin. En nábýli við ísal mun ekki
vera á dagskrá.
En pólitíkusarnir eru samir við
sig þegar Suðurnesin eiga í hlut.
Atkvæði þar eru smá og því lítils
Nemendur!^
Stórkost/egtti/boð ti/ykkar.
J-
CST 386 SX tölva.
1. Mb. innra minni.
40. Mb. haröur diskur, 25 ms.
2. samhliðatengi.
1. raðtengi.
1. stýripinnatengi. |
1. "5 1/4 diskadrif.
1. "3 1/2 diskadrif.
"14 Einlitaskjár.®
(Hægt að fá VGA litaskj
MS-DOS 4,01 & GW-BASIC.
Kr. 10,500.-
Þetta einst&ða verð er í tilefni af 5. ára afmæli Pegasus hf. og gert í samvinnu við
P5T. verksmiðjurnar. Tilboðið gildir til 15. ágúst, eða á meðan þetta takmarkaða
endist, því er nauðsynlegt að hafa snör handtök og staðfesta pöntun strax.
Pegasus hf. Ármú/a 38 /05 fívk. S/mf 9/-6882Z7'.
virði og þar með er afstaða þeirra
ráðin. Suðurnesjamenn eru mikill
minnihluti í stóru kjördæmi. Þeir
tilheyra ekki Stór-Reykjavík og því
síður blessaðri „landsbyggðinni“.
Með þeim þarf ekki að reikna þegar
að kosningum kemur.
Meirihluti þingmanna situr á
þingi í skjóli misvægis atkvæða sem
nálgast fyrirkomulagið í Suður-
Afríku, sem fordæmt er víðast í
heiminum. Stjórnarskrárnefnd
skipuð sömu hlutföllum og þingið,
hefír verið að „störfum“ í áratugi
og engu komið í verk, því öll um-
ræðan gengur út á að viðhalda
ranglætinu. Hver skiki landsins
skal háður því að hafa sína hags-
munapotara. í þessum efnum eru
allir „landbyggðar" þingmennirnir
í einum flokki. Stjómarskrá Krist-
jáns 9. láta þeir sér vel líka. í besta
falli gætu þeir þvargað um hvort
kórónan hans eigi að skreyta Al-
þingishúsið eða ekki.
Byggðaröskun skal það heita
ef reist verður álver á Suðurnesjum,
þótt atvinnulíf standi þar nú hvað
veikast hér á landi eftir að kvótinn
hefir streymt þaðan með hjálp
Byggðasjóðs og annarra sjóða sem
upp hafa verið fundnir til þess að
mismuna þegnunum eftir því hvar
þeir em búsettir á landinu.
Jafnvel nú, þegar við blasir stór
samdráttur á Vellinum, sem öllu
hefir átt að bjarga hér, hafa ekki
nema einn eða tveir þingmanna
okkar haft áræði til þess að veita
okkur stuðning opinberlega í þessu
álmáli. Þeir sem mestu lofuðu fyrir
síðustu kosningar standa svo á
móti okkur.
Byggðaþróun skal það hins veg-
ar heita ef reist yrði álver við Eyja-
Qörð eða Reyðarfjörð, sem þýða
myndi fjöldaflutninga fólks til þess-
ara staða. Væntanlega mest frá
Suðurnesjum þar sem atvinnuleysi
er nú þegar hvað mest. Fram-
kvæmdum sem em í gangi á Vellin-
um lýkur á næstunni og engar
framundan. Og síðan frá öðrum
hlutum „landsbyggðarinnar“ að
sjálfsögðu. Straumurinn á
Ólafur Björnsson
„Meirihluti þingmanna
situr á þingi í skjóli
misvægis atkvæða.“
Reykjavíkursvæðið verður sá sami.
Fólk mun sækja þangað sem fyrr
í opinberar stöður, „menninguna“
og sérhæfðu sjúkraþjónustuna.
Ekki virðist um deilt að staðsetn-
ing álvers við Eyjaljörð eða við
Reyðarfjörð mundi kosta milljarða
sem teknir yrðu með sköttum af
almenningi. Það myndi þó aðeins
koma hluta af „landsbyggðinni" til
góða. Ágóði af álveri sem reist yrði
þar sem mest er hagnaðarvon, yrði
að sjálfsögðu mestur og honum
mætti dreifa sem víðast með hlið-
sjón af hagsmunum heildarinnar.
Það rifjast upp fyrir manni þegar
allir vildu fá „nýsköpunartogara"
til að græða á eftir stríðið.
Þá henti það á einum stað, úti á
landi, að hreppsnefndin var svo
upptekin af því að rífast um hvað
ætti að gera við gróðann af væntan-
legum togara, að þeir urðu of sein-
ir að sækja um skipið. Vonandi fer
ekki eins með álverið nú. Við skul-
um ekki halda að íslendingar séu
þeir einu sem sækjast eftir álveri.
Höfundur er útgerðarmaður í
Keflavík.