Morgunblaðið - 08.08.1990, Blaðsíða 40

10
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. ÁGÚST 1990
LJÓS í
VINNU-
HERBERGIÐ
Rafkaup
ÁRMÚLA 24-SÍMAR 681518-681574
Tjöld og svefnpoka þarf aö
hreinsa reglulega - ekki síst
fyrir haustið þegar útilegu-
búnaðurinn fer f geymslu.
Auk þess sem viö hreinsum
svefnpokann og tjaldið
gerum viö tjaldið vatnshelt.
Þú rúllar upp svefnpokanum,
tekur stögin úr tjaldinu og við
sjáum um restina. Við skilum
öllu hreinu, ilmandi og tilbúnu
í næstu útilegu.
Skeifunni 11, sími 82220
Sigurður S. Sigur-
jónsson frá Hellis-
sandi — Minning
Fæddur 29. ágúst 1903
Dáinn 26. júlí 1990
Þeim fækkar enn gömlu for-
mönnum undan Jökli. Sigurður
Sveinn Siguijónson hefur nú tekið
sjópokann sinn og ýtt frá landi í
hinsta sinn. Hann sigldi hljóðlega
burt aðfaranótt 26. júlí sl., nærri
87 ára að aldri. Reyndur og glögg-
ur formaður gat ekki kosið sér betri
byr. Nóttin var fremur björt og sjór-
inn lygn. Hann var sáttur við líf
sitt og samferðamenn og því ekkert
að vanbúnaði að losa festar. í dag
verður þessi öðlingur lagður til
hinstu hvílu á Ingjaldshóli við Hell-
issand í faðm þeirrar náttúru sem
hann unni.
Sigurður Sveinn fæddist 29.
ágúst 1903 í Stykkishólmi. Hann
var einkasonur hjónanna Siguijóns
Sveinssonar og Marbjargar Sigurð-
ardóttur. Foreldranna naut ekki
lengi við því að þeir fórust báðir í
sjó, fyrst móðirin og síðan faðirinn,
er Sigurður Sveinn var innan við
þriggja ára aldur. Við fráfall föður
síns var hann sendur í fóstur til
móðurforeldra sinna á Hellissandi,
Sigurðar Illugasonar og Guðmundu
Grímsdóttur. Þar urðu heimkynni
hans næstu sjö áratugi.
Árið 1926 kvæntist Sigurður
Sveinn eftirlifandi eiginkonu sinni,
Ósk Dagóbertsdóttur, mikilli önd-
vegiskonu. Þau eignuðust níu böm.
Sjö þeirra komust til fullorðins ára
og lifa föður sinn en tvær dætur
létust ungar að árum. Vart þarf
að lýsa þeim harmi sem þá var
kveðinn að fjöskyldunni.
Hugur Sigurðar Sveins hneigðist
snemma til sjómennsku. Hann var
aðeins átta ára þegar hann fyrst
réð sig sem háseta fyrir kaup á
lítinn árabát. Það var um sumar.
Þama beygðist krókurinn snemma
til þess sem verða vildi. Hann var
ekki nema 13 ára þegar hann keypti
sinn eigin bát ásamt æskuvini
sínum, Karvel Ögmundssyni. Þeir
gerðu hann út um tíma og fiskuðu
veh
Á löngum sjómannsferli eignað-
ist Sigurður Sveinn sjö báta, einn
eða með öðrum. Hann þótti dugleg-
ur formaður og sjómaður, fiskhepp-
inn, áræðinn og ósérhlífinn. Hann
var svo ákafur veiðimaður að hann
komst í hann krappan oftar en einu
sinni af þeim sökum. Það kom til
af því að hann var alltaf svo tregur
til að yfirgefa fengsæl mið þegar
blika sást á lofti — en hún benti
til norðanáhlaups — og allir aðrir
bátar streymdu í land. En formað-
urinn skilaði sér og sínum alltaf
heim heilum á húfi.
Ég vissi að Sigurður Sveinn hefði
frá mörgu að segja af sjóævintýrum
sínum og valdi hann því sem einn
af viðmælendum mínum í bókina
Við klettótta strönd sem kom út
árið 1983. Það var kannski þá sem
við kynntumst best. Á fundum okk-
ar ríkti alltaf sérstök stemmning.
Hann var hafsjór af fróðleik og
sagði þannig frá að það var ekki
annað hægt en að hrífast með.
Honum tókst oft að draga mig á
sjó með sér í huganum og áður en
ég vissi af var ég farinn að draga
inn línuna með honum. Frásagnir
hans voru góð blanda af alvöru og
gamni. Hann var næmur fyrir
spaugilegum hliðum tilverunnnar
og hlífði hvorki sjálfum sér né öðr-
um í þeim frásögum. Það var alltaf
svo gaman að sjá glettnina, sem
færðist yfir svip hans þegar honum
var skemmt yfír endurminningun-
um, og heyra stuttan en innilegan
hlátur hans. Innst inni við beinið
var hann svolítill prakkari.
Sigurður Sveinn var sterkur per-
sónuleiki. Hann mótaðist af þeirri
lífsbaráttu sem hann, eins og marg-
ir aðrir, háðu undir Jökli á fyrri
hluta aldarinnar. Ef þessi harðgera
kynslóð hans hefði ekki þreyð alla
erfiðleika sem mættu henni nánast
daglega væri þetta land ekki lengur
í byggð. Miklu var fómað, líf og
limir lagðir í hættu. Barátta þessa
fólks styrkti það og stælti. Nútími
okkar á rætur í svitastorknu andliti
sjómanna, sæbjörtu og hijúfu, einn-
ig siggrónum lófum og blóðrispuð-
um undan þungum áratöklum. Mik-
ið var á sig lagt í trausti þess að
lífið væri þess virði að lifa því.
Æðruleysi Sigurðar Sveins og
lífsgleði hans benti til þess að hann
hafði komið auga á gildi lífs síns.
Það var trúin á hið æðra sem fleytti
honum yfir öldutoppana þegar
ágjafírnar voru hvað mestar.
Sigurður Sveinn var minnisstæð-
ur öllum þeim er kynntust honum.
Hann var hvers manns hugljúfi og
einn af þeim mönnum sem orka
traustvekjandi á aðra við fyrstu
kynni. Handtak hans var þétt og
innilegt, framkoman hrein og bein.
Með orðunum: „Sæll, höfðingi,"
heilsaði hann gömlum vinum og
kunningjum. Það stafaði mikilli
hlýju frá honum.
Þó að lífið væri ekki alltaf dans
á rósum hjá Sigurði Sveini þá tel
ég að hann hafi verið gæfumaður
þegar á heildina er litið. Með já-
kvæðu hugarfari og óbilandi trú á
mannlífíð varð lífsbaráttan léttbær-
ari en ella og oft og tíðum skemmti-
leg. Hann eignaðist trúa og trygga
eiginkonu og mannvænleg böm. Á
árshátíðum Atthagafélags Sandara
mátti sjá glöggt hvað fjölskyldan
var samhent. Flest barnanna og
makar þeirra komu með foreldrum
sínum á þær. Þegar þau hjónin,
Ósk og Sigurður Sveinn, komu á
þessa skemmtun í síðasta sinn fyrir
tveimur árum voru öll bömin og
tengdabörnin með. Hann pantaði
þá hvorki fleiri né færri en sextán
miða fyrir alla íjölskylduna og til-
kynnti okkur að nú kæmi hann í
síðasta sinn og kveddi félagið. Við
sem sátum í stjóm Átthagafélags
Sandara göntuðust með það okkar
á milli að nú myndu líklega árshá-
tíðimar leggjast af þegar þessi
tryggu og góðu hjón hættu að sækja
þær og hvetja börn sín til að koma
með.
Eitt af því sem mér þótti mjög
merkilegt við Sigurð Svein á efri
árum var það að hann virtist aldrei
eldast þó að árin væm orðin mörg.
Ég hafði aldrei á tilfinningunni þeg-
ar við tókum tal saman að ég væri
að tala við gamlan og þreyttan
mann. Síður en svo! Allt fas hans
og lífsfjörið, sem skein af honum,
yngdi hann upp. Hann var alltaf
með á nótunum, hugmyndaríkur og
fijór — og skemmtileg tilsvör voru
stutt undan.
Nú hefur þessi sómamaður lokið
góðu dagsverki. Hann er kominn
aftur heim í átthagana sem hugur
hans sleit sig aldrei frá þó að hann
flyttist tif Reykjavíkur til að eyða
þar ævikvöldi sínu í faðmi fjölskyld-
unnar. Hann mun nú hvílast meðal
genginna vina og ættingja á einum
fegursta kirkjustað landsins, Ingj-
aldshóli. Þar hefur honum áreiðan-
lega eins og fleirum þótt unaðslegt
að hlýða á sefjandi andardrátt
vindsins á hlýjum sumardegi og
horfa á kvöldroðann brosfagran á
heiðum Jöklinum í suðri. Hann var
mikið náttúrubam.
Það fylgir því söknuður að missa
slíkan mannkostamann sem Sigurð-
ur Sveinn var. Hann gaf lífínu miklu
meira en hann tók við frá því. Hann
var hluti af þeirri heimsmynd sem
kynslóð mín ólst upp við á Sandi.
Hann var hluti af staðnum þegar
ég fæddist, ekki síður en fjaran,
sjórinn og Snæfellsjökull. í huga
mínum eru hinir gömu og góðu
Sandarar jafngamlir byggðinni. Um
leið og Sigurður Sveinn siglir á
braut er eins og skýr dráttur í þeim
svip, sem bernskuslóðir mínar báru,
hverfi með honum.
Guð blessi minningu góðs vinar.
Hafi hann þökk fyrir allt og allt.
Eiginkonu, börnum og barnabörn-
um votta ég samúð mína.
Eðvarð Ingólfsson
Hann afí á Sandi er dáinn. Hann
sofnaði að kvöldi 25. júlí og vakn-
aði ekki aftur. Hann var þreyttur
og vildi fá hvfldina. Hann dó I
svefni eins og hann hafði óskað
sér, á meðan hann hafði heilsu og
þrótt til að hugsa um sig sjálfur
að því leyti sem fólk þarf að hugsa
um sig sjálft þegar það er komið
inn á dvalarheimili.
Afí og amma áttu heima á Hell-
issandi þegar ég var lítil stelpa í
sveitinni. Þau komu oft til okkar
þangað, oftast í kringum hátíðarn-
ar.
Það var alltaf gaman þegar afi
og amma komu í heimsókn, þá var
spilað, sungið og dansað í eldhúsinu
heima. Þeim fannst báðum gaman
að spila, amma var heppnari en
hann, að vísu gekk honum oft
furðuvel og erfitt reyndist að fella
hann á hálfunni, hafði ég hann
grunaðan um að svíkja lit og napp-
aði hann einu sinni við þá iðju. Þá
hló hann. „Það var bakvið, ég sá
það ekki,“ sagði hann.
Afi var mikill og góður dansmað-
ur og mörg danssporin eigum við
á eldhúsgólfínu í Króki. Það var á
þeim tíma þegar ekkert sjónvarp
var, bara Ríkisútvarpið og alltaf
danslög á laugardagskvöldum.
Afi og amma fluttu í Jökulgrunn
1, sem eru hjónaíbúðir við Hrafn-
istu í Reykjavík íjúlí 1974. Þangað
var alltaf gaman að koma, alltaf
var einhveiju gaukað að manni,
tekið í spil eða hnýtt á með þeim,
því aðgerðarlaus voru þau ekki afí
og amma þó þau væru komin á
efri ár. Á meðan afí og amma voru
í Jökulgrunninum sá hann um að
safna saman ruslinu á DAS og
brenna því og seinna að henda því
í gáminn. Hann bar líka út Mogg-
ann. Fyrstu árin sem hann var fyr-
ir sunnar vann hann í Kassagerð-
inni. Það átti ekki við hann að vera
aðgerðarlaus.
Arið 1987 fluttu þá á vistina á
DAS. Þá vann ég á Hrafnistu og
hitti þau næstum á hveijum degi,
það var alltaf jafn gaman.
Afí og amma voru búin að búa
saman í um 64 ár, þau voru alltaf
góð hvort við annað, aldrei heyrði
maður að þeim færu hnjóðsyrði á
milli.
Þegar amma veiktist í fyrra fór
hann til hennar á hveijum einasta
degi og þegar hún var búin að ná
sér það vel að hún mátti og gat
farið um í hjólastólnum náði hann
í hana til sín uppá hvern dag.
Síðasta árið bjuggu þau í hvort í
sínum endanum á Hrafnistu en voru
þó alltaf saman. Þá sátu þau og
spjölluðu, spiluðu eða hnýttu á en
það voru þau einmitt að gera síðast
þegar ég kom til þeirra, laugardag-
inn áður en afi dó. Þá áttum við
góða stund saman, hlógum og gerð-
um að gamni okkar eins og alltaf
þegar við hittumst. Við vorum sam-
mála um það við afí að nóg væri
af eymd og volæði í heimi hér þó
við værum ekki að velta okkur upp-
úr því þær stundir sem við ættum
saman.
Við eigum ekki eftir að hlæja
saman hérna megin við afi, en allar
góðar minningar um hann ylja mér
og okkur öllum sem eftir erum.
Elsku amma, Guð gefí þér styrk
og veri með þér, við erum öll búin
að missa mikið en þú mest.
Elskulegur afi er kvaddur af
okkur systkinunum frá Króki með
þökk fyrir allt og allt.
Starfsfólki Hrafnistu færi ég fyr-
ir hönd okkar allra bestu þakkir
fyrir aðhlynninguna árin sem hann
dvaldi þar.
Ingibjörg Elín
Sigurður Sveinn Siguijónsson,
útgerðarmaður frá Hellissandi, var
fæddur í Stykkishólmi 29. ágúst
1903. Foreldrar hans voru Marbjörg
Sigurðardóttir og Siguijón Sveins-
son. Móðir hans fórst með póstbáti
milli Flateyjar og Stykkishólms
þegar Sigurður var aðeins 7 vikna
gamall. Hún hafði farið að hitta
systur sína, Þorgerði, er þá bjó í
Flatey. Þegar halda skyldi til baka
með póstbátnum var veður farið að
spillast og vildi Þorgerður að systir-
in biði betra veðurs en Marbjörg
sagðist vera með bam á bijósti og
yrði hún að komast heim til að sinna
því. Faðir Sigurðar drukknaði þegar
Sigurður var tveggja ára. Hann var
því bæði föður- og móðurlaus þegar
móðurafí hans og amma, Sigurður
Illugason og Guðmunda Grímsdótt-
ir, tóku hann til fósturs. Þau bjuggu
í bæ þeim er Miðbær hét á Hellis-
sandi. Þau vom hin mestu sæmdar-
hjón. Þar ríkti mikil snyrtimennska
og þrifnaður þótt fátæk væra. Sig-
urður afí hans þótti fróður um
margt þótt ekki væri hann skóla-
genginn. Það var sagt að hann
kynni þann fróðleik er kallaðist fín-
grarím, en það var sérstakur tíma-
talsreikningur, einnig var hann
sjálfmenntaður í dönsku. Hann tók
þau böm til lestrarkennslu sem
aðrir réðu ekki við. Hann var mjög
vandaður til orða og verka. í suður-
enda baðstofunnar bjó sonur þeirra
hjóna, Illugi, með konu sinni, Guð-
rúnu Jónínu, og tveim sonum, Leó-
pold og Siguijóni. í þessu umhverfi
ólst Sigurður Sveinn upp. Þar réð
ríkjum reglusemi, trú og góð-
mennska til manna og dýra og reynt
var að gera öllum greiða eftir því
sem efni og geta leyfðu. Síðar
drakknaði Illugi frá konu og börn-
um og var það mikið áfall. Þá vora
engar tryggingar til að létta undir
með fólki og afí Sigurðar orðinn
gamall maður og hættur að stunda
sjó. Hann vann þó ýmis þjónustu-
störf við skepnuhirðingu og fleira
og lestrarkennslunni sinnti hann til
gamals aldurs. '
Þegar ég var hálfs tíunda árs
fluttist ég frá foreldram mínum til
fósturs til móðurbróður míns, Egg-
erts Guðmundssonar, formanns og
konu hans, Ingibjargar Pétursdótt-
ur frá Malarrifí. Mér leiddist mikið
fyrsta sumarið og þekkti engan.
Eitt sinn var ég sendur inn í
Proppe-verslun. Þá mætti ég manni
sem vék sér að mér, strauk hlýjum
lófum um höfuð mitt og vanga og
spyr mig: „Hver er þú, elskan mín,
ég hef ekki séð þig fyrr? Ég sé að
þér leiðist." Ég sagði sem var að
ég væri nýkominn í plássið og væri
frá Hellu í Bervík. Þessi maður var
Illugi Sigurðsson, móðurbróðir Sig-
urðar Sveins. Hann segir: „Komdu
heim til okkar í Miðbæ. Þar er
drengur á sama aldri og þú. Komdu
hvenær sem þú mátt.“ Þótt nú séu
liðin nær 77 ár frá þeirri stundu
fínnst mér sem ég fínni enn hlýjuna
frá lófum og orðum þessa elskulega
manns. Næsta dag fór ég að Miðbæ
og ég gleymi aldrei þeim hlýju
móttökum. Þá hófst vinátta okkar
Sigurðar Sveins sem síðan hefur
haldist.
í gegnum vinskap okkar Sigurð-
ar kynntist ég öðrum drengjum og
tók þátt í leikjum sem einkum voru
glíma, kíliboltaleikur og að hlaupa
fyrir sjávarkletta í brimi og fl. Ann-
ars voram við strax Iátnir vinna
eins og getan leyfði og hugurinn
stefndi til sjávar. Sigurður byijaði
fyrr að róa en ég. Hann mun hafa
byijað á tíunda ári en ég á því ell-
efta. Heimilisaðstæður hans voru
þess valdandi að hann fékk að vera
með í sumarróðram svo ungur með
skilningsríkum og barngóðum for-
mönnum. Vorið sem við kynntumst