Morgunblaðið - 05.09.1990, Blaðsíða 20
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. SEPTEMBER 1990
20
STRIÐS ASTAND VIÐ PERSAFLOA
Ástandið í Kúvæt versnar stöðugt;
Sendiráðsmenn
sjóða sundlaugar-
vatn til drykkjar
Washington. Daily Telegraph.
GÍSLARNIR bandarísku sem fengu að fara frá írak á sunnudag
hafa flutt ófagrar lýsingar á ástandinu þar og í Kúvæt. Hafa menn
því auknar áhyggjur af þeim 2.900 Bandaríkjamönnum sem enn eru
innlyksa i löndunum tveimur.
34. DAGUR STRIÐSASTANDS
★ ★ ★
SOVET-
R í K I N
TYRKLAND
Allt aö 60.000
flóttamenn í búö-
um Jórdansmegin ,
viö landamæri íraks
Israel ____r
súez- . Amfhan
ekuröur/ ,< j JÓRDANÍA
EGYPTA KÚVÆT
R A N
300 konur og
börn fara í
rútum frá
Kúvæt til
Bagdad
SAMEINUÐU
ARABÍSKU
FURSTADÆMIN
SAUDI-
ARABÍA
QATAR
OMAN
Rauöa-
Bresk þota flýg- hat
ur til Jórdaníu
meö teppi, mat-
vælioglyf ^
REUTER' :
JEMEN
írakar vara viö
því aö refsiaö-
geröir geti leitt
til hungurs gísla
■ MOSKVU - HÉRUÐ rússne-
skumælandi fólks í Moldovu lýstu
á sunnudag yfir sjálfstæði gagnvart
lýðveldinu. Nefnist nýja ríkið Sovét-
lýðveldið Moldavía, eins og allt
landið hét þar til í sumar. Rússar
eru tæp 13% íbúa Moldovu og þyk-
ir að sér kreppt vegna þjóðernisólgu
og hugmynda margra rúmensku-
mælandi, sem eru í meirihluta, um
úrsögn úr Sovétríkjunum. Þjóðabrot
í Moldovu, er nefnist Gagauz og
talar tungu sem skyld er tyrk-
nesku, lýsti einnig yfir sjálfstæði
sínu 19. ágúst sl. Þingið í höfuð-
borg Moldovu, Kíshínjov, hefur
verið kallað saman til skyndifundar
til að ræða aðgerðir minnihlutahóp-
anna. Rússar byggja aðallega
svæðið milli árinnar Dnéstr og
Rúmeníu og komu fullt.rúar þeirra
saman í borginni Tíraspol til að
lýsa yfir sjálfstæðinu. Fulltrúamir
hvöttu Míkhaíl Gorbatsjov Sovét-
leiðtoga til að veita nýja lýðveldinu
aðild að Sovétríkjunum. TASS seg-
ir að sumir þingfulltrúar í Kíshínjov
vilji að uppreisnarhéruðin verði lögð
undir beina stjóm forseta Moldovu.
Moldova er byggð um 4,5 milljón-
um manna og var áður hluti Rúm-
eníu. Jósef Stalín lagði landið undir
Sovétríkin skömmu fyrir síðari
heimsstyrjöld eftir að hafa gert
griðasáttmála við þýska nasistaleið-
togann Adólf Hitler.
í bandaríska sendiráðinu í Kúvæt
fara matarbirgðir ört dvínandi. Og
til að bjargast hafa sendiráðsmenn
gripið til þess ráðs að sjóða sund-
laugarvatn til drykkjar. Þar sem
íraski innrásarherinn hefur lokað
bæði fyrir vatn og rafmagn hafa
þeir brotið niður húsgögn í bálköst
til að sjóða vatnið.
Bandaríski presturinn Jesse
Jackson, sem samdi við írösk yfir-
völd um að 47 bandarískir þegnar
fengju að fara úr landi, hafði með-
ferðis myndband sem tekið var í
bandaríska sendiráðinu í Kúvæt.
Þar bar Nathaniel Howell sendi-
herra sig vel en var samt grár og
gugginn að sjá.
Einn gíslanna 47 sagði að
ástandið hefði farið dagversnandi í
Kúvæt. Brennd lík hermanna sem
fallið hefðu í innrásinni hefðu verið
látin liggja á götum úti. íraskir
hermenn eltu uppi konur og ungl-
ingsstúlkur og nauðguðu þeim og
færu ránshendi um heimili fólks.
Nokkrir gíslanna vörðu þá
ákvörðun Saddams Hussein íraks-
forseta að meina útlendingum að
fara úr landi og flytja Vestur-
landabúa að mikilvægum skotmörk-
um í Irak. Með því móti hefði verið
komið í veg fyrir loftárás og mann-
tjón. „Við höfðum hlutverki að
gegn,“ sagði kona úr hópnum. Aðr-
ir gagnrýndu að George Bush
Bandaríkjaforseti skyldi ekki hafa
fyrirskipað hernum að heimta Kú-
■ LIMA - Verðlag á neysluvör-
um í Perú rauk upp um 397% í
ágústmánuði og sló þar með öll
fyrri met. Þessi útkoma er verri en
jafnvel mestu hrakspámar gerðu
ráð fyrir í þessum fyrsta mánuði
sem strangar aðhaldsaðgerðir ríkis-
stjórnar Albertos Fujimoris hafa
sett mark sitt á. Embættismenn
ríkisstjórnarinnar höfðu sagt að
búast mætti við verðbólguholskefiu
í ágúst í framhaldi af efnahagsað-
gerðunum, sem höfðu meðal annars
í för með sér að olíuverð þijátíufal-
daðist. Samkvæmt opinberum
tölum er verðbólgan í Perú á einu
ári því orðin 12.377,8%.
■ MOSKVU - Starfsmenn so-
vésks loftferðaeftirlits fylgdust á
sunnudagskvöld með ferðum
óþekkts hlutar nálægt Murmansk,
að sögn sovésku fréttastofunnar
TASS. Lýsti af hlutnum, hann
líktist flugskipi og flaug í 25 km
hæð frá Barentshafi í átt til Kóla-
skaga. í gær var talið líklegt að
hér hafi verið á ferðinni stór til-
raunaloftbelgur sem sendur var á
loft í Svíþjóð í síðustu viku. Sovésk-
ir fjölmiðlar birta alloft frásagnir
fólks af ferðum fljúgandi furðu-
hluta. Á síðasta ári ríkti mikil
spenna í borginni Voronezh í Mið-
Rússlandi þegar fjöldi barna sagð-
ist hafa séð risastórar geimverur
lenda í kúlulaga geimskipi. Margt
fólk trúði frásögnunum.
■ FREETOWN - Friðargæslu:
sveit Efnahagsbandalags Vestur-
Afríkuríkja í Líberíu neyddist til
að hörfa undan skothríð frá mönn-
um uppreisnarleiðtogans Charles
Taylors á Spriggs Payne-flugvell-
inum í Monróvíu, höfuðborg
Líberíu. Amold Quainoo hershöfð-
ingi, sem stjórnar aðgerðum friðar-
gæslusveitarinnar, sagði að menn
sínir hefðu náð flugvellinum á
föstudag en hefðu neyðst til að
hörfa þaðan um helgina. Forseti
Uganda, Yoweri Museveni, sagði
á fréttamannafundi í París i gær
að Taylor framlengdi neyðarástand
í landinu með því að hafna sam-
komulagi um að binda endi á borg-
arastríðið. Museveni sagði að ásak-
anir Taylors um að friðargæslulið
Efnahagsbandalags Vestur-Afrík-
uríkja, ECOWAS, væri í Líberíu til
að tryggja völd Samuels Does for-
seta væru tilhæfulausar. „Taylor
getur ekki sagt að ECOWAS hafi
komið í veg fyrir að hann steypti
Doe af stóli því hann hefur haft
næg tækifæri til þess. Þar sem
hvorugur þeirra getur bundið endi
á borgarastríðið með valdi ættu
þeir að ræðast við og leysa málið
á friðsamlegan hátt og þyrma um
leið lífum óbreyttra borgara." Á
fundi sem ECOWAS stóð fyrir í
síðustu viku var gamalreyndur
stjórnmálamaður, Amos Sawyer,
tilnefndur til forystu i bráðabirgða-
stjórn í Líberíu.
Hundruð þúsunda flóttamanna í Jórdaníu:
Hungur og farsóttir yfirvof-
andi í flóttamannabúðum
Ruweished, Jórdaníu. Daily Telegraph.
ENGINN veit með vissu hversu
margir hafa flúið frá írak til
Jórdaníu eftir innrás Iraka í
Kúvæt en talið er að flóttamenn-
irnir séu einhvers staðar á milli
300-700.000 talsins. Hafast flestir
við í hrörlegum búðum í brenn-
heitri eyðimörk á 70 kílómetra
belti meðfram landamærum
Jórdaníu og Iraks. Er landssvæð-
ið jafnan kallað einskismanns-
land.
Ástandið í flóttamannabúðunum
er sagt vera hrikalegt vegna skorts
á matvælum, vatni og hreinlætisað-
stöðu. Þar sem flóttamönnunum
Ijölgar um mörg þúsund á hverjum
degi óttast menn hungursneyð og
farsóttir í búðunum.
Skammt frá landamærastöðinni
í Ruweished eru tvennar búðir
flóttamanna þar sem reynt hefur
verið að koma röð og reglu á hlut-
ina. Ástandið þar er slæmt en þó
Leiðtogafundurinn í Helsinki:
Gorbatsjov sagður áfram um
frekari viðleitni af hálfii SÞ
Moskvu. Reuter.
TALSMAÐUR Míkhaíls S. Gorbatsjovs, leiðtoga sovéska kommúnista-
flokksins, lét í gær að því liggja að Sovétleiðtoginn hygðist leggja
til að nýrra Ieiða yrði leitað á vettvangi Sameinuðu þjóðanna til að
binda enda á Persaflóadeiluna. Fyrr um daginn hafði Edúard She-
vardnadze, utanríkisráðherra Sovétríkjanna, sagt að fundur leiðtoga
risaveldanna um næstu helgi markaði þáttaskil í deilunni.
Reuter
Flóttamenn bíða í röðum eftir vatnsskammti í búðum í Jórdaniu.
Talsmaður Gorbatsjovs, Vítalíj
ígnatenko, sagði á fundi með frétta-
mönnum í Moskvu í gær að Sovét-
leiðtoginn væri tilbúinn til að beita
sér fyrir því að nýrra leiða yrði leit-
að á vettvangi Sameinuðu þjóðanna
í því skyni að koma í veg fyrir átök
við Persaflóa. Talsmaðurinn, sem
skipaður var í síðustu viku, sagði
það fara eftir þróun mála í þessum
heimshluta hvort sovéskir hemað-
arráðgjafar yrðu hugsanlega kall-
aðir heim frá Irak en líklegt er ta-
iið að hernaðaraðstoð Sovétmanna
við Saddam Hussein íraksforseta
verði tekin til umræðu á fundi leið-
toga risaveldanna í Helsinki. Sov-
éskir embættismenn hafa sagt að
innan við 200 hermálaráðgjafar séu
í írak en á Vesturlöndum hefur
verið fullyrt að þeir séu mun og
fleiri og þær raddir hafa jafnvel
heyrst að vígvél Saddams forseta
fengi tæpast snúist til lengdar,
gæti hann ekki reitt sig á aðstoð
sovéskra sérfræðinga
Allt frá því Persaflóadeilan bloss-
aði upp hefur Sovétstjómin stutt
samþykktir Öryggisráðs Samein-
uðu þjóðanna og þannig m.a. for-
dæmt innrásina í Kúvæt og inniim-
un landsins. Þannig hafa stjómvöld
einnig lagt blessun síona yfir að-
gerðir þær sem Bandaríkjamenn og
bandamenn þeirra hafa gripið til í
því skyni að framfylgja viðskipta-
banni SÞ gagnvart írak og Kúvæt.
Sovéskir herforingjar hafa á hinn
bóginn lýst yfir óánægju sinni
vegna hernaðaruppbyggingar
Bandaríkjamanna við Persaflóa og
sagt hana ógnun við öryggishags-
muni Sovétríkjanna og valdajafn-
vægið í heiminum
Edúard Shevardnadze, utanríkis-
ráðherrra Sovétríkjanna, lýsti yfir
því í gær að fundur þeirra Gorb-
. atsjovs og George Bush Bandaríkja-
forseta í Helsinki nk. sunnudag
markaði þáttaskil I Persaflóadeil-
unni. Ummæli sín skýðri sovéski
utanríkisráðherrann ekki nánar en
ítrekaði fyrri yfirlýsingar ráða-
manna þess efnis að þess bæri að
freista í hvívetna að koma í veg
fyrir átök í Mið-Austurlöndum. She-
vardnadze sagðis ástandið alvarlegt
og því hefði reynst nauðsynlegt að
boða til ráðstefnu leiðtoga risaveld-
anna tveggja.
Marlin Fitzwater, talsmaður
Bandaríkjaforseta, sagði í Washing-
ton að þar á bæ vonuðust menn til
þess að niðurstaða Helsinki-fundar-
ins yrði sú að enn meiri samstaða
en áður ríkti um þá kröfu að írakar
kölluðu heim herlið sitt frá Kúvæt.
sagt vera sýnu skárra en víða ann-
ars staðar. í Shaalan-I hafast
42.000 manns við í hertjöldum og
byrgjum og 16.000 í Shaalan-II.
Flestir em þeir frá Asíuríkjum; Indl-
andi, Bangladesh, Pakistan, Sri
Lanka og Filippseyjum. Brennheit
og miskunnarlaus eyðimerkursólin
dregur mátt úr mönnum á daginn
en á nóttunni lækkar hitastigið það
mikið að flestir skjálfa úr kulda.
„Ástandið í búðunum er mjög
alvarlegt," sagði Khaled Abu-
Halimeh, jórdanskur heimilislæknir
sem starfar sem sjálfboðaliði á veg-
um Rauða hálfmánans við aðhlynn-
ingu í Shaalan-I. Þar heija sporð-
drekar, eitraðar margfætlur, á
búðafólk, og bit þeirra geta verið
banvæn. Slæm aðstaða er til að
hjúkra þeim sem verða fyrir biti.
Sagði hann sömu sögu að segja úr
öðmm búðum. Hermt er að margir
hafí dáið í flóttamannabúðum í
Jórdaníu en enginn veit hversu
margir.
Aðeins era 11 kamrar til afnota
fyrir hina 42.000 flóttamenn í Sha-
alan-I búðunum og sex vatnstankar
sem tæmast á augabragði eftir að
hafa veirð fylltir. „Vegna hitans og
hinna miklu hitabreytinga þarf hver
maður um 20 lítra vatns á dag en
þeir heppnu fá kannski einn til tvo
lítra þegar best lætur,“ sagði Abu-
Halimeh. Hann sagði flóttamenn
marga vera orðna fremur lasburða
vegna matvælaskorts.
I Shaalan-búðunum má jafnan
sjá langar biðraðir fólks sem bíður
bifreiða sem koma með vatn og
matvæli. Hverfa birgðirnar hratt
ofan í flóttamennina og fá aldrei
allir nóg. Annars staðar er engin
röð og regla, heldur ringulreið og
menn reyna að bjarga sér eftir bestu
getu. Aðstoð erlendis frá berst
hægt en á vegum Neyðarhjálpar
Sameinuðu þjóðanna er unnið í
kapp við klukkuna að flytja hjálpar-
gögn til Jórdaníu. Einnig er stofn-
unin að hefja brottflutning flótta-
manna til síns heima og hafa tugir
flugvéla verið leigðar til þess. M.
a. hefur stofnunin leigt sovéska
Antonov-þotu, stærstu flugvél
heims, til þess að flytja um 5.000
flóttamenn til Bangladesh á nokkr-
um dögum. Flugvélin flaug í því
skyni til Amman í gær og hafði
innanborðs 120 lestir af tjöldum og
hjálpafgögnum.