Morgunblaðið - 13.11.1990, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 1990
Ég svara
eftir Benjamín H.J.
Eiríksson
í stefnuræðu sinni á Alþingi hinn
22. október sagði forsætisráðherr-
ann Steingrímur Hermannsson: Ég
spyr. Og þessi orð standa í prent-
aðri ræðu hans í Morgunblaðinu
strax daginn eftir: Ég spyr.
Mér finnst, þrátt fyrir allt, að
ráðherrann eigi siðferðislega kröfu
á því, að einhver svari honum, einn-
ig þjóðin, fyrst hann er að spyija.
Og er nokkuð sjálfsagðafa en að
ég taki að mér verkið, þar sem það
er engan veginn nýtt fyrir mér, að
rýna í málflutning hans og rekja
sundur vitleysurnar hjá honum,
þegar gengur fram af mér.
Eg spyr, sagði hann af ræðustóli
Alþingis í alþjóðar áheyrn. Við
hvetju vantaði hann svar? Það er
við spurningunni varðandi verð-
tryggingu gjaldmiðilsins, krónu
SAMAST4Ð
tölvur og allt sem þú
þarft til tölvuvinnslu!
íslenzka ríkisins. Forsætisráðherr-
ann kallar þetta sífellt verðtrygg-
ingu fjármagns„sem er ekki sami
hluturinn. Ég hefi margsinnis fjall-
að um þetta mál í blaðaskrifum í
tíð seinustu ríkisstjórna, en tel ekki
eftir mér að gera það einu sinni enn.
Til þess að lesandinn eigi auð-
veldar með að skilja svarið, þá ætla
ég að taka dæmi, sem gjarnan má
kalla skólabókardæmi. Forsætis-
ráðherrann kann að þurfa þessa
með, þótt mér sé stórlega til efs
að svo sé, en það er önnur og seinni
saga.
Eg tek dæmi af þremur aðilurn,
í samræmi við orð forsætisráð-
herrans: „í fyrsta lagi er óumdeilan-
legt að verðtrygging fjármagns
stuðlar að víxlverkun verðlags og
launa, ef verðbólguskriðan fer á
annað borð af stað ...
Hlutabréf eru þó ekki verð-
tryggð. Hvers vegna þarf annað að
gilda á lánamarkaði? Ég spyr.“
Hið „óumdeilanlega“ Steingríms
varð fyrst verulega umdeilanlegt
eftir að hann komst inn í samræð-
urnar með rugl sitt. (Sjá greinar
mínar í Morgunblaðinu m.a. 12.-13.
og 20. og 23.8., ennfremur 26.8.,
1.10. og 22.11. 1988.) En orðið
„þó“ af ræðuslóli Alþingis verður
ekki hlægilegt fyrr en svar mitt er
komið.
Auðfélagið
Hugsum okkur auðfélag, til
dæmis eitt af auðfélögunum hans
Hjörleifs. Það á eignir nettó upp á
100 milljarða króna. Hluthafinn,
sem ég tek sem dæmi, á 1% af
hlutafénu. Verðmæti hlutabréfa
hans, þessara sem Steingrímur er
að tala um, er þá 1 milljarður króna.
Félagið hefir tekið lán á lánamark-
aðnum lians Steingríms, þar sem
verðtryggingin er engin. Og eins
og við höfum tekið einn hluthafann,
þá tökum við nú einn lánveitand-
ann. Hann keypti verðbréf, það er
að segja.skuldabréf, fyrir einn millj-
arð króna. Ég nota stórar tölur,
vegna þess að ég held að Steingrím-
ur sé vanur stórum tölum af ýmsu
tagi. Og þá er það verkamaðurinn.
Við förum vægt í sakirnar og ætlum
honum 100.000 krónur í tekjur.
Nú gerist það í tíð einnar af
mörgum stjórnum Framssoknar-
flokksins, að hið almenna verðlag
í landinu hefir tvöfaldazt. Og er þá
venjan að miða við framfærslu-
kostnaðinn svokallaða, sem er að
langmestu leyti vísitala byggð á
smásöluverðlaginu.
Hvað hefir nú gerzt? Hafa kjör
og aðstaða þessara þriggja: Hluta-
bréfaeigandans, verðbréfaeig-
andans og verkamannsins nokkuð
raskazt? Éf svo, hvernig?
Byrjum aftur á hluthafanum.
Hann á enn 1% nettó eigna félags-
ins. Þetta var 1 milljarður króna.
Nú á hann hlutabréf sem eru 2
milljarða króna virði í peningum.
Gallinn við þessa aukningu er að-
Benjamín H.J. Eiríksson
eins einn: Króna er nú ekki nema
50 aura virði, gamalla. Eign hans
er óbreytt að verðmæti. Aðstaða
hans hefir því ekki raskazt.
Þá er það lánamarkaðurinn hans
Steingríms, lánveitandinn, verð-
bréfaeigandinn. Hann á skuldabréf
fyrir 1 milljarð króna, það er
óbreytl. En nú er hver króna aðeins
50 aura virði. Eign hans er því nú
aðeins 500 milljóna króna virði,
gamalla. Hann hefir tapað helmingi
eignar sinnar. Félagið hefir grætt
500 milljón krónur á viðskiptunum
við lánveitandann, verðbréfaeig-
andann. Aðstaða hans hefir því
raskazt mikið. (Ég ætla að skjóta
því hér inn í, að viðskipti SÍS við
Landsbankann hafa löngum verið á
þessum nótum.)
Þeir sem eiga hlutabréf og verð-
bréf kallast fjármagnseigendur,
kapítalistar. Þótt sparifjáreigandinn
sé oftast smærri í sniðum en þetta,
þá er hann samt í hópi þessara stoða
þjóðfélagsins og ekki hvað þýðing-
arminnstur.
Þá er það þriðji aðilinn, verka-
maðurinn, maðurinn með launin,
sem Steingrími finnst að ætti
kannski að „verðtryggja“. Hvað um
hans tekjur? Er hann í sömu að-
stöðu og verðbréfaeigandinn, sem
tapaði helmingi eignar sinnar? Er
hann með sömu tekjur og áður í
krónutölu? Er hann með 100.000
kr. tekjur, þótt verðlagið hafi tvö-
faldazt? Eða er hann á bási með
hlutabréfaeigandanum, sem hefir
haldið sínu í verðbólgunni? Eða er
verkamaðurinn kannski alveg sér á
bási?
Það eru takmörk fyrir því, hvað
ég er reiðubúinn að gera mig barna-
legan í tali, aðeins til að ná augum
og eyrum lesandans sem ég hefi í
hug. En ég er reiðubúinn að teygja
mig nokkuð langt.
Reynslan er sú að kaupgjaldið
hefir farið á undan verðlaginu,
hækkað meir. Kaupgjaldsbaráttan
hefir knúið upp verðlagið, verið á
undan, nema kannski í byrjun styij-
aldarinnar. Þegai' verðlagið hefir
tvöfaldazt, og það hefir það gert
hvað eftir annað, [)á hefír kaup-
gjaldið meir en tvöfaldazt. Miðað
við reynsluna frá lokum styijaldar-
innar þá er sennilega óhætt að l'ull-
yrða, að kaupgjaldið hafi farið
meira en 100% fram úr verðlaginu.
Verkamaðurinn kemur því vel út
úr þessu skólabókardæmi mínu,
bezt, ekki vegna verðbólgúnnar,
heidur þrátt fyrir hana. Verkamað-
urinn er sér á bási. Hans bati er
af öðrum toga. Tekjur hans breyt-
ast með afköstunum, framleiðninni,
ekki aðeins með verðlaginu.
Verðtryggingin
Orðrétt sagði forsætisráðherr-
ann: „Hvergi í vestrænum löndum
er almenn verðtrygging fjármagns,
og sums staðar er slíkt jafnvel
bannað með lögurn."
Fyrst er nú að það hlýtur að
skipta máli, að engin þessara þjóða
hefir fengið yfir sig 130% verðbólgu
nýlega. Allar hafa þær sterkari at-
vinnurekendasamtök og sterkara
ríkisvald en hér eru til staðar, og
flestar þeirra með áhrifalausa
kommúnistahreyfingu.
Engin verðtrygging? En hvað um
12-18% opinbera vexti? Gæti verið
að einhver væri að tryggja eign
sína gegn hækkun verðlagsins,
gegn rýrnun peningagildisins með
svona háum vöxtum? Að minnsta
kosti eru vextir þeir, sem fylgja
verðtryggingunni hér, allmiklu
lægri. Það er sem sé ekkert að flýja
frá staðreyndum viðskiptalífsins.
Vér höfum séð, að fjármagnið
hans Steingríms er ekki eingert.
Hlutabréfaeigandanum og verð-
bréfaeigandanum, jafnt sem spari-
fjáreigandanum, vegnar ekki öllum
jafn vel, og alls ekki eins vel og
verkamanninum, í almennri hækk-
un verðlagsins, þegar engin er verð-
tryggingin, þótt bati verkamanns-
ins sé af öðrum toga. Þeir, verð-
bréfaeigandinn og sparifjáreigand-
inn, sem treystu krónunni tapa
helmingi eigna sinna í dæminu hér
að ofan.
Niðurstaðan ei' þá þessi: Hluta-
bréfaeigandinn og launþeginn hafa
sitt á þurru, en verðbréfaeigandinn
tapar, „lánamarkaðurinn". Forsæt-
isráðherrann hefir sitt svar.
Reynt er að tryggja fjármagns-
eigandann gegn tapi, vegna þess
hve þýðingarmikið íjármagnið er
fyrir allt atvinnulíf, heilbrigðan
rekstur og framfarir. Þetta er gert
með verðtryggingu myntarinnar,
krónunnar. Um leið er verið að
koma í veg fyrir óréttmætan og
óheilbrigðan gróða skuldaranna.
Hungui-vofan hefir opinberað gjald-
þrot kommúnismans og í leiðinni
lýðskrum Steingríms.
Þeir landar vorir, sem láta pen-
inga sína íslenzku atvinnulífi í té,
með því að láta þá í banka eða
sparisjóði, eða með kaupum á verð-
bréfum, þeir þurfa verðtryggingu.
Þeir landar vorir, sem eiga fé sitt
í bönkum eða verðbréfum erlendis,
geta hins vegar tekið rólega undir
með forsætisráðherranum
Steingrími Hermannssyni: Okkur
þykir líka verðtrygging óþörf. Verð-
bólgan á íslandi nærekki til okkar.
Við sjáum fleira. Verðtrygging
fjármagnsins, sem Steignrímur er
sífellt að hamra á, þótt málið hafi
margsinnis verið útskyrt fyrir hon-
um, ei' ekki annað en rugl og blekk-
ing. Verdtryggingin er verðtrygg-
ing gjaidmiðiisins, peninganna,
krónunnar, ekki fjármagnsins. Sá
hluti fjármagnsins, sem er í hluta-
bréfum, eða bara fasteignum, þarf
enga verðtryggingu. Þessar eignir
eru ekki hluti peningakerfisins,
heldur hluti verðlagsins, og breyt-
ast með því, þær eru með inn-
byggða verðtryggingu. Menn kaupa
hlutabréf ekki „þó“ að þau séu ekki
verðtryggð, heldur „vegna“ þess að
þau eru með innbyggða verðtrygg-
ingu. (Steingrímur er verkfræðing-
ur.)
Sama er að segja um kaupgjald-
ið. Það er hluti verðlagsins, og því
andhverfa peninganna. Það breytist
á sama veg og verðlagið. Það er
ekki hægt að verðtryggja launin,
þau koma úr afurð verkamannsins.
Verkamaðurinn hvorki þarf né get-
ur tryggt sig gegn breytingum á
verðgildi peninganna. Eltingarleik-
ui' við slíka tryggingu er aðal orsök
verðbólgunnar á íslandi. Hann,
verkamaðurinn, meir en nokkur
annar, er sá sem ákveður þetta
verðgildi, við íslenzkar þjóðfélags-
aðstæður.
Lýðskrumið
Kommarnir hafa lengi aflað sér
fylgis með árásum á „auðvaldið“.
Skoðun forsætisráðherrans virðist
vera sú, að alþýða manna sé svo
illa upplýst, að hún vilji gefa at-
kvæði slíkri baráttu, baráttu gegn
þeim sem koma með framleiðslu-
tækin og atvinnuna. Barátta
Steingríms gegn ijármagninu virð-
ist eiga að vera barátta gegn „auð-
valdinu" í nýrri mynd.
Ég tók dæmi af einu auðfélaginu
hans Hjörleifs. Kannski var það
ekki svo heppilegt. „Auðfélagið"
hans, Alusuisse, varð gjaldþrota.
Hlutaféð var afskrifað. Bankar í
Sviss björguðu nafni „auðfélags-
ins“. Hjörleifui' varð ber að rógi og
lýgi. En rógur hans o'g lýgi hrelldi
samt marga. Hann mun að mestu
hættur að tala um „auðfélagið
Alusuisse".
Forsætisráðherrann, Steingrím-
ur Hermannsson, reynir að róa á
sömu mið og kommarnir, sem lagt
hafa upp árar að mestu, af skiljan-
legum ástæðum. Hann er að reyna
að veiða atkvæði út á báráttu sína
gegn fjármagninu og „verðtrygg-
ingu fjármagnsins“, en minnist ekki
á sparifjáreigendurna. Ég hefi sýnt
fram á, að þessi málflutningur ráð-
herrans er ekkert annað en lýð-
skrum og blekkingar.
Vantaði nokkuð í ræðuna? Varla.
Þó minntist forsætisráðherrann
ekkert á hina blómlegu og arðvæn-
legu starfsemi bændasamtakanna á
Keflavíkurflugvelli. Hann sagði
ekki orð um þennan blómstrandi
landbúnað né samvinnuna, sem
þarna dafnar, og þá samvinnuhug-
sjónina, og er hann þó formaður í
bændaflokknum Framsókn. Þarna
er ekkert fjármagn á ferðinni, sem
taka þarf í karphúsið.
Forsætisráðherrann er eins og
aðrir menn, hann hefir alveg meðal-
greind, trúi ég, þrátt fyrir vitleys-
urnar. Ég er kominn a þá skoðun,
að hann viti alveg hvað hann er að
segja, því miður. Hann skilur það
sem ég og fleiri hafa verið að segja
honum. Hann er bara lýðskrumari
sem fer með blekkingar. Á þessari
undarlegu öld er svona uppákoma
engin nýjung.
Höfundur varáður uni nrabil
ráðunautur ríkisstjórnariiinar í
efiiahagsmáluni og síóar
bankastjóri Framkvæmdabanka
Islands.
|G«PCIEX,|
PRENT'
B0RÐAR
Vestur-þýskir gæöa-
boröar fyrir flestar
geröir tölvuprentara og
ritvéla. Hagstætt verö.
Ath: 20% magn-
afsláttur ef keyptir eru
10 borðar eða fleiri!
TÆKNIVAL
Skeifunni 17 s. 91-681665
hæð 188,4 ^^A/0(JA4 HEII\/i '
HÆÐ 160,9 UUM Upp
HÆÐ 133,4
HÆÐ 105,9

DREIDD 95,3 BREIDD 95,3 BREIDD 95,3 BREIDD 95,3
13,500 KR. 11.700 KR. 9.700 KR, 7.600 KR.
ÓDÝRAR
BÓKAHILLUR
4 HÆÐIR OG 4 BREIDDIR
(95,3 cm, 130,5 cm, 165,7 cm og 200,9 cm á breidd)
HVÍTAR, SVARTAR OG UÓS ASKUR
habitat
LAUGAVEGI 13 - REYKJAVlK - SlMI 625870
(INNGANGUR I HUSGAGNADEILD SMIÐJUSTlGSMEGIN)