Morgunblaðið - 21.12.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. DESEMBER 1990
ISLENSK SKIP
Bókmenntir
ErlendurJónsson
Jón Björnsson: ÍSLENSK
SKIP. I-IV. Iðunn. Reykjavík,
1990.
Þetta er mikið rit, fjögur bindi
stór, hátt í þúsund síður samtals.
Höfundur segir að bernskuminn-
ingar sínar frá Vestmannaeyjum
hafi orðið hvatinn að verki þessu:
»Mér var ekki síst hugstætt það
mikla kapp sem var í okkur strák-
unum að verða fyrstir til að þekkja
Eyjabátana er þeir komu úr róðri.
Við kunnum nöfn allra bátanna
og númer margra þekktum við
einnig. Einhveijir þurftu ekki ann-
að en að heyra vélarhljóðið í bátn-
um til að þekkja hann og sumir
þekktu báta þótt aðeins sæist í
möstrin.«
í ljósi þessara endurminninga
kveður höfundur sig hafa langað
að eignast myndir af sem flestum
Eyjabátum og út frá því hafi hann
síðan tekið að huga að bátum ann-
ars staðar á landinu. »Segja má að
í þessu verki sé getið um öll þau
þilskip sem skráð voru á íslandi
frá árinu 1870 og fram á þennan
dag.« Þann fyrirvara setur þó höf-
undur að skip kunni að hafa slopp-
ið hjá skráningu af ýmsum ástæð-
um.
Ritinu er svo skipt í kafla eftir
lögsagnarumdæmum og skipin
síðan talin upp í stafrófsröð innan
hvers umdæmis. Að jafnaði eru
greinar um tvö til fjögur skip á
síðu. Mynd fylgir mörgum þeirra.
íslendingar hafa gert sér far um
að festa skip sín á filmu, það leyn-
ir sér ekki.
Sams konar upplýsingar eru
þarna um hvert og eitt skip. Mörg
skip hafa gengið kaupum og sölum
og þá jafnframt skipt um skráning-
arumdæmi, stundum líka skipt um
nafn, sum margoft. Vandi getur
verið að finna þ’au í bókinni nema
fýlgt sé leiðbeiningum höfundar.
Og jafnvel þótt þeim sé fýlgt kann
það að kosta nokkra fyrirhöfn.
Nafnaskrá auðveldar þó leit.
Athyglisvert er að kaupskipin
hafa verið og eru langflest skráð
í Reykjavík. Þaðan hafa einnig
verið gerðir út allmargir togarar.
Hringinn um landið ber hins vegar
mest á bátum af ýmsum stærðum.
En hversu traust er rit þetta?
Jón Björnsson
Hvort heldur menn fletta því til
gamans eða nota það í fræðilegum
tilgangi vilja allir hafa það er sann-
ara reynist. Höfundur kveðst hafa
þegið fróðleik sinn hjá Siglinga-
málastofnun mest. »Þegar verkið
var samið og búið undir prentun,«
segir hann, »var vandlega farið
yfír allar upplýsingar og með yfir-
lestri og samanburði var mikið
kapp lagt á að koma í veg fyrir
að villur slæddust inn. í svo yfir-
gripsmiklu verki sem hér er um
að ræða verður slíkt þó aldrei úti-
lokað með öllu.«
000!Z***"*r-
^irí--
Heitar tílfínning-
ar í Alexandríu
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Nagíb Mahfúz: MÍRAMAR.
Sigurður A. Magnússon þýddi.
Setberg 1990.
Egypski rithöfundurinn Nagíb
Mahfúz (F. 1911) hlaut bók-
menntaverðlaun Nóbels 1988 og
var þá nær óþekktur hér á landi.
Það eru þó ekki tíðindi út af fyrir
sig. í fyrra var bók hans, Blind-
gata í Kaíró, gefin út í íslenskri
þýðingu og nú gefst kostur á að
fylgja Mahfúz um Alexandríu í
fremur skuggalegum félagsskap.
Míramar heitir bókin og dregur
nafn af gistiheimili sem er vett-
vangur atburðanna í sögunni. Þar
ræður Maríana ríkjum, litrík kona
sem má muna fífil sinn fegri, en
er betur að sér um undirheimana
en flestir aðrir og hefur átt sínar
pólitísku hugsjónir.
Sagan gerist að vetrarlagi þegar
einna minnst er um að vera á gisti-
heimiiinu.
Míramar gista fímm menn og
eiga það allir sameiginlegt að
hrífast af þjónustustúlkunni losta-
fögru, Zóhru, .sem er úr alþýðu-
stétt. Fimmmenningarnir eru af
ólíkum uppruna og segja hver og
einn sögu sína í bókinni, lýsa sömu
atburðum. Með því móti koma
fleiri sjónarhom í ljós og lesandan-
um er ætlað að raða saman brot-
um, ráða morðgátu, átta sig á
flækju ástamála og gera sér grein
fyrir stjómmálum og baktjaldam-
akki.
Mahfúz hefur að vissu marki
tileinkað _sér vinnubrögð spennu-
höfunda. í lýsingum sínum á slags-
málum og kynlífi er hann ekki í
miklum fjarska frá afþreyingar-
höfundum. Aftur á móti má segja
að það hve gagntekinn hann er
af minningum, andblæ hins liðna
og stemmningu borgarlífs, tengi
hann mörgum helstu samtímahöf-
undum.
Það er ýmislegt óvænt hjá Mahf-
úz í frásögn og stíl, m.a. framand-
leg innskot sem líkjast stefjum og
jafnvel bænum múhameðstrúar-
manna.
Við kynnumst í Míramar öðru
andrúmslofti en við eigum að venj-
Nagíb Mahfúz
ast, listrænum tökum af nýju tagi.
Lesendur Míramar fá innsýn í
hinn egypska sagnaheim og sér-
kenni fólks og umhverfis í Alex-
andríu. Ég þykist nokkurs vísari
eftir lesturinn, en geri ekki ráð
fyrir að Míramar sé meðal helstu
skáldsagna Nagíb Mahfúz.
Sigurður A. Magnússon er af-
kastamikill þýðandi. Þýðing
Míramar er hin laglegasta, ekkert
í þýðingunni gerði mér beinlínis
gramt í geði, en stundum var þolin-
mæðin á þrotum, dæmi; sífelld
endurtekning uppnefnisins „hland-
auli“.
■ ÖRN OG ÖRLYGUR hefur
gefið út bókina I úlfakreppu eftir
Colin Forbes í þýðingu Björns
Jónssonar. í kynningu útgefanda
segir m.a.: „Colin Forbes hefur á
síðustu árum haslað sér völl sem
einn allra vinsælasti spennusagna-
höfundur á Bretlandi. Beðið er eftir
hverri nýrri bók hans með eftir-
væntingu og þær þýddar jafnóðum
á fjölda tungumála. Söguþráðurinn
í hinni nýju bók er að vonum æsi-
spennandi: Óljós orðrómur berst um
undirheima stórborganna að
hryðjuverk séu í vændum, stórfelld-
ari og ægilegri en dæmi eru um.
Forsætisráðherra Breta felur yfir-
manni bresku leyniþjónustunnar að
kanna þetta mál nánar, og nú
bregður svo við að Rússar leggja
honum lið, enda eiga þeir mikilla
hagsmuna að gæta.“
AL. ---------------------
Cómsætt mjólkursúkkulaði
með fjórum mjúkum fyllingum: appelsínu,
hindberja, piparmyntu og karamellu.