Morgunblaðið - 09.02.1991, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B/LESBOK
cuöunlilníiiíi
STOFNAÐ 1913
33. tbl. 79. árg.
LAUGARDAGUR 9. FEBRUAR 1991
Prentsmiðja Morgnnblaðsins
Bandaríkjastjórn sögð íhuga að slíta sljórnmálasambandi við Jórdaníu;
Hússein konungfur sagð-
ur ganga erinda Saddams
> ___
Irakar neita Rauða krossinum um að kynna sér aðbúnað stríðsfanga í Bagdad
Washington, London, París, Nikósíu. Reuter.
BANDARÍKJASTJÓRN sagði í gærkvöldi að Hússein Jórdaníukonung-
ur hefði tekið afstöðu með Irökum í Persaflóastríðinu. Var hann sakað-
ur um að ganga erinda Saddams íraksforseta og reyna að kynda und-
ir andúð meðal araba í garð Bandaríkjanna. „Það fer ekki á milli mála
að [Hússein] hefur tekið upp málstað þeirra. Jórdanir hafa gert banda-
lag við íraka. Yfirlýsingar konungs og ásakanir í garð Bandaríkjanna
voru mjög nákvæmar," sagði Marlin Fitzwater talsmaður Hvíta hússins
og átti þar við sjónvarpsræðu Jórdaníukonungs sl. miðvikudag. For-
seti Alþjóða Rauða krossins sagði í gær að írösk stjórnvöld hefðu synj-
að beiðni samtakanna um að fá að hitta stríðsfanga sem þeir hefðu í
haldi og kynna sér aðbúnað þeirra en synjunin brýtur í bága við Gen-
farsáttmálann um meðferð stríðsfanga.
í kjölfar sjónvarpsræðu Hússeins
konungs ákvað Bandaríkjastjórn að
endurskoða hernaðar- og efnahags-
aðstoð við Jórdani sem hafa lengi
átt góð samskipti við Bandaríkin og
notið ríkulegrar fjárhagsaðstoðar.
Heimildir í Washington hermdu í
gærkvöldi að Bandaríkjastjórn íhug-
aði að slíta stjómmálasambandi við
Jórdani.
Dick Cheney varnarmálaráðherra
og Colin Powell yfírmaður banda-
ríska herráðsins komu í gær til
Saudi-Arabíu til þess að ráðfæra sig
við Norman Schwarzkopf hershöfð-
ingja um hvenær landher banda-
manna leggur hugsanlega til atlögu
við innrásarher íraka í Kúveit. Tom
King varnarmálaráðherra Bretlands
sagði í jgær að um fimmtungur her-
styrks Iraka hefði verið eyðilagður í
loftárásum bandamanna og ekki yrði
blásið til orrustu á landi fyrr en hlut-
fallið væri um 50%. Cheney sagði
blaðamönnum að beðið yrði með
landhemað þar til sýnt þætti að
mannfall yrði í lágmarki. Af hálfu
bandamanna var því haldið fram í
gær að 600 af um 4.500 skriðdrekum
Iraka í suðurhluta íraks og í Kúveit
hefðu verið eyðilagðir og 400 af um
3.200 stórskotavopnum. í fyrrinótt
var írösku TNC-45 varðskipi sem gat
borið Exocet-flugskeyti sökkt fyrir
botni Persaflóa, Scud-eldflaugaskot-
pallur var eyðilagður í suðurhluta
Iraks og fjarskiptamiðstöð í íbúða-
hverfi í Bagdad. Flugvélar fjölþjóða-
hersins fóru 600 árásarferðir á skot-
mörk á vígveliinum í Kúveit í gær
og 150 sprengjuferðir voru farnar
gegn stöðvum lýðveldishersins. Enn-
fremur flýðu 13 íraskar orrustuþotur
til írans í gær og hefur 147 íröskum
herflugvélum þá verið flogið þangað
frá upphafi stríðsins. Sjö íraskir lið-
hlaupar voru sagðir hafa gefið sig
fram við bandamenn í gær og hafa
þá verið teknir 936 stríðsfangar frá
17. janúar.
írakar slitu í gær stjórnmálasam-
bandi við Frakka vegna stríðsins.
Sjá einnig bls. 20-21.
*
Ovenjuleg
sjón í Cannes
Snjókoma var á frönsku
Rivíerunni í gær, þriðja
daginn í röð, og gaf þessa
óvenjulegu sjón þar að líta;
skíðagöngumenn á miklu
blússi í fjörunni fyrir fram-
an Carlton-hótelið í Cannes
þar sem algengara er að
sjá ríka fólkið flatmaga í
sólinni.
lieuter
Atkvæðagreiðsla um sjálfstætt Litháen 1 dag;
Herinn sagður reyna að
torvelda kosningarnar
Atkvæðagreiðsla í Litháen um
sjálfstæði var undirbúin af kappi
i gær. Þingmenn hafa undanfarna
daga ferðast um landið til að
kynna almennjngi um hvað kosn-
ingin snúist. A sama tíma hefur
herinn verið sakaður um að reyna
að hafa áiirif á kosningaþátttök-
una með ógnunum í framhaldi af
tilskipun Míkhaíls Gorbatsjovs
Sovétforseta um að kosningarnar
séu ólöglegar og þeim sé beint
gegn sovésku þjóðaratkvæða-
greiðslunni 17. mars næstkom-
andi. Bandarísk stjórnvöld gagn-
rýndu Gorbatsjov í gær fyrir af-
stöðu hans til kosninganna.
Starfsmaður þings Litháens sagði
Vytautas Landsbergis forseti Litháens í samtali við Morgunblaðið:
Stjómmálasamband yrði okkur vemd
VYTAUTAS Landsbergis, forseti Litháens, sagði í samtali við Morg-
unbiaðið í gærkvöld að stjórnmálasamband við Island myndi vera
vernd fyrir Litháa í sjálfstæðisbaráttu þeirra. Landsbergis sagðist
telja að nokkur ríki væru í grundvallaratriðum reiðubúin til að
fara að dæmi íslendinga en þvi mætti ekki gleyma að þau sættu
mismunandi miklum þrýstingi af hálfu Sovétstjórnarinnar.
Samkomulag það sem náðist kennd og stjórnmálasambandi
milli íslensku stjórnmálaflokkanna
í gær um að ekki skuli hvikað frá
þeirri stefnu að koma á stjórnmála-
sambandi við Litháen og gert verði
átak til að kynna bandalagsríkjum
íslands málið var borið undir
Landsbergis. „Ef þessi samþykkt
felur í sér að málið verður leitt til
lykta, ríkisstjórn Litháens viður-
komið á milli ríkjanna, þá hlýt ég
að fagna henni. Einnig er það mik-
ilvægt að ísland tali okkar máli á
alþjóðavettvangi,“ sagði forsetinn.
— En hvað hefur þú að segja
um þá fullyrðingu Jóns Baldvins
Hannibalssonar utanríkisráðherra
að hann og íslenska þingmanna-
nefndin hafi ekki fengið réttar upp-
lýsingar frá Vilnius um að önnur
ríki myndu feta í fótspor íslands?
„Það gerist ekki strax. En ein-
hver verður að vera fyrstur. Og
þá verður um að ræða fordæmi
fyrir önnur ríki.“
— En utanríkisráðherra segir
að þær upplýsingar hafi verið gefn-
ar í Vilnius að Póivetjar, Tékkar
og ef til vill Danir og Kanadamenn
myndu fara að dæmi íslendinga.
Við eftirgrennslan hafi þetta ekki
reynst réttar upplýsingar.
„Þetta er spurning um tíma.
Þeir hafa ekki sagt berum orðum
að þeir muni fylgja fordæmi Islend-
inga. En í grundvallaratriðum eru
þessir aðilar tilbúnir til þess.“
— Nú segir utanríkisráðherra
að stjórnmálasambands sé ekki að
vænta innan örfárra daga, þetta
taki sinn tíma. Hvað viltu segja
um það?
„Við biðum í fimmtíu ár og höf-
um því mikla biðlund. En spurning-
in er hvort leið biðarinnar er fær.
Sovétmenn eru að undirbúa nýjar
aðgerðir til að bijóta okkur á bak
aftur. Akvörðun um stjórnmála-
samband yrði okkur til verndar."
Sjá frétt á baksíðu.
í samtali við Morgunblaðið í gær að
rólegt væri um að litast í þinghús-
ingu þessa dagana. „í þrjá daga
hafa ekki verið haldnir þingfundir í
Vilnius. Þingmenn hafa verið úti á
meðal kjósenda til að veita upplýsing-
ar um atkvæðagreiðsluna og svara
spurningum. Kjörstaðir verða opnað-
ir klukkan 7.00 og búist er við bráða-
birgðaúrsiitum á sunnudagsmorg-
un.“ Að sögn starfsmannsins reynir
sovéski herinn með öllum ráðum að
hindra framgang kosninganna.
„Herþyrlur dreifa flugritum, og her-
menn reyna að hafa áhrif á fólk og
hvetja það til að taka ekki þátt í
kosningunum. Einnig hefur her-
stjórnin í Eystrasaltsríkjunum boðað
heræfingar í Eistlandi, Lettlandi og
Litháen á sunnudag. Enginn veit
hvað það merkir. Sovéski herinn er
óútreiknanlegur."
í atkvæðagreiðslunni sem yfirvöld
í Litháen kjósa að kalla skoðana-
könnun er fólk spurt hvort það sé
sammála fyrstu grein nýrrar stjórn-
arskrár Litháens þar sem segi að
landið sé sjálfstætt lýðveldi með lýð-
ræðislegu stjómarformi. Búist er við
að yfirgnæfandi meirihluti Litháa
svari spurningunni játandi.
„Sjá „Litháar sakaá bls. 2L