Morgunblaðið - 27.04.1991, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR' 27. APRÍL' «91
11
Karlakórinn Fóstbræður 7 5 ára
Karlakórinn Fóstbræður.
_________Tónlist______________
Oddur Björnsson
Fóstbræður minnast 75 ára af-
mælis síns þessa dagana með tón-
leikahaldi í Langholtskirkju. Af-
mælið miðast við ártalið 1916, þeg-
ar félagar úr KFUM, sem iðkað
höfðu kórsöng um nokkurra ára
skeið, komu starfseminni í fastara
horf og réðu til sín ungan og mjög
hæfan söngstjóra, Jón Halldórsson.
Hann stjórnaði söng Karlakórs
KFUM — sem seinna nefndu sig
Fóstbræður, við mikinn og góðan
orðstír í 34 ár, og undir hans leið-
sögn var lagður grunnur að þeim
„háa standard", sem hefur verið
aðalsmerki kórsins til þessa dags
og aukið hróður hans, og íslenskrar
söngmenntar yfirleitt, vítt um jarð-
ir. Hefur kórinn unnið til viðurkenn-
inga á alþjóðlegum vettvangi, og
undrar engan — því hann er ákaf-
lega samstillt og öguð heild, nánast
einsog voldugt og vel stillt hljóð-
færi.
Það er alveg ljóst að kórinn hef-
ur borið gæfu til að velja sér mjög
hæfa og vel menntaða stjórnendur.
Árið 1950 tekur Jón Þórarinsson
tónskáld við stjóm kórsins, og síðan
Ragnar Björnsson — sem undanfar-
in tíu ár hefur verið aðalstjórnandi
hans; einnig Garðar Cortes, Jón
Ásgeirsson og Jónas -Ingimundar-
son (á árunum 1970-80). Allir komu
þeir við sögu á þessum tónleikum
— að undanskildum Jónasi, sem var
veikur. Einnig kom fram á tónleik-
unum æfingastjóri kórsins, Árni
Harðarson, og var hans hlutur satt
að segja eftirminnilegur. Lag hans
Hjartafrost (við texta eftir Þorstein
frá Hamri) er fagurt og sterkt (ekki
síst í röddum) og var mjög vel sung-
ið, einsog nánast allt á þessum
konsert. Það sama gilti um lag Sib-
eliusar, Því er hljóðnuð, þýða raust-
in. Söngskráin var ijölbreytt, gam-
alt og nýtt — og ýmislegt þar á
milli. Alltaf kann ég vel að meta
Þórarin Jónsson (Ár vas alda) og
Sveinbjörn Sveinbjörnsson (Lýsti
sól), svo ólíkir sem þeir em. Tölu-
vert bar á skandinavískum kórlög-
um, nútímalegum og af kunnáttu
gerð, enda eru höfundar þeirra vel
þekktir og jafnvel gamlir kunningj-
ar, einsog Erik Bergmann. Innan
um glitti í hreinar perlur, einsog lag
Jóns Nordals, Svoddan lit ber silki-
rein, og nýsamið lag Jóns Ásgeirs-
sonar, Kveðja (við texta Magnúsar
Guðbrandssonar, sem var einn af
stofnfélögum Fóstbræðra) — að
ógleymdri Maístjörnunni, fallegt
lag, alþýðlegt og vinsælt.
Lag Hallgríms Helgasonar (við
magnaðan texta), Hin hljóðu tár,
snart mig; einnig var ánægjulegt
að hlýða á hið ensk-ættaða lag
Garðars Cortes, I Wonder As I
Wander. Og ekki má gleyma sér-
lega fallegum einsöng Sigurðar
Bjömssonar í Draumalandi Sigfús-
ar. Fjallgangan þeirra Ragnars og
Tómasar er ansi glúrin — en
kannski verður húmorinn full út-
pældur í laginu. Og svona mætti
halda áfram. Ég var hrifinn af þeim
skýra myndugleik, sem einkenndi
kórstjórn Jón Þórarinssonar og
blómstraði í „glansnúmerinu"
Brennið þið vitar, en sýndi á sér
aðra hlið í Ástarjátningu Orlando
di Lassos; sönggleðinni hjá Garðari
— og hinni „núanseruðu" ná-
kvæmni Ragnars, sem oft skilaði
einstáklega fallegum samhljómi —
og söng (t.d. í lögum Jóns Nordals
og Jóns Ásgeirssonar — að
ógieymdu aukalaginu alkunna, Nú
sefur sól hjá ægi). Jón Ásgeirsson
og Árni Harðarson sýndu takta sem
hrifu og leituðu til hjartans í hinum
„dýpri“ lögum. Allt er þetta þó
„kredit" fyrir kórinn sjálfan — hans
agaða söng, vel og sterkt hljómandi
raddir. Bjarni Jónatansson annaðist
ágætan undirleik í tveimur lögum
Páls ísólfssonar, og Árni og Ragnar
í Draumalandinu og Maístjörnunni.
•Leiðinlegt að Jónas Ingimundarson
gat ekki tekið þátt í veislunni, en
við fengum þó að hlýða á tvö ágæt
lög eftir hann.
Carls Billichs og Jakobs Hafstein
var minnst með „aukanúmeri", Óla
lokbrá, í sjarmerandi útgáfu Ragn-
ars Björnssonar, sem stjórnaði
fremur fámennri sveit Fóstbræðra
á síðari hluta tónleikanna — sem
endaði þó í miklu fjölmenni, þar sem
Gamlir Fóstbræður mættu gal-
vaskir til leiks með starfandi kórn-
um og sungu nú Fóstbræður, ungir
og gamlir, nokkur þekkt og vel
valin lög með miklum glans
(hraðaval aldrei of hægt, guði sé
lof! — Jón Þórarinsson „gaf taktinn"
í upphafi tónleikanna), en stjórn-
endur allir komu við sögu. Virtist
einu gilda, hvort kórinn var stór
eða lítill — eða í meðallagi: alltaf
hljómaði hann undurvel.
í upphafi hylltu Gamlir Fóst-
bræður yngri félaga sína með
ávarpi og söng, en hinir tóku und-
ir, og var það hrífandi byijun á
eftirminnilegum konsert.
Vorsöngur í Hamrahlíð
Kór Menntaskólans í Hamrahlíð og Hamrahlíðarkórinn.
Mozart-
tónleikar
_______Tónlist_________
Jón Ásgeirsson
Nú færist það í vöxt að flutn-
ingur tónlistar sé æ meiri þáttur
safnaðarstarfs í kirkjum landsins
og með tilkomu nýs orgels í Bú-
staðakirkju hefur verið haldið
uppi þróttmiklu starfi undir stjórn
organistans Guðna Þ. Guðmunds-
sonar. Fyrsta verkið á Mozart-
tónleikunum s.l. þriðjudag var
hægi þátturinn úr klarinettukon-
sertinum K.622 og lék Sigurður
Snorrason, klarinettuleikari,
þennan viðkvæma þátt mjög fal-
lega en hljómsveitarþátturinn var
leikinn á orgel af Guðna Þ. Guð-
mundssyni.
Kirkjukór Bústaðakirkju er vel
mannaður og einn kórfélaganna,
Kristín Sigtryggsdóttir, söng
Laudate Dominum af þokka og
flutti kirkjukórinn síðan Ave ver-
um corpus og Missa brevis í G.
Ave verum mun vera eitt af
síðustu kórverkum meistarans og
merkt K.618 en af verkum undir
titlinum Missa brevis (stutt
messa), eru tilgreindar samtals
níu messur, af alls átján og þijár
þeirra eru í G-dúr (K.49, 140 og
220). Mozart er tólf ára.þá hann
semur fyrstu messuna en um
tvítugt er hann lýkur við K.220,
svo að þarna munar nokkru. Hér
mun K.49 hafa verið flutt en sú
sem merkt er K.140 er á vafalista
um verk meistarans.
Kórinn og einsöngvarar, sem
voru Einar Örn Einarsson, Eiríkur
Hreinn Helgason, Ingveldur Ól-
afsdottir og Stefanía Valgeirs-
dóttir, allir félagar í kómum,
fluttu þetta æskuverk meistarans
af þokka en strengjaundirleikur
var framinn af Imu Þöll Jónsdótt-
ur, Guðrúnu Árnadóttur, Þórhildi
Höllu Jónsdóttur, og „continue“
af Önnu Guðnýju Guðmundsdótt-
ur.
Klarinettuleikararnir Sigurður
Snorrason og Reynir Óskarsson
og fagottleikarinn Hafsteinn Guð-
mundsson léku stutt Divertimento
sem í efnisskrá er merkt er 229
No. 1. Þetta verk finnst ekki í
tónverkaskrá meistarans, svo
hugsanlega er hér um einhvers-
konar umritun að ræða. Hvað um
það, þá var flutningur þeirra fé-
laga með ágætum.
Ingibjörg Marteinsdóttir söng
konsertaríuna Chio mi scordi
Guðni Þ. Guðmundsson
K.505 og gerði það mjög vel en
auk fyrrgreindra hljóðfæraleikara
bættust í hópinn Móeiður Sigurð-
ardóttir á lágfiðlu, hornistarnir
Lilja Valdimarsdóttir og Þorkell
Jóelsson og á fagott Rúnar Vil-
bergsson.
Lokaverkefni tónleikanna var
Sancta María K.273, mótetta sem
Mozart samdi 1777 og eins og
Alfred Einstein segir í bók sinni
um Mozart, er þessi mótettubæn
á þeim skilum í ævi meistarans,
að þar lýkur hamingjusamri æsku
en við tekur tími vonbrigða og
erfiðleika. Þykir Einstein, sem
segja megi, að heilög María hafi
ekki bænheyrt Mozart.
Verkið var ágætlega flutt undir
stjórn Guðna Þ. Guðmundssonar,
sem jók nokkuð við raddskipan
verksins en það er samið fyrir
strengjaundirleik og var viðbót
blásara vel og smekklega útfærð.
_________Tónlist____________
Jón Ásgeirsson
Tónleikarnir sl. fimmtudag
voru helgaðir snillingnum Mozart
með flutningi þriggja verka hans,
Sinfóníu í g-moll K.183, píanó-
konsert í C-dúr K.467 og
Haffner-serenöðunni, K.250. Ein-
leikari á píanó var Markus Schir-
mer en stjórnandi Petri Sakari.
Þær sinfóníur sem fræðimenn
telja að marki tfmamót á
tónsmíðaferli Mozarts eru nr. 18
og 25. Þar má marka áhrif frá
Haydn, sem aðallega koma fram
í skarpari skipan sónötuformsins.
Sú nr. 25, sem flutt var að þessu
________Tónlist____________
JónÁsgeirsson
Kór Menritaskólans i
Hamrahlíð og Hamrahlíðarkór-
inn undir stjórn Þorgerðar Ing-
ólfsdóttur sungu inn vorið á sum-
ardáginn fyrsta. Þetta voru heils-
dagstónleikar með tveimur hlé-
um, þar sem boðið var upp á
kaffi og kökur og ýmsar tónlist-
aruppákomur er unga fólkið sá
um og hófst þessi sumarsöngv-
aka klukkan hálfþijú og lauk um
sjöleytið.
Efnisskránni í heild var skipað
á þann hátt, að á fyrstu tónleik-
unum voru sungin íslensk söngv-
erk og á miðtónleikunum, sem
hófust klukkan fjögur, madrigal-
ar frá sextándu öld. Undirritaður
kom á síðustu tóhleikana er hó-
fust hálfsex en á þeim var efnis-
skráin blönduð erlend tónlist.
.. Fyrsta lagið, It was a lover
and his lass, er eftir Swingle.
Ward Lamar Swingle (1927) er
bandarískur tónlistarmaður.
Hann lagði stund á píanóleik og
lærði meðal annars hjá Walter
Gieseking. Um tíma starfaði
Swingle í Evrópu sem pianóleik-
ari og fékkst einnig við hljóm-
sveitarstjórn og stjórnaði Ballets
de Paris í fjögur ár. Hann hlaut
heimsfrægð fyrir söngflokk sinn
Swingle Singers, sem sagt er að
hafi haldið yfir tvö þúsund tón-
sinni, hefur einnig verið talin sýna
sterk áhrif frá J.S. Bach, t.d. í
öðrum þættinum, þar sem heyra
má óvenju áhrifamikla útfærslu á
svonefndum eftirlíkingum stefja.
Flutningur verksins í heild var
ágætur en ný uppsetning hljóm-
sveitar gæti hafa valdið því að
samhljóman sveitarinnar var með
öðrum hætti en hljómleikagestir
eru vanir og munar þar nokkru,
að hornin hljómuðu sterkar en oft
áður.
Píanókonsertinn í C-dúr K.467,
er meðal þeirra vinsælustu eftir
meistarann, enda er tónmál hans
gætt sérstæðum töfrum. Einleik-
arinn Markus Schirmer lék kon-
sertinn afburða vel, náði að laða
leika um allan heim. Útfærsla
Swingles á þessum gamla madr-
igalatexta hljómaði skemmtilega
í lifandi útfærslu kórsins.
Mit Lieb bin ich umfangen
eftir Steurlein og sænska þjóð-
lagið um ungfrúna sem gekk í
dansinn eru klassísk viðfangs-
efni kóra. Tourdion úr frönsku
handriti frá 1530 er sérkennilegt
lag og flutningur nefndra þriggja
laga gæddur þeim sérstaka org-
elhljómi, sem Þorgerður er snill-
ingur í að laða fram.
Sjömannsvise, poppuð norsk
útfærsla, býr yfir nokkrum
þokka en þarna vantaði á sam-
virkni undirleikara við kórinn.
Tvö finnsk lög komu næst og
fram sérstæðan fínleika og leik-
andi hraða, sem blómstraði í
síðasta kaflanum. Schirmer er
ekki aðeins músíkalskur heldur
og góður „tekniker" eins og kom
fram í aukalaginu, sem á íslensku
hefur oft verið nefnt „djöfullegur
innblástur" og er eftir Prokofiev.
Þar sýndi Schirmer á sér allt aðra
hlið en í Mozart og er rétt að
fylgjast með þessum píanista, sem
líklegur er til stórræðanna.
Tónleikunum lauk með
Haffner-serenöðunni, einu sér-
kennilegasta verki Mozarts, hvað
snertir formskipan. Verkið er
sambiand af sinfóníu, fiðlukonsert
og divertimento. Guðný Guð-
mundsdóttir konsertmeistari lék
var Fjær er hann enn þá mjög
fallega sungið. Frá Austurlönd-
um nær söng kórinn tvö lög og
var sérstaklega gaman að lagi
frá Makedóníu.
Gloria úr Magnificat eftir J.S.
Bach og Ave verum eftir Mozart
voru flutt með undirleik
strengjasveitar kórfélaga og var
þokki yfir flutningnum. Loka-
verk tónleikanna var áminning
eftir Bachofen (1697-1755) um
þá sem fyrirlíta tónlist. Sumar-
kveðja kórsins var Smávinir
fagrir eftir Jón Nordal, sem kór-
inn söng á þann hátt, sem aðeins
Þorgerður kann að laða fram hjá
ungu söngfólki.
einleikinn í „fiðlukonsertinum" og
samdi hún „kadensurnar“. Leikur
hennar var ágætur og einkar góð-
ur í lokakafla konsertsins, sem
er hraður „rondo“. Kadensurnar
eru ágætlega gerðar og falla mjög
vel að tónmáli meistarans.
Svo sem eins og í ekta „diverti-
mento“ notar Mozart hornin og
tréblásturshljóðfærin, en sérstak-
lega þó óbóin, á mjög skemmtiieg-
an og leikandi máta. Leikur hljóm-
sveitarinnar var góður í serenöð-
unni undir stjórn Perti Sakari og
tónleikarnir í heild sérlega
skemmtilegir, enda er tónlist Moz-
arts ofin saman af þeirri snilld,
sem stendur ofar öllu mannlegu
en er samt gædd í ríkari mæli en
hjá nokkru öðru tónskáldi undar-
lega seiðmagnaðri manneskju-
legri hlýju.
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR