Morgunblaðið - 03.09.1991, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUÐAGUR 3. SEPTEMBER 1991
Lyfjasparnaður eykur lækna-,
rannsókna- og* sjúkrahúskostnað
eftir Hauk Ingason
Inngangnr
Að undanförnu hafa verið gerðar
breytingar á reglugerð um greiðslu
almannatrygginga á lyfjakostnaði.
Markmið breytinganna er að lækka
lyfjakostnað hins opinbera með
aukinni þátttöku almennings í lyfja-
kostnaði.
Ekkert tillit hefur verið tekið til
að oft og tíðum fara hagsmunir
hinna einstöku neytenda ekki sam-
an við hagsmuni hins opinbera.
Lækkun lyfjakostnaðar með auk-
inni þátttöku almennings í lyfja-
kostnaði veldur lélegri og ómark-
vissari lyfjameðferðum. Afleiðing-
arnar eru fjölgun heimsókna til
lækna, aukinn rannsóknarkostnað-
ur og fjölgun sjúkrahúsinnlagna.
Kostnaðaraukningin sem af þessu
hlýst er margföld sú upphæð sem
sparast í lyfjakostnaði.
Ófagleg vinnubrögð
í nefnd þeirri er samdi nýju regl-
ugerðina um greiðslu almanna-
trygginga á lyljakostnaði eru ein-
göngu embættismenn. Ekki voru
gerðir neinir útreikningar á afleið-
ingum reglugerðarinnar á aðra
þætti en lyfjakostnað hins opinbera
og reglugerðin var ekki send nein-
um aðilum til umsagnar áður en
hún kom til framkvæmda. Yinnu-
brögð af þessu tagi héit ég að
heyrðu tímanum til eftir hrun
stjórnkerfis austantjaldslandanna.
Svona vinnubrögð eru ekki samboð-
in íslensku þjóðfélagi og eru við-
komandi heilbrigðisráðherra til
minnkunar.
Kostnaðaraukning í stað
sparnaðar
Mörg ákvæði eru í nýju reglu-
gerðinni sem valda kostnaðaraukn-
ingu fyrir hið opinbera í stað sparn-
aðar og skulu hér nefnd nokkur
dæmi.
Skv. nýju reglugerðinni greiða
sjúklingar að fullu sýklalyf, róandi
lyf, svefnlyf og hægðalyf. Að sjálf-
sögðu munu sjúklingar reyna að
spara sér þessi útgjöld. En sparar
ríkið á því? Ríkið borgar allan
sjúkrahúskostnað, og megnið af
rannsóknakostnaði og læknakostn-
aði. Kostnaðaraukning ríkisins
vegna íjölgunar á læknaheimsókn-
um, rannsóknum og sjúkrahúsinn-
lögnum vegna engrar eða lélegrar
lyíjameðferðar verður trúlega mun
meiri en sem nemur sparnaðinum.
Þar við bætist vinnutap sjúkling-
anna og framleiðnitap þjóðarinnar
þess vegna.
Kostnaður ríkisins vegna lyfja-
skírteina stóreykst í kjölfar reglu-
gerðarinnar.
Skv. nýju reglugerðinni greiða
sjúklingar nú eitt fastagjald fyrir
hvern 60 daga lyfjaskammt, en
gátu áður fengið 100 daga lyfja-
skammt fyrir eitt fastagjald.
Akvæði þetta fjölgar komum sjúkl-
inga með langvinna sjúkdóma til
lækna og mun því auka kostnað
hins opinbera vegna lækna, en aft-
ur á móti sparast nokkuð í iyíja-
kostnaði því sjúklingar með lang-
vinna sjúkdóma þurfa að borga
fleiri fastagjöld.
Skv. nýju reglugerðinni greiða
sjúklingar að fullu lyf sem heimilt
er að selja i lausasölu, en trygging-
arnar tóku áður þátt í kostnaðinum
ef þeim var ávísað á lyfseðli.
Akvæði þetta er þess valdandi að
hagkvæmara er fyrir sjúklinga að
fá-t.d. lyfseðilsskyld dýr verkjalyf,
en ódýrari verkjalyf sem selja má
í lausasölu, og er því vafasamt hvort
að þetta ákvæði spari hinu opin-
bera.
„Bestukaupalistinn"
Sjúklingar greiða sem kunnugt
er minna fyrir lyf sem eru á „bestu-
kaupalista".
Lyf fara ekki á „bestukaupa-
lista“, sama hversu ódýrt það er,
nema annað samsvarandi lyf (þ.e.
inniheldur sama lyfjaefni) sé á
markaði. „Bestukaupalistinn" hvet-
ur því aðallega til notkunar á „eft-
irlíkingalyfjum" frá fyrirtækjum
sem stunda litlar sem engar rann-
sóknir í stað lyfja frá framleiðend-
um sem þróuðu lyfin upphaflega.-
Þessi lyijafyrirtæki eyða u.þ.b.
10-25% af veltu sinni í rannsóknir
á lyfjum sínum _og til þróunar á
nýjum lyljum. íslendingar njóta
góðs af þessum rannsóknum, því
þær eru undirstaða þess að ný lyf
verði búin til. Margar lyfjarann-
sóknir eru gerðar hér á landi á
hverju ári. Lyíjafyrirtækin greiða
þá lyijakostnaðinn, sjúklingar eiga
möguleika á að stunda rannsóknir
og viðhalda og bæta við þekkingu
sína. Ef íslendingar nota „eftirlík-
ingalyf" í miklum mæli er hætt við
að lyíjarannsóknum fækki töluvert
hér á landi og verði stundaðar ann-
ars staðar, því kostnaðurinn við þær
eru borgaður af þeim lyijum sem
eru á markaði. „Bestukaupalistinn"
hvetur því til stöðnunar í þróun og
rannsóknum á lyíjum sem aftur
leiðir til aukins kostnaðar við heil-
brigðisþjónustuna.
I mörgum tilvikum eru á mark-
aði hliðstæð lyf (þ.e. í sama lyfja-
flokki, en innihalda ekki sama lyfja-
efni) og þau sem eru á „bestukaupa-
lista“. Oft eru þessi lyf ódýrari en
þau sem eru á „bestukaupalista“
og má t.d. nefna ACE-blokkara,
þvagræsilyf, betablokkara og þung-
lyndislyf.
í mörgum tilvikum eru á mark-
aði lyf sem eru ekki í sama lyfja-
flokki og þau sem eru á „bestukaup-
alista", en eru notuð við sama sjúk-
dómnum. Oft eru þessi lyf ódýrari
en þau sem eru á „bestukaupa-
lista", og má t.d. nefna lyf við
maga- og skeifugarnasárum, maga-
bólgum, bijóstsviða og háþrýstingi.
Ekki er tekið neitt tillit til pakkn-
ingastærða á „bestukaupalistan-
um“, og getur því verið ódýrara
fyrir sjúklinginn að fá stóra dýra
pakkningu af lyfi af „bestukaupa-
lista“, en ódýrari hentugri pakkn-
ingu af lyfi sem ekki er á „bestu-
kaupalista".
„Bestukaupalistinn" leiðir því
ekki til sparnaðar, hvorki í lyfja-
kostnaði né í öðrum þáttum heil-
brigðisþjónustunnar.
Hlutfallsgreiðslur
Nú eru uppi hugmyndir um að
láta sjúklinga greiða hlutfalls-
greiðslur, t.d. 25% eða 50% af verði
hvers lyfs. Ef af slíku yrði færi nú
fyrst lækna-, rannsókna- og sjúkra-
húskostnaðurinn upp úr öllu valdi.
Ný dýrari lyf verka oft betur og
hafa færri aukaverkanir en eldri
ódýrari lyf. Þeir efnameiri munu
VERNDUM UMHVERFIÐ
BOSCH hefur ætíð verið í fararbroddi við að nýta tækni til að framkvæma
hugmyndir, sem snúa að verndun umhverfisins. BOSCH heimilistækin eru
ekki aðeins búin öllum nýjustu tækninýjungum,heldur eru þau líka hönnuð til
að nýta náttúruauðæfi okkar af skynsemi
BOSCH
kæli- og
Mikil og góð einangrun
tryggir lágmarks orku-
notkun. Hólfuðu skápar-
nir spara enn meira sakir
þess að hvert hólf hefur
sér hurð, og er kuldatapi
þannig haldið í lágmarki.
Vegna betri einangrunar
var hægt að minnka
freon notkun í öllum
BOSCH kæli- og frysti-
skápum um helming frá
því sem áður var.
:: ^ Jóhann Ólafsson & Go
* Sundaborg 13 - sími 688 588
BOSCH
Aðrir útsölustaðir: Neisti, Vestmannaeyjum; SÚN, Neskaupstað; Rafmagnsverkstæði L. Haraldssonar, Seyöisfirði; Hákon Gunnarsson, Höfn Hornarfriöi; Metró, Reykjavík; Parma, Hafnarfriöi.
Haukur Ingason
„Einfaldasta og skjót-
asta leiðin til að lækka
kostnað hins opinbera
vegna heilbrigðismála
er að sjúklingar fái öll
lyf endurgjaldslaust.“
trúlega ekki taka áhættuna á lé-
legri verkun og hugsanlegum auka-
verkunum, og vilja því frekar fá
nýrri dýrari lyfin, en þeir efnaminni
munu trúlega láta sig hafa það.
Læknaheimsóknum, rannsóknum
og sjúkrahúsinnlögnum vegna
ónógrar verkunar og aukaverkana
myndi stóraukast. Hafa ber í huga
að aukaverkanir lyija eru ekki ein-
ungis óþægilegar fyrir sjúklingana
heldur geta auk þess kostað rann-
sóknir og meðhöndlun, sem auka
opinberan kostnað.
íslenskir læknar eru oft fljótari
að tileinka sér ný og betri lyf en
kollegar þeirra í öðrum löndum.
Afleiðingamar eru auðsjáanlegar:
Islendingar lifa manna lengst og
kostnaður vegna heilbrigðismála er
Safnar upp-
lýsingum um
gamlar biblíur
AÐ undanförnu hefur sr. Ragnar
Fjalar Lárusson safnað saman
upplýsingum um gamlar guðs-
orðabækur sem prentaðar hafa
verið hér á Iandi og þá einkum
Guðbrands- og Þorláksbiblíur.
Þær biblíur sem hann fær í hend-
ur eru rannsakaðar gaumgæfi-
lega og allar upplýsingar um þær
eru færðar í sérstaka skrá.
Stefnt er að því að skráin verði
sem fullkomnust og því hefur
Ragnar Fjalar lýst eftir þeim ein-
tökum af hinum gömlu biblíum
sem eru undir manna höndum
og hann hefur enn ekki rannsak-
að.
Að sögn Ragnars Pjalars safnar
hann gömlum bókum af mikilli
ástríðu og hefur hann sérstakt dá-
læti á gömlum biblíum. Því fýsir
hann mjög að vita hve mörg eintök
eru eftir af Guðbrandsbiblíu frá
árinu 1584 og Þorláksbiblíu frá
1644 en báðar biblíurnar voru
prentaðar á Hólum og eru kenndar
við þáverandi Hólabiskupa. Talið
er að um fimm hundruð eintök hafi
upphaflega verið prentuð af hvorri
og segir Ragijar Fjalar að hann
viti nú þegar af um þijátíu eintökum
af hvorri biblíu sem enn eru varð-
veitt hér á landi. „Það er nú nokkuð
um liðið síðan það var látið berast
að ég væri að safna upplýsingum
um þessar gömlu bækur og það
hefur gefið góða raun. Ég hef þó
grun um að enn séu einhveijir sem
hafa þessar gömlu bækur undir
höndum og vita ekki að það er ver-
ið að gera skrá yfir þær. Ég vil því
fyrir alla muni hvetja þá sem eiga
eintök af Guðbrandsbiblíu frá 1584
eða Þorláksbiblíu frá 1644 að hafa
samband við mig. Ég færi upplýs-
ingar um bækurnar inn í sérstaka
skrá. Þar kemur meðal annars fram
hver sé ejgandi bókarinnar og hveij-